Τη στιγμή που οι συνομιλίες για την τελική επίλυση του κυπριακού προβλήματος εισέρχονται σε μια νέα φάση, η «Κ» συναντά τον διαπραγματευτή της τουρκοκυπριακής πλευράς, Κουντρέτ Οζερσάι. Ο έμπειρος Τουρκοκύπριος καθηγητής εστιάζει σε σημαντικά κεφάλαια του κυπριακού προβλήματος και δεν κρύβει τον προβληματισμό του σχετικά με κάποιες τελευταίες κινήσεις της ηγεσίας του Νίκου Αναστασιάδη, ενώ στο ζήτημα της κλειστής πόλης της Αμμοχώστου, ο κ. Οζερσάι τονίζει ότι το μέλλον της είναι ένα ζήτημα το οποίο εντάσσεται στο πλαίσιο του εδαφικού και της συνολικής διαδικασίας πάρε-δώσε στο Κυπριακό.
– Μέχρι στιγμής τα μηνύματα από το τραπέζι των συνομιλιών είναι απαισιόδοξα. Για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό;
– Γνωρίζουμε πολύ καλά την έλλειψη εμπιστοσύνης ανάμεσα στις δύο ηγεσίες. Ως διαπραγματευτή αυτό που με ενδιαφέρει είναι οι προτάσεις, οι οποίες κατατίθενται στο τραπέζι των συνομιλιών. Στη δεύτερη φάση των συνομιλιών θα επικεντρώσουμε την προσοχή μας σε αυτές τις προτάσεις. Με βάση αυτές, θα σχηματίσουμε μια άποψη για την πορεία των συνομιλιών. Διαφορετικά, δεν είναι δυνατόν να σχηματίσουμε μια άποψη με βάση τις δηλώσεις των δύο ηγεσιών, οι οποίες έχουν ως σημείο εκκίνησης την προαναφερόμενη έλλειψη εμπιστοσύνης.
– Ωστόσο τα αρνητικά μηνύματα είναι γεγονός…
– Θα ήθελα να μοιραστώ έναν προβληματισμό μου. Το τελευταίο διάστημα, η ε/κ πλευρά αναφέρεται σ’ ένα μεγάλο χάσμα, το οποίο χωρίζει τις δύο κοινότητες. Θα ήθελα να απευθύνω στην άλλη πλευρά το εξής ερώτημα. Δεν θα είχαμε λύσει προ πολλού το πρόβλημα σε περίπτωση που δεν υπήρχε εδώ και δεκαετίες αυτό το χάσμα; Στη νέα περίοδο, η ε/κ πλευρά θα πρέπει να ξεπεράσει τον συγκεκριμένο προβληματισμό. Οι συγκλίσεις στις συνομιλίες δεν πρόκειται να φέρουν την ε/κ πλευρά αντιμέτωπη με τετελεσμένα γεγονότα και εκβιασμούς.
– Στη νέα φάση θα τεθεί σε εφαρμογή κάποιο χρονοδιάγραμμα; Εχουμε έναν οδικό χάρτη; Στον ορίζοντα διακρίνονται ένα νέο σχέδιο και δύο δημοψηφίσματα;
– Structured and result oriented negotiations… Αυτός ο όρος συμπεριελήφθη στο κοινό ανακοινωθέν. Την προηγούμενη περίοδο, η τουρκοκυπριακή πλευρά πρότεινε στην ελληνοκυπριακή ηγεσία τη δημιουργία ενός προγράμματος για τις συνομιλίες, το οποίο αποτελούνταν από διάφορες φάσεις. Μέχρι στιγμής, οι δύο πλευρές έχουν συμφωνήσει για τις πρώτες δύο φάσεις αυτού του προγράμματος. Ποια θα είναι η τρίτη φάση; Γι’ αυτό θα πρέπει να ρωτήσετε τους Ελληνοκυπρίους. Εμείς γνωρίζουμε τι θέλουμε και θέσαμε υπόψη των Ελληνοκυπρίων συγκεκριμένες προτάσεις.
– Πριν από λίγο καιρό ο «υπουργός Εξωτερικών» Οζντίλ Ναμί δήλωσε ότι πλέον δεν υφίστανται οι πρόνοιες του Σχεδίου Ανάν για το εδαφικό. Συμμερίζεστε αυτήν την άποψη;
– Η ε/κ πλευρά θεωρεί ότι το Σχέδιο Ανάν πλέον αποτελεί παρελθόν για την Κύπρο. Εφόσον δεν υφίσταται πλέον Σχέδιο Ανάν τότε δεν υπάρχει και ο χάρτης του συγκεκριμένου σχεδίου. Ετσι δεν είναι; Πρέπει να δημιουργήσουμε ένα νέο χάρτη και ένα νέο σχέδιο. Προσωπικά πιστεύω ότι δεν πρέπει να συγκρίνουμε τη σημερινή κατάσταση στο Κυπριακό με το παρελθόν και τα παλαιά σχέδια. Οι συγκρίσεις με το παρελθόν ενδέχεται να επηρεάσουν αρνητικά τη διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού. Η νέα λύση θα βασίζεται σ’ ένα νέο σχέδιο και ένα νέο χάρτη, ο οποίος θα έχει σημείο εκκίνησης τις παραμέτρους του ΟΗΕ.
– Πριν από λίγο καιρό, χρησιμοποιήσατε τον όρο «viable Turkish Cypriot State». Θα ήθελα να μου περιγράψετε τις βασικές παραμέτρους του βιώσιμου ιδρυτικού τουρκοκυπριακού κρατιδίου στο πλαίσιο της τελικής λύσης του Κυπριακού.
– Στο πλαίσιο της συνολικής λύσης αναφερόμαστε στον όρο τουρκοκυπριακό κράτος (Kbrs Türk Devleti).
– Η ε/κ πλευρά δεν αποδέχεται αυτόν τον όρο. Εκείνη αναφέρεται στον όρο «επαρχία (vilayet)»…
– Η ε/κ ηγεσία έχει αποδεχθεί τον όρο «constituent state». Δεν θα πρέπει να μεταφράζει τον συγκεκριμένο όρο ως «ιδρυτική επαρχία». Από την άλλη, η ε/κ πλευρά έχει αποδεχθεί τον όρο της διζωνικότητας. Στο πλαίσιο της τελικής λύσης, μία μερίδα των Ελληνοκυπρίων (πολιτών της ομόσπονδης δημοκρατίας) θα έχει τη δυνατότητα να επιστρέψει στα εδάφη, τα οποία θα ελέγχονται από το ιδρυτικό τουρκοκυπριακό κράτος. Οι Ελληνοκύπριοι κάτοικοι του τουρκοκυπριακού κράτους θα ασκούν τα πολιτικά δικαιώματά τους στο ε/κ ιδρυτικό κράτος. Παράλληλα, η τουρκοκυπριακή πλευρά θα επιστρέψει κάποιες ελληνοκυπριακές περιουσίες. Αυτές είναι οι πραγματικότητες της λύσης. Από τη δική μου σκοπιά, αυτό που έχει σημασία είναι ο αριθμός των Ελληνοκυπρίων οι οποίοι θα επιστρέψουν στο τουρκοκυπριακό κράτος καθώς και η ποσότητα των περιουσιών που θα επιστραφούν από το τουρκοκυπριακό κράτος στους Ελληνοκυπρίους. Πώς θα μπορούμε να κάνουμε λόγο για ιδρυτικό τουρκοκυπριακό κράτος σε περίπτωση που ο μισός πληθυσμός του θα αποτελείται από τους Ελληνοκυπρίους; Αυτό το κράτος δεν πρόκειται να είναι βιώσιμο.
Το Βαρώσι, το εδαφικό και η συνολική λύση
– Βαρώσι… Ολοι το συζητούν. Θα δούμε εξελίξεις στη νέα φάση των συνομιλιών σχετικά με την κλειστή πόλη της Αμμοχώστου;
– Ενα ζήτημα για να αποτελέσει μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης θα πρέπει να θεωρηθεί μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης και από τις δύο πλευρές. Η τουρκοκυπριακή πλευρά δεν θεωρεί ότι η κλειστή πόλη της Αμμοχώστου αποτελεί μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Η ε/κ πλευρά επιχειρεί να μας πιέσει μέσω κάποιων διαμεσολαβητών. Η συγκεκριμένη στάση δεν συμβάλλει στην οικοδόμηση της εμπιστοσύνης ανάμεσα στις δύο κοινότητες.
– Πότε οι δύο πλευρές θα συζητήσουν το Βαρώσι; Στη δεύτερη φάση;
– Σε περίπτωση που η ελληνοκυπριακή πλευρά συμφωνήσει μαζί μας σε ό,τι αφορά το πρόγραμμα και τον οδικό χάρτη των συνομιλιών, τότε θα έχουμε την ευκαιρία να συζητήσουμε και τον χάρτη της λύσης. Σε περίπτωση που εγώ, ως τουρκοκυπριακή πλευρά, δεν βλέπω τη λύση στον ορίζοντα πώς να συζητήσω τον χάρτη; Στο πλαίσιο της λύσης του Κυπριακού, η τουρκοκυπριακή πλευρά θα επιστρέψει κάποια εδάφη. Μεγάλη σημασία φέρει το timing αυτής της επιστροφής.
– Κατανοώ ότι συσχετίζεται το Βαρώσι με το εδαφικό. Ωστόσο, η ελληνοκυπριακή πλευρά θεωρεί ότι το Βαρώσι δεν συσχετίζεται με το εδαφικό…
– Εμείς δεν συμμεριζόμαστε αυτήν την άποψη. Μέχρι σήμερα το Βαρώσι υπήρξε κομμάτι της συνολικής λύσης και του εδαφικού. Από την άλλη, θα ήθελα να ρωτήσω το εξής: Η προτεραιότητα των δύο κοινοτήτων είναι το Βαρώσι ή η λύση του Κυπριακού;
