Η τελευταία φορά που η πολύπειρη Αμερικανίδα δημοσιογράφος Σούζαν Γκλάσερ μίλησε στην «Κ» ήταν τον περασμένο Δεκέμβριο, όταν υποψήφιοι φαινόταν πως θα είναι ο νυν πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, για τους Δημοκρατικούς και ο Ντόναλντ Τραμπ για τους Ρεπουμπλικανούς. Πολλά έχουν αλλάξει από τότε, κυρίως το χρίσμα των Δημοκρατικών, το οποίο εντέλει δόθηκε στην αντιπρόεδρο των ΗΠΑ, Κάμαλα Χάρις. Αλλά, όπως και τον Δεκέμβριο, έτσι και τώρα που η δημοσιογράφος του περιοδικού New Yorker μιλάει εκ νέου στην «Κ», πριν από τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, σταθερή παραμένει η βαθιά ανησυχία της. Για το αποτέλεσμα των εκλογών, για το μέλλον των ΗΠΑ, για το μέλλον της Δύσης, αν ο επόμενος Αμερικανός πρόεδρος είναι ο Ντόναλντ Τραμπ.
– Κυρία Γκλάσερ, τι κλίμα επικρατεί αυτή τη στιγμή στην Ουάσιγκτον;
– Δεν θυμάμαι ποτέ να υπήρχε περισσότερη αβεβαιότητα από τώρα σχετικά με το ποιος θα κερδίσει. Σύμφωνα με όλες τις εκτιμήσεις, είναι μια πολύ οριακή αναμέτρηση. Αλλά επικρατεί και έντονη αβεβαιότητα σχετικά με τη διαδικασία που θα ακολουθήσει από τις εκλογές μέχρι την ορκωμοσία του νέου προέδρου στις 20 Ιανουαρίου. Εξαιτίας των αμφιβολιών που έχουν σπείρει για τη διεξαγωγή των εκλογών τα τελευταία τέσσερα χρόνια ο Ντόναλντ Τραμπ και οι ακόλουθοί του, υπάρχει ανησυχία και τρόμος για το πώς θα αντιδράσουν στο εκλογικό αποτέλεσμα, αν ηττηθεί. Το άλλο σενάριο που δημιουργεί μεγάλη ανησυχία είναι αν κερδίσει με ξεκάθαρο τρόπο. Πολλοί άνθρωποι στην Ουάσιγκτον, και όχι μόνο Δημοκρατικοί, βασίζονται στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση για τον βιοπορισμό τους και ανησυχούν για τα σχέδια του Τραμπ να κάνει ραγδαίες αλλαγές τόσο στο ανθρώπινο δυναμικό της ομοσπονδιακής κυβέρνησης όσο και στον προϋπολογισμό της. Τόσο εκείνος όσο και ο υποστηρικτής του, ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο, Ελον Μασκ, υπόσχονται να κόψουν μέχρι και ⅓ του προϋπολογισμού, κάτι που μάλλον δεν μπορούν να κάνουν, αλλά αποτελεί ένδειξη της αναταραχής που θα ακολουθήσει.
– Αν κερδίσει, θεωρείτε ότι ο κόσμος θα αλλάξει ραγδαία; Τόσο οι ΗΠΑ όσο και η υπόλοιπη Δύση;
– Ναι. Πιστεύω ότι μια νίκη του θα σηματοδοτήσει μια μεγάλη αλλαγή τόσο για τις ΗΠΑ όσο και για τους συμμάχους τους, ιδίως στην Ευρώπη. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Τραμπ αντιπροσωπεύει μια μεγάλη ρήξη με τη συναντίληψη που υπήρχε μεταξύ Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικανών αξιωματούχων τις τελευταίες δεκαετίες σχετικά με την εξωτερική πολιτική, ούτε ότι μια δεύτερη θητεία του θα ήταν πολύ διαφορετική από την πρώτη. Δεν θα περιστοιχίζεται πια από αξιωματούχους από την παραδοσιακή ελίτ των Ρεπουμπλικανών, αλλά από μια νέα ομάδα πολύ πιο ριζοσπαστικών ανθρώπων που θα είναι πρόθυμοι να κάνουν μεγαλύτερες αλλαγές από όσες κατάφερε να επιτύχει στην πρώτη του θητεία.
– Η πολιτική που θέλει να ακολουθήσει αν εκλεγεί ταυτίζεται με το σύνθημα «Πρώτα η Αμερική». Πώς θα επηρεάσει το NATO τη σχέση των ΗΠΑ με μέλη της Συμμαχίας και με την Ευρώπη;
– Αυτή είναι πολύ σημαντική ερώτηση. Πολλοί άνθρωποι που υπηρέτησαν στην κυβέρνηση του Τραμπ, όπως ο τέως σύμβουλός του Εθνικής Ασφαλείας, Τζον Μπόλτον, πιστεύουν ότι αν εκλεγεί, θα προσπαθήσει να υπονομεύσει το NATO ή θα αποχωρήσει πλήρως. Θεωρώ ότι δεν θα χρειαστεί να προσπαθήσει νομικά να βγάλει τις ΗΠΑ από το NATO, κάτι που θα έπρεπε να ψηφίσει το Κογκρέσο και θα ήταν δύσκολο. Αλλά δεν υποτιμάται το NATO όταν ο ηγέτης της πιο σημαντικής χώρας-μέλους δεν συμφωνεί με τη θεμελιώδη αρχή του, που είναι η εγγύηση του άρθρου 5 για αμοιβαία αυτοάμυνα; Νομίζω πως από την πρώτη ημέρα της προεδρίας του Τραμπ, το NATO είχε ήδη αποδυναμωθεί σημαντικά γιατί ο Πούτιν και οποιοσδήποτε άλλος αντίπαλος του NATO κατάλαβε ότι το άρθρο 5, αντί να ισχύει άνευ όρων, τώρα εξαρτάται από τα καπρίτσια του Τραμπ.
Το 2017, στις αρχές της προεδρίας του, οι σύμβουλοί του τού εξηγούσαν πώς λειτουργεί το NATO. «Μου λέτε ότι οι ΗΠΑ θα έπρεπε να πολεμήσουν για τη Λιθουανία; Δεν υπάρχει περίπτωση να πολεμήσω για τη Λιθουανία», είπε για το άρθρο 5. Νομίζω ότι όποιος δεν το παίρνει αυτό σοβαρά στην Ευρώπη, θα πρέπει να το πάρει, γιατί συνάδει με τις μακροχρόνιες απόψεις του Ντόναλντ Τραμπ. Είναι πολύ επιφυλακτικός απέναντι σε οποιεσδήποτε πολυμερείς συμμαχίες και συνεργασίες. Προτιμά πάντα τις διμερείς συνεργασίες, εν μέρει γιατί πάντα ψάχνει για αβαντάζ. Δεν θέλει ένα δυνατό, ενωμένο μέτωπο.
Εχει δώσει πολλές μη ρεαλιστικές υποσχέσεις για τον πόλεμο στην Ουκρανία, λέγοντας στις προεκλογικές του συγκεντρώσεις ότι θα τον λήξει σε 24 ώρες. Εσείς κι εγώ ξέρουμε ότι αυτό δεν θα γίνει. Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι ότι ο Τραμπ και ο συνυποψήφιός του, Τζέι Ντι Βανς, έχουν ουσιαστικά υιοθετήσει δημοσίως τα επιχειρήματα της Ρωσίας, έχουν δηλώσει ότι πιστεύουν πως η Ουκρανία θα έπρεπε να συμφωνήσει με τους όρους της Ρωσίας και ουσιαστικά να ανταλλάξει γη για ειρήνη. Αυτό είναι απαράδεκτο, αλλά ακόμη πιο σημαντικό είναι τι είδους ειρήνη θα μπορούσε να γίνει με τον Πούτιν, όταν απλά θα ήταν ένα βραχυπρόθεσμο μεσοδιάστημα μεταξύ αυτής της εισβολής και οποιασδήποτε άλλης επιθετικής στρατιωτικής πράξης μπορεί να αποφασίσει. Είναι πολύ δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι ο Πούτιν θα μπορούσε να εγγυηθεί μια μακροπρόθεσμη ειρήνη που θα εξασφάλιζε την ακεραιότητα της Ουκρανίας ως ανεξάρτητης χώρας και την ασφάλεια όλων των γειτόνων της.
Το άλλο που είναι σημαντικό να επισημανθεί είναι η υπόσχεσή του να επιβάλει σαρωτικούς οριζόντιους δασμούς βασικά σε όλες τις αμερικανικές βιομηχανίες. Αυτό θα είχε δραματικές επιπτώσεις στην οικονομική σχέση μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ, τη μεγαλύτερη οικονομική εταιρική σχέση στον κόσμο.
Δεν υποτιμάται το NATO όταν ο ηγέτης της πιο σημαντικής χώρας-μέλους δεν συμφωνεί με τη θεμελιώδη αρχή του, που είναι η εγγύηση του άρθρου 5 για αμοιβαία αυτοάμυνα;
– Αρχίζουν άτομα και επιχειρήσεις να αλλάζουν τη στάση τους επειδή μπορεί να υποκύπτουν στη δημοφιλία του Τραμπ; Είδαμε τι έγινε με τη Washington Post και την απόφαση να μην υποστηρίξει κανέναν υποψήφιο, υποδηλώνοντας μάλλον ότι υποστηρίζει τον Τραμπ.
– Νομίζω ότι η απόφαση ερμηνεύτηκε σωστά ως μια κίνηση του ιδιοκτήτη της Washington Post Τζεφ Μπέζος, του δεύτερου πλουσιότερου ανθρώπου στον κόσμο, να κερδίσει την εύνοια του Τραμπ, ο οποίος είχε στοχοποιήσει τον Μπέζος και τα επιχειρηματικά του συμφέροντα κατά τη διάρκεια της προεδρίας του. Οπότε ένα θέμα είναι το ερώτημα γιατί ο Ντόναλντ Τραμπ συνεχίζει να είναι τόσο αρεστός σε εκατομμύρια Αμερικανών ψηφοφόρων; Και ένα δεύτερο αφορά το τι συμβαίνει με τις επιχειρηματικές ελίτ που πιστεύουν ότι πρέπει να έχουν την εύνοια του Τραμπ, τόσο γιατί μοιάζει πολλοί να έχουν καταλήξει ότι θα κερδίσει τις εκλογές και λόγω της συναλλακτικής φύσης του ίδιου του Τραμπ.
Στην πραγματικότητα, ζητάει να του δώσουν χρήματα, αλλιώς μια νέα κυβέρνηση Τραμπ δεν θα τους βλέπει ευνοϊκά. Τον παλιό καιρό, αυτό θα είχε δημιουργήσει σκάνδαλο στις ΗΠΑ. Είναι μια ένδειξη της κρίσης του συστήματός μας, οι ωμές απαιτήσεις του Τραμπ για χρήματα, και ο πολύ συναλλακτικός τρόπος με τον οποίο πολλοί επιχειρηματικοί ηγέτες έχουν προσεγγίσει την υποψηφιότητά του με το να δίνουν εκατ. δολάρια από τις εταιρείες και τον προσωπικό τους πλούτο, πολλά εκ των οποίων δεν αποκαλύπτονται. Είναι σημάδι ενός συστήματος που διαλύεται με έναν τρόπο που θα είναι πολύ οικείος, δυστυχώς, σε οποιονδήποτε έχει μελετήσει τι συμβαίνει όταν οι μεγάλες επιχειρήσεις συμμετέχουν στη διάβρωση των δημοκρατιών.
– Πόσο κρίσιμες θα λέγατε ότι είναι αυτές οι εκλογές για το δικαίωμα των Αμερικανίδων στην άμβλωση, για την οικονομία, για την ταυτότητα της χώρας;
– Μιλάμε συνέχεια για τον Τραμπ και είναι πράγματι μια ανησυχητική και ζοφερή εικόνα, που αντιπροσωπεύει το ήμισυ των ΗΠΑ. Η χώρα είναι πολύ διχασμένη. Αλλά δεν είναι ότι δεν υπάρχουν εκατομμύρια Αμερικανοί που έχουν συσπειρωθεί.
Από τότε που η Κάμαλα Χάρις έγινε απροσδόκητα υποψήφια των Δημοκρατικών, υπήρξε μια πραγματική συσπείρωση γύρω της, και γύρω όχι μόνον από την ιδέα ότι χρειάζεται μια νέα γενιά ηγετών στις ΗΠΑ. Οι γυναίκες ιδίως έχουν πραγματικά υψώσει το ανάστημά τους. Και αν η Χάρις νικήσει, θα οφείλεται στις Αμερικανίδες, συμπεριλαμβανομένων πολλών Ρεπουμπλικανών γυναικών, πολλών μεγαλύτερων σε ηλικία γυναικών, οι οποίες μπορεί να μην είχαν σκεφθεί στο παρελθόν να υποστηρίξουν κάποια σαν την Κάμαλα Χάρις, αλλά αποφάσισαν ότι πρόκειται για μια απειλή τόσο λόγω του χαρακτήρα του Τραμπ όσο και επειδή δεν μιλάμε μόνο για λόγια.
Στα δύο χρόνια που πέρασαν από την ακύρωση της απόφασης Roe v Wade, η οποία επέτρεπε το δικαίωμα της γυναίκας να λαμβάνει αποφάσεις σχετικά με τη δική της υγειονομική περίθαλψη και την άμβλωση, έχουμε δει μια πολιτική αλλαγή σε αυτή τη χώρα. Τη διεύρυνση του χάσματος μεταξύ των δύο φύλων στην πολιτική μας. Υπάρχει πολύ καιρό, αλλά σίγουρα έχει γίνει πιο αισθητό.
Οι γυναίκες έχουν πραγματικά υψώσει το ανάστημά τους. Και αν η Χάρις νικήσει, θα οφείλεται στις Αμερικανίδες, συμπεριλαμβανομένων πολλών Ρεπουμπλικανών γυναικών.
Ο κόσμος βλέπει τις συνέπειες και καταλαβαίνει ότι αυτή η συζήτηση στην αμερικανική κοινωνία αφορά τις επιλογές υγειονομικής περίθαλψης, και το αν θέλει κανείς ορισμένοι Ρεπουμπλικανοί πολιτειακοί νομοθέτες να αποφασίζουν τι είναι καλύτερο. Γυναίκες κυριολεκτικά αιμορραγούν σε χώρους στάθμευσης νοσοκομείων στον Νότο. Τα στατιστικά στοιχεία λένε ότι το ⅓ των γυναικών στην Αμερική ζει τώρα σε πολιτείες όπου υπάρχει σχεδόν πλήρης απαγόρευση των αμβλώσεων.
– Ποιος πιστεύετε ότι θα κερδίσει τις εκλογές;
– Πραγματικά δεν ξέρω. Παρότι πολλά δισ. δολάρια έχουν ξοδευτεί σε αυτές τις εκλογές, το αποτέλεσμα θα κριθεί από έναν μικρό αριθμό πολιτειών και έναν μικρό αριθμό ατόμων σε αυτές. Η ανησυχία μου για τη χώρα είναι μεγάλη, γιατί είτε θα κερδίσει ο Ντόναλντ Τραμπ, με όλες τις προκλήσεις που αυτό δημιουργεί στην αμερικανική δημοκρατία, είτε θα χάσει και δεν θα αποδεχτεί ξανά το εκλογικό αποτέλεσμα. Επομένως, παρότι είμαι πολύ αγχωμένη σήμερα, μπορεί να είναι μια καλή μέρα σε σχέση με αυτές που θα ακολουθήσουν. Αλλά η απάντηση δεν βρίσκεται στην απόγνωση. Υπάρχουν εκατομμύρια Αμερικανοί, και οι μισές μας πολιτείες, που δεν πρόκειται να ενδώσουν σε αυτό. Αλλά είναι σίγουρα μια περίοδος σύγκρουσης και προβλημάτων στις ΗΠΑ. Δεν υπάρχει αμφιβολία περί αυτού.
