Το 1954, ο Αγγλος συγγραφέας Ουίλιαμ Γκόλντινγκ κάνει το ντεμπούτο με τον «Αρχοντα των μυγών», ένα από τα «τρομερά» βιβλία της παγκόσμιας λογοτεχνίας, με πρωταγωνιστές μια παρέα σχολειαρόπαιδων που ναυαγούν σε ένα ερημικό νησί. Σηματοδοτώντας τα 70 χρόνια από την αρχική έκδοση, η Αϊμέ ντε Γιον (Aimée de Jongh), μια βραβευμένη και γεμάτη περγαμηνές Ολλανδή εικονογράφος και animator, μας το προσφέρει στη μορφή ενός γκράφικ νόβελ μεγάλης μαεστρίας, που τιμά το πρωτότυπο υλικό και του δίνει μια νέα ζωή. Εχοντας κυκλοφορήσει τον Σεπτέμβριο σε 35 χώρες με μεγάλη εκδοτική επιτυχία, αναμένεται και η ελληνική του έκδοση, στις 23 Οκτωβρίου, από τις εκδόσεις Διόπτρα. Σε μια αποκλειστική προδημοσίευση, παρουσιάζουμε μερικές από τις εντυπωσιακές εικόνες της επερχόμενης έκδοσης και κάνουμε μια συζήτηση με τη δημιουργό τους.
– Ποια είναι η προσωπική σας σχέση με τον «Αρχοντα των μυγών»; Πώς νιώσατε αναλαμβάνοντας την απόδοσή του σε γκράφικ νόβελ;
– Διάβασα το βιβλίο στο σχολείο, στα 14 μου, όταν στα μαθήματα αγγλικών μάς ζητήθηκε να διαλέξουμε ένα κλασικό αγγλικό μυθιστόρημα και να γράψουμε γι’ αυτό μια ανάλυση. Διάλεξα τον «Αρχοντα των μυγών» γιατί ήταν μια αρκετά λεπτή έκδοση – μου φαινόταν τέλεια ιδέα, γιατί έτσι θα γλίτωνα χρόνο! Το βιβλίο αυτό, όμως, παραπλανά: μπορεί να είναι σύντομο, αλλά έχει τεράστιο αντίκτυπο. Δεν περίμενα ότι θα ήταν ένα τόσο εφιαλτικό, βίαιο μυθιστόρημα. Και οι περιγραφές ήταν τόσο καλοδουλεμένες, τόσο οπτικά γραμμένες. Ενιωθα λες και είχα δει ταινία! Το λάτρεψα, και παραμένει ακόμη ένα από τα αγαπημένα μου μυθιστορήματα, επηρεάζοντας και τη δουλειά μου: στο ντεμπούτο μου, το γκράφικ νόβελ «The Return of the Honey Buzzard», είχα παρόμοια θεματολογία. Και ναι, σίγουρα ένιωσα τρομοκρατημένη, έχοντας πάρει στα χέρια μου ένα κλασικό έργο, ενός μεγάλου συγγραφέα, για να το αποδώσω με τη ματιά μου. Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό και πολύ δημοφιλές βιβλίο: αμέτρητοι γνωρίζουν απ’ έξω τις σκηνές του, πολλές από τις οποίες έχουν γίνει εμβληματικές.
Το βιβλίο του Ουίλιαμ Γκόλντινγκ παραπλανά: μπορεί να είναι σύντομο, αλλά έχει τεράστιο αντίκτυπο. Δεν περίμενα ότι θα ήταν ένα τόσο εφιαλτικό, βίαιο μυθιστόρημα.
– Ο τρόπος σχεδίασής σας είναι χαμαιλεοντικός. Μπορείτε να αλλάζετε το στυλ σας μεταξύ διαφορετικών πρότζεκτ ή ακόμη και εντός του ίδιου έργου.
– Αυτό είναι αλήθεια. Δουλεύοντας σε στούντιο κινουμένων σχεδίων ως animator, έπρεπε να προσαρμόζομαι στο στυλ σχεδίασης του σκηνοθέτη. Αυτό με έμαθε να αλλάζω τα σχέδιά μου για κάθε έργο – το να είμαι ευέλικτη ήταν απλώς μέρος της δουλειάς μου. Στα κόμικς, αυτό βοηθάει πολύ στο να τονίσεις ένα συναίσθημα, όπως η αθωότητα ή ο τρόμος.
– Οντως, στον «Αρχοντα των μυγών», οι σεκάνς που είναι έντονες σε συναισθήματα, αυτές του ονείρου ή της βίας, ξεχωρίζουν σε εικονογραφικό στυλ από την υπόλοιπη ροή της ιστορίας. Αντιμετωπίζονται σαν μικρά έργα τέχνης.
– Για μένα, κάθε καρέ είναι ένα έργο τέχνης από μόνο του. Πρέπει όμως να λειτουργεί και μέσα στη σελίδα. Αυτή είναι η ομορφιά των κόμικς! Σε μια ταινία βλέπουμε μόνο ένα καρέ τη φορά, αλλά στα κόμικς μπορούν να υπάρχουν πολλές εικόνες σε μια σελίδα. Μπορώ να επιβραδύνω τον χρόνο ή να τον επιταχύνω, ή να εκπλήξω τον αναγνώστη με την επιλογή των εικόνων μου.
– Ο τρόπος που σχεδιάζετε και σκηνοθετείτε τις ιστορίες σας μοιάζει σαν φόρος τιμής σε μερικούς από τους προσωπικούς σας «ήρωες» από το σύμπαν των κόμικς – τόσο από την Ιαπωνία όσο και από την Ευρώπη. Το άνοιγμα ενός κεφαλαίου του βιβλίου, μια πανοραμική σκηνή στη ζούγκλα, φέρνει στον νου τον Moebius.
– Πράγματι, αγαπώ πολύ τη δουλειά του Moebius, νομίζω ότι είναι ένας από τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες στην ιστορία των κόμικς. Οι γονείς μου αγόραζαν τα κλασικά ευρωπαϊκά κόμικς όπως ο Τεν-Τεν, τα οποία, ως μικρό παιδί, απολάμβανα. Σύντομα όμως τα manga βρήκαν τον δρόμο τους προς την Ευρώπη και άρχισα να θαυμάζω καλλιτέχνες όπως ο Kατσουχίρο Oτόμο, o δημιουργός του «Akira». Ενας από τους αγαπημένους μου Αμερικανούς κομίστες είναι ο Γουίλ Αϊσνερ, ο οποίος σχεδίασε τις πιο εφευρετικές διατάξεις σελίδων, όλες σε μαύρο και άσπρο.
– Σε όλο σας το έργο υπάρχει ένα μοτίβο: οι μελέτες χαρακτήρων με έμφαση στο συναίσθημα, στο τραύμα, στην ψυχολογία ή στις σχέσεις.
– Πραγματικά, μου αρέσει να γράφω για τις ανθρώπινες σχέσεις, αλλά και την ιστορία και τη μετανάστευση. Ολα αυτά τα θέματα έρχονται φυσικά μέσα στη δουλειά μου. Προέρχομαι από οικογένεια μεταναστών και οι περισσότεροι φίλοι και η οικογένειά μου ζουν σε διαφορετικές χώρες: μου αρέσει να παρατηρώ πώς διαφέρουν, πώς μοιάζουν, ποιες είναι οι ζωές και οι σχέσεις τους.
– Το 2017 βρεθήκατε στην Ελλάδα, δουλεύοντας ως graphic journalist στον προσφυγικό καταυλισμό στη Λέσβο. Το αποτέλεσμα ήταν το κόμικ «Europe’s Waiting Room». Μπορείτε να μας πείτε για την εμπειρία σας στην Ελλάδα και το έργο αυτό;
– Ως καλλιτέχνις, μπόρεσα να παρατηρήσω και να ζωγραφίσω τους προσφυγικούς καταυλισμούς από μέσα και να δημιουργήσω μια νέα, δική μου προοπτική. Μπόρεσα να δω πώς αντιμετωπίζει η Ευρώπη τους μετανάστες και τους πρόσφυγες και, ομολογώ, αυτό που είδα ήταν άσχημο. Ελπίζω ότι οι ζωγραφιές μου από την καθημερινή ζωή στους καταυλισμούς να δείχνουν ότι οι άνθρωποι εκεί είναι άτομα με τη δική τους ιστορία, τα δικά τους όνειρα, τις δικές τους φιλοδοξίες.
– Ο Γκόλντινγκ συχνά λάμβανε την εξής ερώτηση: γιατί δεν συμπεριέλαβε κανένα κορίτσι στο μυθιστόρημά του; Τώρα, 70 χρόνια μετά, μια γυναίκα εικονογραφεί μια ιστορία αντρών.
– Ναι, και νομίζω αυτό είναι που κάνει τη διασκευή ενδιαφέρουσα. Οι προηγούμενες προσαρμογές του «Αρχοντα των μυγών» έγιναν από άνδρες και τώρα, επιτέλους, έχουμε την οπτική μιας γυναίκας. Και ενώ μου πέρασε από το μυαλό, αποφάσισα ότι δεν θα ήταν καλή ιδέα να συμπεριλάβω κορίτσια στην εκδοχή μου. Προφανώς, υπάρχει λόγος που ο Γκόλντινγκ επέλεξε αγόρια. Πολέμησε στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, κατά τη διάρκεια της D-Day, εκεί όπου τα αγόρια πολεμούν με τα αγόρια. Οι εμπειρίες του τον οδήγησαν σε αυτό το μυθιστόρημα, που είναι ένα σχόλιο πάνω στο πώς οι άνδρες θέλουν να ξεκινούν και να κάνουν πολέμους.
