Δείχνει μια τυπική Βρετανίδα στη δεκαετία των 30. Τα ξανθά της μαλλιά είναι πιασμένα, τα χρώματα που φοράει γήινα, τα λακκάκια στο πρόσωπό της φανερώνουν τις εσοχές τους σε κάθε της χαμόγελο που σχηματίζεται από την πηγαία της ευγένεια.
Η δουλειά της, πάλι, δεν είναι καθόλου τυπική. Η Ελ ΜακΑλπαϊν συστήνεται ως intimacy coordinator, μια ειδικότητα που μετρά λίγα μόλις χρόνια στην κινηματογραφική και τηλεοπτική βιομηχανία και μεταφράζεται κυριολεκτικά ως «συντονιστής οικειότητας». Τι κάνει αυτός; Φροντίζει ώστε οι ηθοποιοί να νιώθουν άνετα στις πιο ενδόμυχες σκηνές που καλούνται να γυρίσουν – ναι, κυρίως στις σκηνές του σεξ. Ενας συντονιστής οικειότητας είναι ουσιαστικά ο «ενορχηστρωτής» του σεξ στα πλατό των γυρισμάτων.
Είναι πολλά τα ερωτήματα γύρω από τη φύση της δουλειάς της, που μοιάζει ακόμη αχαρτογράφητη στους περισσότερους, αλλά είναι ένθερμα πρόθυμη να τα ξεδιαλύνει όλα στο λόμπι του ξενοδοχείου της. Βρίσκεται στην Αθήνα για λίγες ημέρες, με αφορμή ένα workshop που παρουσιάζει στις Νύχτες Πρεμιέρας – θα κλέψει λίγο χρόνο ώστε να δει την πόλη και να κοιμηθεί ήσυχα, όπως λέει γελώντας, μια και πίσω στο σπίτι την περιμένει η ενός έτους κόρη της.
Σαν την Μπέλα Μπάξτερ καμιά
Πιθανότατα είναι η πρώτη φορά που διαβάζετε το όνομα της Ελ ΜακΑλπαϊν, αλλά σίγουρα έχετε πολύ πιο γλαφυρά στη μνήμη σας τα πρότζεκτ στα οποία έχει αναμειχθεί. Εχει συντονίσει από τη σκοπιά της δύο από τα πρόσφατα «best sellers» του Netflix, το ρομαντικό «One Day» και το «Μικρό Ταρανδάκι», που μας έκανε να δούμε αλλιώς τα μέιλ σταλμένα από iPhone. Αλλά και το «It’s A Sin», τη μίνι σειρά του BBC, που χειρίστηκε πολύ εύστοχα τη λαίλαπα του AIDS στην επαρχιακή Αγγλία των 80s, και το «Wednesday», που σύστησε σε νέες ηλικίες το σύμπαν του Τιμ Μπάρτον.
Κανένας ρόλος με τον οποίο κλήθηκε να δουλέψει η intimacy coordinator φυσικά δεν είχε την πολυπλοκότητα και τη γοητεία της Μπέλα Μπάξτερ. Η ηρωίδα του «Poor Things» του Γιώργου Λάνθιμου, που χάρισε στην Εμα Στόουν το δεύτερο Οσκαρ της καριέρας της, είναι και ο χαρακτήρας που χωρίς δεύτερη σκέψη η Ελ ΜακΑλπαϊν ξεχωρίζει από την έως τώρα πορεία της, γιατί ήταν «τόσο σύνθετος, ενδιαφέρον και νέος», όπως σχολιάζει.
«[Η Μπέλα Μπάξτερ] Ηταν πρόκληση για εμένα και ως γυναίκα, γιατί θεωρώ ότι φέρνει στο φως όλους εκείνους τους εσωτερικούς διαλόγους που κάνουμε και προσπαθούμε να φέρουμε εις πέρας ή να πολεμήσουμε.
Δεν ήταν μόνο πως καλούνταν να συντονίσει τη συνεχώς μεταβαλλόμενη σεξουαλικότητα μιας γυναίκας που έχει τον εγκέφαλο του μωρού της και ανακαλύπτει το σώμα της με άλλους όρους και ταχύτητες. Για την ακρίβεια, η Ελ ΜακΑλπαϊν βρίσκει το σεξ το λιγότερο ενδιαφέρον πράγμα γύρω από την περίπτωση της Μπέλα Μπάξτερ: «Ηταν πρόκληση για εμένα και ως γυναίκα, γιατί θεωρώ ότι φέρνει στο φως όλους εκείνους τους εσωτερικούς διαλόγους που κάνουμε και προσπαθούμε να φέρουμε εις πέρας ή να πολεμήσουμε. Το γεγονός ότι ήταν αφιλτράριστη, απερίσκεπτη, ακοντρολάριστη ήταν πιο συναρπαστικό για εμένα από το ίδιο το σεξ».
Ξέρει πως όλοι κοντοστάθηκαν στο σεξ, αλλά κάπως έτσι έχασαν το νόημα: «Οι γυναίκες κάνουν σεξ συνεχώς και εκφράζουν τον εαυτό τους μέσα από αυτό. Γιατί σοκάρονται όλοι; Αυτό στο οποίο θα έπρεπε να επικεντρωνόμαστε είναι το πώς αυτή η γυναίκα κινείται μέσα στον κόσμο με τον τρόπο που το κάνει και πόσο υπέροχο αυτό είναι. Οχι αν πρέπει να δούμε το ένα ή το άλλο στην οθόνη. Ο κόσμος χάνει το νόημα σε αυτό» για την ΜακΑλπαϊν.
Παρ’ όλα αυτά, η ηρωίδα του «Poor Things» έκανε πολύ σεξ στην οθόνη. Πώς «διδάσκει» λοιπόν η ΜακΑλπαϊν σεξ στην Μπέλα Μπάξτερ, στον Ντόνι και στην Ντέρι («Μικρό Ταρανδάκι»), στον Ντέξτερ και στην Εμα («One Day»); Ποια ακριβώς είναι η διαδικασία;
Συντονιστής οικειότητας, όπως «ψυχολόγος του σεξ»
Ο intimacy coordinator είναι κάποιος που πρέπει «να μπει στο παιχνίδι» ήδη από το στάδιο του pre-production, όπως εξηγεί η επαγγελματίας: «Η ομάδα της παραγωγής κοιτάει το σενάριο και, αν υπάρχει σωματική οικειότητα στις σκηνές, τότε προσλαμβάνουν συντονιστές». Σε αυτή την πρώτη φάση, κάποια όπως η ΜακΑλπαϊν καλείται να διαβάσει το σενάριο και να φροντίσει να κάνει σαφές και κατανοητό στους ηθοποιούς τι ακριβώς έχουν να φέρουν εις πέρας. Συζητώντας μαζί τους, εξηγεί τις σωματικές απαιτήσεις του ρόλου και αντίστοιχα αντιλαμβάνεται τα όρια του εκάστοτε ηθοποιού. «Αυτό μπορεί φυσικά να αλλάξει με τη δημιουργική διαδικασία, δεν είναι μια παγιωμένη συνθήκη, υπάρχει χώρος για ευελιξία. Αλλά είναι σημαντικό να είναι καλά κατανοητές οι ποιότητες της οικειότητας εξαρχής», λέει.
Η δουλειά του συντονιστή οικειότητας φιλτράρεται από διάφορα τμήματα, από το ενδυματολογικό μέχρι το οικονομικό, για το αν πρέπει να υπολογιστούν στο μπάτζετ και τα απαραίτητα props για τις επίμαχες σκηνές (υπάρχουν, λόγου χάρη, ειδικά καλύμματα για τα γεννητικά όργανα).
Στην πραγματικότητα, η δουλειά του intimacy coordinator έχει να κάνει πρώτα και κυρίως με τις ανθρώπινες σχέσεις. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να είναι εκεί από την αρχή, «γιατί αν κάποιος εμφανιστεί ξαφνικά μετά στη διαδικασία δημιουργεί αναστάτωση. Κανείς δεν ξέρει ποιος είσαι και δεν έχουν χτιστεί σχέσεις», λέει η ειδικός. Είναι και λίγο «μπαλαντέρ», καθώς η δουλειά του συντονιστή οικειότητας φιλτράρεται από διάφορα τμήματα με τα οποία βρίσκεται σε επικοινωνία – από το τμήμα κοστουμιών μέχρι το οικονομικό, για το αν πρέπει να υπολογιστούν στο μπάτζετ και τα απαραίτητα props για τις επίμαχες σκηνές (υπάρχουν, λόγου χάρη, ειδικά καλύμματα για τα γεννητικά όργανα).
«Ενα συνεχές τσεκάρισμα»
Με όλες αυτές τις συζητήσεις να έχουν προηγηθεί, όταν φτάνουν πλέον στο σετ των γυρισμάτων, το μεγάλο μέρος της δουλειάς του συντονιστή οικειότητας έχει ήδη γίνει. Από εκεί και πέρα, η δουλειά του μοιάζει «με ένα συνεχές τσεκάρισμα»: «Κατά τη διάρκεια της παραγωγής πρέπει να τσεκάρεις ότι όλα είναι καλά και πως οι εμπλεκόμενοι είναι εντάξει με τις όποιες ενδεχόμενες αλλαγές. Εχεις ουσιαστικά έναν ανοιχτό διάλογο με τους ηθοποιούς και κάνεις τακτικούς ελέγχους», εξηγεί η ΜακΑλπαϊν. Οσο τα γυρίσματα προχωρούν, οι ηθοποιοί κατά κανόνα νιώθουν όλο και πιο άνετα στη συνθήκη που καλούνται να υπηρετήσουν, αλλά ο συντονιστής οικειότητας πρέπει πάντα να είναι εκεί για παν ενδεχόμενο, μπορεί λόγου χάρη να έχει συμβεί κάτι στην προσωπική ζωή του ηθοποιού που να επηρεάζει τη δουλειά του στο σετ. Θα πρέπει να λυθεί ώστε ο ηθοποιός να μη νιώθει ευάλωτος κάνοντας τη δουλειά του. Ο συντονισμός οικειότητας είναι τελικά «επικοινωνία που επαναφέρει τα άτομα όταν βρίσκονται σε μια στρεσογόνο και κουραστική συνθήκη όπως είναι το γύρισμα». Κάπως σαν «ψυχολογία του σεξ» στο σετ.
Λεπτές ισορροπίες
Οι ισορροπίες είναι λεπτές: πώς δημιουργείς μια συνθήκη κινηματογράφησης που να παρέχει ασφάλεια, να αποπνέει ρεαλισμό ως προς το σεξ, αλλά η προσέγγιση να μην γίνεται κιόλας πορνογραφική; Η ΜακΑλπαϊν φέρνει το παράδειγμα του «Anora» του Σον Μπέικερ, που είδε το βράδυ πριν από την κουβέντα μας. Μια ταινία με πολύ γλαφυρή απεικόνιση του σεξ, που στα μάτια της συντονίστριας οικειότητας είναι όμως ταιριαστή, μια και η πρωταγωνίστρια της ταινίας είναι σεξεργάτρια.
Μέρος των αρμοδιοτήτων ενός συντονιστή οικειότητας είναι και να «ζυγίσει» πόσο σεξ χρειάζεται η ιστορία: «Πρέπει να θέτεις ερωτήματα: Το να υπάρχει πολύ γυμνό είναι απαραίτητο για την ιστορία; Την υπηρετεί; Πηγαίνει την αφήγηση μπροστά;» λέει η ΜακΑλπαϊν. Ως «ισορροπιστής» ο συντονιστής οικειότητας περισσότερο ανοίγει όμως έναν χώρο για διάλογο, παρά επιβάλλει τη γνώμη του: «Φυσικά έχω γνώμη για το τι είναι καλό και τι όχι να φανεί στην οθόνη. Απλώς νομίζω ότι δεν είναι η δουλειά μας να είμαστε επικριτικοί. Αν οι ηθοποιοί νιώθουν ασφαλείς και ο σκηνοθέτης έχει ένα όραμα, τότε όλα μπορούν να προχωρήσουν καλά».
Χάσμα γενεών
Διάφορες ιστορίες έχουν αναδυθεί ανά τα χρόνια για τις σκληρές συνθήκες που πολλοί ηθοποιοί υπέμειναν προκειμένου να επιτευχθεί το επιθυμητό καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Ρωτώ την Ελ ΜακΑλπαϊν αν «βρίσκει τοίχο» με τις μεγαλύτερες γενιές συντελεστών, που πιθανόν προέρχονται και από μια άλλη «σχολή».
Παραδέχεται κατ’ αρχάς πως πριν από πέντε-έξι χρόνια που ξεκινούσε αυτή τη δουλειά (πιο πριν ήταν ηθοποιός) κανείς ουσιαστικά δεν ήξερε ποια ήταν. «Υπήρχαν πολλές κλειστές πόρτες, πολλά όχι. Κάποιοι ήταν καλοί μαζί μας, αλλά όχι όλοι, και είναι δύσκολο να κάνεις τη δουλειά σου με αυτή την ενέργεια γύρω».
«Οποτε βλέπω μεγαλύτερους ηθοποιοί να είναι υποστηρικτικοί σε όλο αυτό, σοκάρομαι ευχάριστα, πράγμα άδικο από μεριάς μου, γιατί είναι σαν να προκαταλαμβάνω ότι δεν θα είναι».
Οσο για τους βετεράνους, και λόγω ηλικίας και εμπειρίας, η «αντίσταση» σε τέτοιες νεόκοπες πρακτικές είναι συνήθως και μεγαλύτερη. «Είτε επειδή υπέμειναν ό,τι υπέμειναν ως ηθοποιοί και συνέχισαν, είτε υπάρχει μια λογική “αφού έτσι τα βγάλαμε πέρα εμείς, γιατί να μην τα βγάλουν πέρα και οι άλλοι έτσι;”. Κάποιοι θεωρούν ότι ο συντονισμός οικειότητας μπορεί και να “ρουφήξει” τη δημιουργικότητα», εξηγεί η ΜακΑλπαϊν. «Εχουν μια φωνή που ενδεχομένως δεν έχουν νεαρότεροι ηθοποιοί», συμπληρώνει.
Υπάρχουν όμως και οι εκπλήξεις: «Οποτε βλέπω μεγαλύτερους ηθοποιούς να είναι υποστηρικτικοί σε όλο αυτό, σοκάρομαι ευχάριστα, πράγμα άδικο από μεριάς μου, γιατί είναι σαν να προκαταλαμβάνω ότι δεν θα είναι», λέει. Τελικά, όλοι μπορεί να έχουμε στερεότυπα.
Φωτογραφίες: Σωκράτης Μπαλταγιάννης – 30ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας
