«Εν-διά-μεσα» λέγεται η δεύτερη ατομική έκθεση της ζωγράφου Βέρας Καλλιανίδη, που εκτίθεται στην γκαλερί Ιρις μέχρι το τέλος Ιουνίου. Ενα παιχνίδι ιστών, γλυπτών, διάρρηξης του καμβά στήνει η καλλιτέχνις με αφορμή την ιστορία, την προσωπική αφήγηση γυναικών που κεντούσαν, ύφαιναν, έπλεκαν, πρόσφεραν στην οικογένειά τους, στη ζωή την ίδια. Με σπουδές ζωγραφικής στο Μόναχο και ψυχανάλυσης στην Αθήνα η Βέρα Καλλιανίδη στοχάζεται με αυτήν της την έκθεση πάνω στο γυναικείο σύμπαν.
– Πότε ξεκινήσατε να προετοιμάζετε τη δεύτερη ατομική σας έκθεση;
– Ακριβώς μόλις τέλειωσε η πρώτη, είχα πάθει εμμονή με τους ιστούς και ξεκίνησα να κάνω δοκιμές. Οπότε αυτή η δουλειά είναι αποτέλεσμα δοκιμών 3,5 χρόνων.
– Συνδυάζετε διάφορες τεχνικές;
– Ναι, γι’ αυτό και μου πήρε κάποιο χρόνο, ιδίως με τις μορφές, διότι δεν είμαι γλύπτρια. Υπάρχει διάρρηξη του καμβά και από τη στιγμή που μπήκε το στοιχείο του νήματος, που για μένα συμβολίζει την αφήγηση, άρχισε να αλλάζει η επιφάνεια του έργου.
– Πώς ξεκίνησε ο πειραματισμός με την τέχνη;
– Μερικές φορές δεν μπορείς απόλυτα να μιλήσεις για το πώς γίνονται τα πράγματα. Βρέθηκα μετά το σχολείο στο Μόναχο για σπουδές, τότε δεν είχα κατά νου ότι θα γίνω καλλιτέχνης, ήθελα να σπουδάσω κοινωνιολογία. Κάνοντας την επανάστασή μου σκέφτηκα να σπουδάσω αρχιτεκτονική. Στο Μόναχο, στην Καλών Τεχνών, υπάρχει ένα τμήμα αρχιτεκτονικής εσωτερικών χώρων και προετοιμαζόμουν γι’ αυτή τη σχολή. Οταν ξεκίνησα να φτιάχνω τον φάκελό μου, έπρεπε να δείξω σχέδια και τελικά κατάλαβα ότι με ενδιαφέρει πολύ περισσότερο η ζωγραφική. Η Γερμανία είναι ένα σπουδαίο σχολείο, γενικά για τη ζωή. Παύεις να είσαι προστατευμένος, γίνεσαι κύριος του εαυτού σου.
– Γιατί γυρίσατε;
– Οταν ολοκλήρωσα τις σπουδές στο Μόναχο πήγα στη Γαλλία για να σπουδάσω φιλοσοφία. Διχάστηκα και ένιωσα ότι θα πρόδιδα τη ζωγραφική. Ηρθε το καλοκαίρι, αρχές του 2000 και γύρισα στην Ελλάδα, και είπα ότι θα μείνω εδώ να δω τι θα κάνω με την τέχνη μου. Εκτοτε έχω δουλέψει σε σχολεία, στο Παιδικό Μουσείο, συμμετείχα σε εκθέσεις στην Cheap Art, κατάλαβα ότι με ενδιαφέρει η ζωγραφική. Η επιστροφή ήταν αρκετά δύσκολη και σοκαριστική, παρόλο που ήρθα στην καλή εποχή, πριν από τους Ολυμπιακούς, οπότε δεν ήταν τελείως παρανοϊκό να γυρίσεις, ήταν σαν να υπήρχε ένα όραμα. Δεν το μετάνιωσα όμως, γιατί συνάντησα τη χώρα με μια άλλη ματιά. Είναι και έξω δύσκολα να επιβιώνεις, δεν είναι όπως τα φανταζόμαστε.
Ψυχανάλυση
– Τα έργα σας έχουν ψυχαναλυτική ματιά.
– Οταν επέστρεψα στην Ελλάδα συνειδητοποίησα ότι η αγάπη για τη φιλοσοφία είχε να κάνει με το ενδιαφέρον για την ύπαρξη. Ξεκίνησα μέσω της φιλοσοφίας, με σεμινάρια και μέσα από εκεί ανακάλυψα την ψυχανάλυση και είμαι πλέον μέλος του Φόρουμ του Λακανικού Πεδίου. Είναι μια σχέση 10 χρόνων και παραπάνω.
– Υπάρχει έντονο το στοιχείο της πλέξης, του νήματος στα έργα σας.
– Πάντα μέσα από την τέχνη, όπως και στην ψυχανάλυση έρχεσαι αντιμέτωπος με την οικογενειακή σου ιστορία. Ενα δέμα με κεντήματα ήρθε στα χέρια μου με ένα γράμμα από την προγιαγιά μου, όταν πέθανε η θεία μου. Ετσι γεννήθηκε και μέσα μου η ανάγκη να φέρω σε ισορροπία αυτές τις γενιές που μεγαλώσαμε, που ήταν γενιές γυναικών που πρόσφεραν, με τη δική μας γενιά που δυσκολεύεται να δει πέρα από την ατομικότητά της. Με απασχολεί λοιπόν με αφορμή το κέντημα αυτό το πάντρεμα προσφοράς και αναζήτησης ταυτότητας.
– Τι είναι το κέντημα για σας;
– Είναι προσφορά αλλά και συγκέντρωση. Μια μορφή διαλογισμού. Υπάρχει η διάθεση να μείνει ένα έργο προσωπικό. Προσφέρω στην οικογένειά μου αλλά αφήνω και το στίγμα μου.
– Οι άνδρες πού πιάνονται σε αυτά τα νήματα;
– Το συμβολικό του πατέρα υπάρχει και στη γυναικεία φύση. Οταν ξεκινούσα αυτά, δεν είχα στο μυαλό μου τι θα έκανα. Με τη δουλειά ξεκαθάριζε η επιθυμία η δουλειά να στρέφεται γύρω από τη γυναίκα. Στην αρχή τα γλυπτά ήταν ανδρικές μορφές, αλλά κατέληξα στη γυναικεία φύση.
– Πώς αντιλαμβάνεστε την έννοια της προσφοράς; Πόσο δύσκολο είναι για μια γυναίκα της γενιάς σας να προσφέρει;
– Δεν μπορώ να μιλήσω στο όνομα όλης της γενιάς των 30-40. Νομίζω όμως ότι ο τρόπος που μάθαμε ότι πρέπει να επιβιώνουμε είναι με το να οικειοποιηθούμε αντρικές πρακτικές. Αυτό που προσφέρει μια μητέρα σηματοδοτεί και μια παραίτηση στο εγώ της, και αυτό βλέπω ότι δυσκολεύει πολύ τις γυναίκες σήμερα. Είναι σαν να μας παίρνουν κάτι και μένουμε φτωχότερες, ενώ όταν προσφέρεις η προσφορά πολλαπλασιάζεται, αυτή είναι η λογική της αγάπης. Νομίζω όμως ότι αυτό μας δυσκολεύει, διότι έχουν αλλάξει και οι ισορροπίες στις σχέσεις μεταξύ των φύλων.
Προκατάληψη
– Εσείς τι αντιμετώπιση είχατε ως γυναίκα δημιουργός;
– Δεν είναι εύκολο για μια γυναίκα να είναι καλλιτέχνης. Και από τη σχολή ακόμα υπήρξε διάχυτη η σκέψη ότι η γυναίκα θα σταματήσει γιατί θα αφοσιωθεί στην οικογένειά της, και με εξόργιζε. Με δίχαζαν, ότι έπρεπε να διαλέξω. Στοχαζόμενη με τα χρόνια, κατάλαβα ότι μπορώ να τα κάνω και τα δύο.
– Και η γυναικεία σεξουαλικότητα πόσο εύκολο είναι να ικανοποιηθεί;
– Ο έρωτας έχει απομυθοποιηθεί. Οπότε η σεξουαλικότητα έχει χάσει τη μαγεία της, έχει γίνει βίαιη και ωμή. Γι’ αυτό βλέπω και ασεξουαλικότητα ταυτόχρονα. Υπάρχει πολύ μοναξιά και παραίτηση από βασικές ανάγκες. Η έκπτωση που υπάρχει στην κοινωνία μας έχει επηρεάσει τις σχέσεις. Οι άνθρωποι δεν δίνουν. Οπότε νομοτελειακά δεν θα πάρουν.
– Ενα κοινό στοιχείο της δουλειάς σας είναι η ακροβασία. Σε αυτή τη δουλειά όμως νομίζω ότι τα γλυπτά μπορούν και χαλαρώνουν στο τεντωμένο σχοινί.
– Χαίρομαι που επιτέλους κάποιος το κατάλαβε. Δεν έχει μόνον αγωνία, είναι και παιχνίδι. Κάνεις και κούνια μέσα στους ιστούς. Δεν είναι μόνον εγκλωβισμός, ο καθένας όμως το βλέπει και ανάλογα με την προσωπική του ιστορία. Για μένα το μεγαλύτερο δράμα στην ύπαρξη είναι το να μην καταλαβαίνεις τι σου γίνεται.
Βέρα Καλλιανίδη, In Between, Γκαλερί Ιρις, Αντήνορος 12 (κοντά στο Κάραβελ), έως 27 Ιουνίου.
