Λίγο πριν από την κρίσιμη Κυριακή για το ΠΑΣΟΚ και ανεξαρτήτως αποτελέσματος των εκλογών, το μεγάλο στοίχημα για τον νέο αρχηγό είναι το μέλλον του κόμματος. Για διαφορετικές προσεγγίσεις από τους δύο υποψηφίους κάνει λόγο ο κ. Χάρης Μυλωνάς, αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Τζορτζ Ουάσιγκτον των ΗΠΑ. Ο κ. Μυλωνάς έχει μελετήσει το θέμα της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ και μέσα από το ντοκιμαντέρ του «Αναζητώντας τον Ανδρέα: Πολιτική ηγεσία σε περίοδο κρίσης».
«Το ΠΑΣΟΚ δυσκολεύεται εδώ και καιρό να βρει έναν ηγέτη με σαφές όραμα που θα μπορέσει να το οδηγήσει, ξανά, αρχικά στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης και εντέλει στην εξουσία», λέει στην «Κ» ο κύριος Μυλωνάς. Ο Ελληνας πολιτικός αναλυτής, που διδάσκει στη φημισμένη Σχολή Διεθνών Σχέσεων Ελλιοτ, θεωρεί πως «το κόμμα πρέπει να ακούσει την κοινωνία και να επεξεργαστεί λύσεις για προβλήματα, όπως η ακρίβεια, η ανεργία, οι κοινωνικές ανισότητες, ο υπερτουρισμός και οι επιπτώσεις του στο στεγαστικό πρόβλημα. Και όχι να αναζητά απεγνωσμένα ένα πρόσωπο να κρατηθεί πάνω του».
– Δύο υποψήφιοι. Χάρης Δούκας και Νίκος Ανδρουλάκης. Τι τους διαφοροποιεί; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του καθενός και η στρατηγική τους για τον β΄ γύρο;
– Ο Χάρης Δούκας ακολουθεί μια μάλλον επιθετική στρατηγική που επικεντρώνεται στο επιχείρημα ότι η πλειοψηφία θέλει αλλαγή ηγεσίας και δεν θέλει «ένα μικρό ΠΑΣΟΚ». Προσπαθεί με αυτόν τον τρόπο να εκφράσει αυτούς που είδαν τις εσωκομματικές εκλογές σαν μια ευκαιρία να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους απέναντι στον Νίκο Ανδρουλάκη. Θέλει να εισπράξει την «αρνητική ψήφο».
Από την πλευρά του, ο Νίκος Ανδρουλάκης θεωρεί ότι όσο λιγότερη πόλωση έχουμε αυτή την εβδομάδα τόσο καλύτερα θα πάνε τα πράγματα για αυτόν τη δεύτερη Κυριακή. Πιστεύει ότι με μια ήπια στρατηγική ενότητας οι ψηφοφόροι των υπόλοιπων υποψηφίων μπορεί να απόσχουν, κάτι που στις περισσότερες περιπτώσεις τον συμφέρει.
Το ΠΑΣΟΚ χρειάζεται μια ανανέωση της ταυτότητάς του που να το πάει πέρα από το ιστορικό του όνομα, για να αντιμετωπίσει τις σύγχρονες προκλήσεις. Φυσικά, η γρήγορη και εύκολη λύση θα ήταν ένας νέος χαρισματικός ηγέτης. Αλλά υπάρχουν και άλλες οδοί.
– Τα χαμηλά ποσοστά του κόμματος θα λέγατε ότι είναι κατά βάση θέμα ηγεσίας;
Το ΠΑΣΟΚ δυσκολεύεται εδώ και καιρό να βρει έναν ηγέτη με σαφές όραμα που θα μπορέσει να το οδηγήσει, ξανά, αρχικά στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης και εντέλει στην εξουσία. Το όνομα του ΠΑΣΟΚ είναι ταυτισμένο με ένα παρελθόν που δημιουργεί συναισθηματικές συνδέσεις, αλλά αυτό δεν αρκεί για να προσελκύσει νέες δυνάμεις. Θα έλεγα ότι αυτές οι συναισθηματικές συνδέσεις είναι που σε έναν βαθμό έχουν εγκλωβίσει το ΠΑΣΟΚ στα χαμηλά ποσοστά. Οι παλιοί ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ διαρκώς συγκρίνουν την ηγεσία και τα στελέχη με τις «παλιές καλές εποχές», όπως συνηθίζουμε να λέμε. Ομως το σημερινό ΠΑΣΟΚ πάντα χάνει σε μια τέτοια σύγκριση. Αρα χρειάζεται μια ανανέωση της ταυτότητάς του που να το πάει πέρα από το ιστορικό του όνομα, για να αντιμετωπίσει τις σύγχρονες προκλήσεις. Φυσικά, η γρήγορη και εύκολη λύση θα ήταν ένας νέος χαρισματικός ηγέτης. Αλλά υπάρχουν και άλλες οδοί.
– Είναι λογικό να γίνεται ακόμη η σύγκριση με το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου;
– Mε τον Ανδρέα Παπανδρέου το ΠΑΣΟΚ γνώρισε μεγάλες δόξες και το κίνημα γιγαντώθηκε. Ομως, αυτή η σύγκριση μπορεί να λειτουργήσει και ως βάρος, αν δεν επιτραπεί στο κόμμα να προχωρήσει σε μια νέα εποχή. Μέσα από το ντοκιμαντέρ, ανακάλυψα τη γοητεία του Ανδρέα ως ανθρώπου και ως ηγέτη, την ικανότητά του να επικοινωνεί και να προκαλεί έντονα συναισθήματα. Εκανε όλους όσους γνώριζε να αισθάνονται σημαντικοί, με τον τρόπο που τους άκουγε και συνδεόταν μαζί τους. Το ΠΑΣΟΚ για να έχει συνέχεια, πρέπει να αντλήσει από τα θετικά εκείνης της εποχής, για να προχωρήσει.
– Πώς θα μπορούσε το κόμμα να επανεφεύρει τον εαυτό του;
– Το ΠΑΣΟΚ, όπως και κάθε κόμμα εξουσίας, πρέπει να εκφράζει τις κοινωνικές ανάγκες της εποχής του και φυσικά να εμπνέει εμπιστοσύνη. Το κόμμα πρέπει να ακούσει την κοινωνία. Υπάρχουν πολλά προβλήματα, όπως η ακρίβεια, η ανεργία, οι κοινωνικές ανισότητες, ο υπερτουρισμός και οι επιπτώσεις του στο στεγαστικό πρόβλημα. Το κόμμα πρέπει να επεξεργαστεί λύσεις που να εκφράζουν την κοινωνία. Οι λύσεις πρέπει επίσης να συνδέονται με τα ζητήματα που απασχολούν τη νέα γενιά, όπως η πράσινη ανάπτυξη, η κοινωνική δικαιοσύνη και η σωστή διαχείριση των νέων τεχνολογιών. Κατόπιν πρέπει να πείσει ότι έχει τα στελέχη για να τις υλοποιήσει. Με αυτήν την έννοια, η εκλογή αρχηγού παίζει μεγάλο ρόλο στην επιλογή και την ανάδειξη αυτών των στελεχών.
– Βλέπουμε σε όλη την Ευρώπη μια τάση προς ηγέτες με αυταρχικό προφίλ.
Πράγματι η στροφή προς ηγέτες με αυταρχικό προφίλ είναι πανευρωπαϊκή, αν όχι παγκόσμια. Η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια, οικονομική, πολιτική, και γεωπολιτική, ωθούν τους πολίτες προς ισχυρές προσωπικότητες. Οι χαρισματικοί ηγέτες, είτε είναι ακέραιοι είτε δημαγωγοί, δεν αποτελούν μακροχρόνια λύση, ούτε για ένα κόμμα και, φυσικά, ούτε για μια κοινωνία. Χωρίς σεβασμό στους θεσμούς δεν μπορούμε να λύσουμε τα προβλήματα
– Tι μπορούμε να περιμένουμε την επόμενη ημέρα για το ΠΑΣΟΚ μετά τις εκλογικές της Κυριακής;
Το ΠΑΣΟΚ έχει την ευκαιρία να χαράξει νέα πορεία ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα. Θα έχει μεγάλη σημασία βέβαια να δούμε πώς θα αξιοποιηθούν οι αντίπαλοι στο κόμμα από τον νικητή και αν θα αλλάξουν κάποια πράγματα στη λειτουργία του κόμματος. Αν το ΠΑΣΟΚ καταφέρει να σταθεί ως μια προοδευτική δύναμη, μπορεί να προσφέρει εναλλακτική απέναντι στη Νέα Δημοκρατία, ιδιαίτερα τώρα που ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται σε κρίση.
* Ο κ. Χάρης Μυλωνάς είναι επίσης αρχισυντάκτης του επιστημονικού περιοδικού Nationalities Papers, που εκδίδεται από το Cambridge University Press. Το πρώτο του βιβλίο The Politics of Nation-Building: Making Co-Nationals, Refugees, and Minorities (Οικοδομώντας το Εθνος: Ομοεθνείς, Πρόσφυγες, Μειονότητες) τιμήθηκε με το βραβείο Peter Katzenstein, ενώ έλαβε και το Βραβείο Βιβλίου Ευρωπαϊκών Σπουδών από το Συμβούλιο Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κολούμπια.
