«Ο θεσμός των ΔΗΠΕΘΕ χρειάζεται ένα reset»
O σκηνοθέτης Θοδωρής Αμπαζής μιλάει για το όραμά του και το τέρας
του Δημοσίου
Της Ολγας Σελλα
Νόμιζα ότι θα μιλούσαμε για την παράσταση που σκηνοθέτησε. Τις
«Τρωάδες» του Ευριπίδη. Αλλά η συζήτηση με τον μουσικό, συνθέτη,
σκηνοθέτη και καλλιτεχνικό διευθυντή του ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας, Θοδωρή
Αμπαζή, έκρυβε πολλές εκπλήξεις. Γιατί είχα απέναντί μου έναν
άνθρωπο συγκροτημένο, που ξέρει τι θέλει, πώς να το κυνηγήσει και
να το παλέψει, που έχει οράματα, και κυρίως, δεν βαριέται και δεν
περιμένει από κάποιο αόρατο δημόσιο φορέα να δώσει λύσεις. Εναν
άνθρωπο που δεν προσπαθεί να εξωραΐσει τίποτα.
Και δεν έχει λίγα να λύσει. Μου εξηγεί ότι τα ετήσια λειτουργικά
έξοδα του ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας είναι 450 χιλ. ευρώ. Η επιχορήγηση από το
υπουργείο είναι 90 χιλ. ευρώ – «όσα δίδονταν παλαιότερα για μία
μόνο παράσταση στην Αθήνα. Αν δεν υπήρχε η συμβολή του δήμου δεν θα
μπορούσαμε να λειτουργήσουμε. Με τα 90 χιλιάρικα κάνεις μόνο μία
παραγωγή. Ενα πράγμα μας σώζει και μας έσωσε φέτος: τα ευρωπαϊκά
προγράμματα που εμείς αξιοποιήσαμε πολύ γρήγορα και μας έδωσαν τη
δυνατότητα να κάνουμε κι άλλες παραγωγές, κι άλλες δράσεις, και
συμπαραγωγές με την Ιταλία.
Μηχανισμός
»Εμείς είμαστε φουλ μέσα σ’ αυτό. Αυτό τι σημαίνει; Σημαίνει ότι
έχεις ετοιμάσει έναν μηχανισμό, που μπορεί να απορροφά τέτοια
κονδύλια, μπορεί να επεξεργάζεται σωστά όλο το λειτουργικό κομμάτι,
γιατί εκεί είναι το πρόβλημα: στη γραφειοκρατία. Είμαι έναν χρόνο
στην Πάτρα. Το πρώτο που έκανα ήταν ν’ ασχοληθώ με αυτά. Με μια
καλή οργάνωση, νομίζω ότι μπορείς να επιβιώσεις μόνο με τέτοια
προγράμματα. Αρκεί να αναπτυχθείς λίγο και να μην είσαι κλειστός,
να καλλιεργείς διαπολιτισμικές και διακρατικές δράσεις».
Το άλλοθι
Το μπλέξιμό του με τα ΔΗΠΕΘΕ ξεκίνησε πριν από πέντε χρόνια από το
ΔΗΘΕΠΕ Καβάλας. Μου εξηγεί ότι δεν λειτουργούν έτσι όλα τα ΔΗΠΕΘΕ.
Συνήθως έχουν έναν δύο υπαλλήλους, κάνουν την προσπάθειά τους με
ερασιτεχνικά σχήματα και «δίνουν άλλοθι στο υπουργείο ότι γίνεται
δουλειά. Ξέρεις, ο θεσμός των ΔΗΠΕΘΕ πρέπει να καταργηθεί να
ξαναφτιαχτεί από την αρχή. Χρειάζεται, δηλαδή, ένα reset. Γιατί
βασίζεται σε κάποιες αρχές που είχε θέσει η Μελίνα Μερκούρη τότε,
με άλλο προϋπολογισμό, με άλλη βοήθεια από το υπουργείο Πολιτισμού.
Τώρα όλα αυτά δεν είναι εφικτά και ο καθένας κάνει ό,τι θέλει. Δεν
υπάρχει ούτε πολιτιστική πολιτική, ούτε στρατηγικός σχεδιασμός.
Γιατί θέλουμε ΔΗΠΕΘΕ; Ποιος είναι ο στόχος; Πηγαίνοντας στην
επαρχία κατάλαβα, ότι ζούμε σ’ έναν μικρόκοσμο εμείς εδώ, τον
μικρόκοσμο της Πειραιώς 260, του Εθνικού κ.λπ., που αντιπροσωπεύει
ένα πάρα πολύ μικρό ποσοστό της ελληνικής κοινωνίας. Η σχέση της
κοινωνίας με το θέατρο γενικότερα και ειδικά στην περιφέρεια είναι
κακή έως κάκιστη. Και δεν νομίζω ότι μέσα σ’ αυτά τα 20 χρόνια και
μέσα από τα ΔΗΠΕΘΕ, έγινε το θέατρο ένα κομμάτι των συνηθειών όλων
των κατοίκων της χώρας. Φυσικά έχουν γίνει και σημαντικά πράγματα
και σημαντικές παραστάσεις. Αλλά δεν νομίζω ότι ο λόγος για τον
οποίο ιδρύθηκαν πέτυχε. Γι’ αυτό και τα τελευταία χρόνια όλο
συζητάμε τι θα κάνουμε με τα ΔΗΠΕΘΕ. Κι όσα κάνουν ακόμα δουλειά,
είναι επειδή υπάρχουν κάποιοι τρελοί καμικάζι, που δίνουν χρόνο,
προσωπική εργασία και κάνουν δράσεις μόνοι τους. Και να καταλάβει
κανείς ότι το ετήσιο κόστος των ΔΗΠΕΘΕ είναι περίπου 1 εκατ. ευρώ,
που αντιστοιχεί στο 1/20 απ’ ό,τι κόστιζαν ώς τώρα τα δύο κρατικά
θέατρα. Νομίζω ότι αυτή τη στιγμή χρειαζόμαστε να δημιουργηθεί μια
πυραμίδα αξιολόγησης, που να βασίζεται σε μια συγκεκριμένη
φιλοσοφία όσον αφορά τον πολιτισμό μας την επόμενη δεκαετία. Αυτό
είναι που λείπει».
Στην Πάτρα λοιπόν έχουν ξεκινήσει πολλά – και studio όπερας.
«Είμαστε η μόνη πόλη στην Ελλάδα που κάποιος μπορεί να ασκηθεί επί
σκηνής στο λυρικό τραγούδι». Σε συνεργασία με την «Οπερα των
ζητιάνων» του Χαράλαμπου Γωγιού ξεκίνησαν το studio και έγινε ήδη
μια πρώτη παράσταση στον «Απόλλωνα» με δεκαπέντε λυρικούς
τραγουδιστές από την Πάτρα. Και συνεχίζει με πολλές ιδέες και πολλή
έμπνευση.
Η παράσταση «Τρωάδες» θα φιλοξενηθεί στο αρχαίο θέατρο Επιδαύρου
στις 23 και 24 Αυγούστου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Επιδαύρου. Ο
Θοδωρής Αμπαζής εκτός από τη σκηνοθεσία υπογράφει και τη μουσική
της παράστασης. Στον ρόλο της Εκάβης η Αννα Κοκκίνου. Στην
παράσταση συμπράττει η Ορχήστρα Νυκτών Εγχόρδων Δήμου Πατρέων
«Θανάσης Τσιπινάκης».
Ανάπτυξη με όπλο την εκπαίδευση
Ο Θοδωρής Αμπαζής έχει ζήσει κι έχει δουλέψει αρκετά χρόνια στο
εξωτερικό, κυρίως στην Ολλανδία όπου έμεινε 14 χρόνια και είχε δική
του θεατρική ομάδα. Κι ίσως έχει συνηθίσει σ’ αυτή τη λογική. Το
εντυπωσιακό είναι ότι καταφέρνει όχι μόνο να μην απογοητεύεται,
αλλά να εμπνέει κι άλλους. Και ξέρει πολύ καλά πού πατάει. Του το
επισημαίνω. Μου απαντά ότι «άνθρωποι υπάρχουν, αλλά δεν θέλουν να
μπλέκονται. Θέλει τρομερές αντοχές και πολύ γερό στομάχι. Για να
μπλέξεις σε διοικητική θέση σήμερα στην Ελλάδα πρέπει να είσαι
τρελός», λέει χωρίς υπεκφυγές. Τότε τι είναι αυτό που τον κρατάει
ακόμα και τον εξιτάρει; «Εφόσον αποφάσισα να μείνω, το στοίχημά μου
είναι να γίνει πραγματικά κάτι, ειδικά στα ΔΗΠΕΘΕ, που ν’ αξίζει
για μένα τον κόπο. Πιστεύω ότι πραγματικά μπορούμε να γίνουμε ένα
πρότυπο κέντρο πολιτιστικής δραστηριότητας στην περιφέρεια, με
μεγάλες προεκτάσεις, γιατί αν κάτι αλλάξει σήμερα στην ελληνική
κοινωνία όσον αφορά τον πολιτισμό, νομίζω ότι θ’ αλλάξει και στην
περιφέρεια. Η Αθήνα έχει στραμμένο το βλέμμα προς τα μέσα, ενώ
βγαίνοντας στην επαρχία είσαι υποχρεωμένος να ανοιχτείς προς τους
γύρω σου. Οχι για να διατηρήσουμε αυτά που έχουμε, αλλά για να τα
αναπτύξουμε».
Ο Θοδωρής Αμπαζής όντας στην Πάτρα, την τρίτη πόλη της χώρας,
επιχειρεί να το κάνει με κάθε τρόπο. «Νομίζω ότι ένα θέατρο, δηλαδή
ένας πολιτιστικός πυρήνας μιας ολόκληρης περιοχής, θα πρέπει να
αναπτυχθεί σε όλα με κύριο όπλο του την εκπαίδευση. Το θέμα είναι ν’
απλώσεις το χέρι και να εκπαιδεύσεις τον κόσμο, με φοβερή υπομονή.
Εγώ καλούμαι να δώσω γνωστικά εργαλεία στους ανθρώπους για ν’
αξιολογούν και να κρίνουν, κι όχι να παραμένουν έρμαια μιας
μέινστριμ κουλτούρας». Για τον Θοδωρή Αμπαζή έχει μεγάλη σημασία η
στάση των ανθρώπων και στη ζωή. Η επικοινωνία, η συναναστροφή, η
καλή διάθεση. Και αυτή είναι η οπτική στην οποία έχει στηρίξει και
τις «Τρωάδες» του. Γι’ αυτό και στέκεται ιδιαίτερα στη φράση της
Εκάβης «Πάνω. Σήκωσε το κεφάλι. Ορθωσε τον λαιμό», καλώντας εμάς,
του σημερινούς θεατές, να σκεφτούμε με ποιον τρόπο πρέπει να
προχωρήσουμε στα δύσκολα.
H ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
