έτρωγα»
Του ανταποκριτή μας στη Μοσχα Αχιλλεα Πατσουκα
Το ημερολόγιο έδειχνε 8 Σεπτεμβρίου του 1941 -70 χρόνια πριν-
όταν τα ναζιστικά στρατεύματα περικύκλωναν την ιστορική πόλη του
Λένινγκραντ, τη σημερινή Αγία Πετρούπολη. Από εκείνο το πρωί
ξεκίνησε ένα από τα πιο τραγικά κεφάλαια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου
αλλά και της σύγχρονης Ιστορίας που έμεινε γνωστό ως η «Πολιορκία
του Λένινγκραντ». Στη διάρκεια των 900 ημερών που το ηρωικό
Λένινγκραντ παρέμεινε αποκλεισμένο, δύο εκατομμύρια άνθρωποι,
σύμφωνα με τους πλέον συντηρητικούς υπολογισμούς, έχασαν τη ζωή
τους, άλλοι στο πεδίο της μάχης και άλλοι από ασιτία εντός των
τειχών της πόλης. Σήμερα η «Κ» μεταφέρει τη συγκλονιστική μαρτυρία
της Γκαλίνα Γκερότσκαγια που παιδάκι τότε, βίωσε τη φρίκη.
«Τις πρώτες ημέρες της πολιορκίας ήμουν στο καταφύγιο με τη
μητέρα και τον αδελφό μου, όταν έπεσαν διαδοχικά τρεις βόμβες. Χώμα
και σοβάδες έπεσαν πάνω μας, πανικός. Θυμάμαι τις φωνές, τα κλάματα
μέσα στο σκοτάδι, την έλλειψη οξυγόνου και το αίσθημα
ασφυξίας».
– Το πιο σοβαρό πρόβλημα ήταν η πείνα;
– Με διαφορά. Με θυμάμαι στο σπίτι με κλειστά παντζούρια να
ξεκολλώ τις κόλλες από τα βιβλία και να τις τρώω. Αργότερα ήλθε το
δελτίο για τα 100 γραμμάρια ψωμιού.
– Η πιο δύσκολη χρονιά ποια ήταν;
– Η πρώτη. Οι ναζί από την αρχή της πολιορκίας βομβάρδισαν τις
αποθήκες τροφίμων. Ο χειμώνας του 1941 ήταν πολύ βαρύς. Νερό δεν
υπήρχε γι’ αυτό και ο κόσμος άνοιγε τρύπες στον Νέβα για να μαζέψει
νερό. Ορισμένοι έφτιαχναν αυτοσχέδιες σόμπες στις οποίες έκαιγαν ό,
τι μπορείτε να φανταστείτε, πολλοί πέθαναν στα κρεβάτια τους από
την αδυναμία και το κρύο, ενώ στους δρόμους έβλεπες ή νεκρούς ή
σκελετωμένους ανθρώπους.
– Είναι αλήθεια πως υπήρχαν κρούσματα κανιβαλισμού;
– Ναι.
– Υπάρχουν κάποιες ξεχωριστές περιπτώσεις που θυμάστε μέχρι
σήμερα;
– Της Βέρας, που ζει ακόμα, όπου στα 15 της χρόνια έκανε τον
τροχονόμο στον «Δρόμο της ζωής» στη λίμνη Λαντόγκα. Εκτός από την
κυκλοφορία έλεγχε και όλα τα φορτία. Μια άλλη φίλη μου, επίσης
παιδί τότε, κατασκεύαζε στη φάμπρικα βόμβες και επάνω στην καθεμία
έγραφε το όνομά της: Κάτια».
– Καταλαβαίνω πως οι γυναίκες είχαν πολύ ενεργό ρόλο.
– Αναγκαστικά. Ολοι οι άνδρες ήταν στη μάχη. Οσα παιδιά
μπορούσαν, βοηθούσαν στα νοσοκομεία, ενώ τα μικρότερα τραγουδούσαν
και χόρευαν για να εμψυχώνουν τους αρρώστους.
– Στιγμές ζωής υπήρχαν στην πόλη;
– Ναι, όλοι θυμούνται τους ηρωικούς πιλότους που έσπασαν τον
αεροπορικό αποκλεισμό των ναζί και έφεραν τις παρτιτούρες της 7ης
«Ηρωικής Συμφωνίας» του Σοστακόβιτς. Με τις βόμβες να πέφτουν,
θέρμανση να μην υπάρχει, οι μουσικοί φορώντας όσα μάλλινα ρούχα
διέθεταν, την παρουσίαζαν στον κόσμο ο οποίος γέμιζε την ασφυκτικά
γεμάτη «Μεγάλη Αίθουσα της Φιλαρμονικής.
– Η πρώτη ακτίνα φωτός πότε ήρθε;
– Οταν άνοιξε ο «Δρόμος της ζωής» στη λίμνη Λαντόγκα. Τα φορτηγά
μετέφεραν αμάχους, πολεμοφόδια και τρόφιμα, ενώ απομάκρυναν και
αρκετούς αμάχους. Δυστυχώς, αρκετά έπεσαν στη λίμνη καθώς οι πάγοι
δεν άντεχαν πάντοτε το βάρος τους. Χάρη στον «Δρόμο της Ζωής» την
άνοιξη του 1942 στην πόλη έφτασαν σπόροι από καρότα, λάχανα και
πατάτες τους οποίους και φύτεψαν σε πάρκα, παρτέρια, όπου υπήρχε
ελεύθερη σπιθαμή γης.
– Πιστεύετε πως ο άνθρωπος από ένα σημείο και μετά συνηθίζει
στον πόνο;
– Τον συγκεκριμένο, όχι.
– Η λήξη της πολιορκίας (Ιανουάριος 1944) πού σας βρήκε;
– Σε ένα ξύλινο σπιτάκι στο Γιαροσλάβ να ακούω από ένα μαύρο
ραδιόφωνο που έμοιαζε με πιάτο, την είδηση για τη «Νίκη». Ολοι
πεταχτήκαμε έξω από τα σπίτια και αρχίσαμε να φιλιόμαστε.
– Η επιστροφή σας στην πόλη πώς ήταν;
– Εξίσου τρομακτική. Το Λένινγκραντ ήταν μια πόλη φάντασμα. Το
κεντρικό ρολόι βομβαρδισμένο, με τους δείκτες του να αιωρούνται, τα
τραμ σταματημένα στη μέση των δρόμων με στρώσεις πάγου να τα έχουν
καλύψει, και έπιπλα διάσπαρτα στου δρόμους.
– Σήμερα το κράτος έχει δείξει σεβασμό απέναντι στους ήρωες του
Λένινγκραντ;
– Ο Πούτιν μας τίμησε και ηθικά και οικονομικά.
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
