Ονειρα μπορείς να κάνεις, σχέδια όμως;
Τέσσερις νέοι σκηνοθέτες μιλούν για τα προβλήματα της γενιάς τους
στην κρίση
Του Δημητρη Mπουρα
Στο τηλέφωνο, έτσι έγινε η επαφή μας, δεν φάνηκαν ούτε
οργισμένοι ούτε μελοδραματικοί περιγράφοντας την κατάστασή τους.
Και οι τέσσερις ανήκουν στη γενιά του ελληνικού κινηματογράφου που
τώρα επιχειρεί ν’ ανοίξει τα φτερά της σε συνθήκες ολόπλευρης
κρίσης.
Παλαιότερα, σε παρόμοιες περιπτώσεις διέκρινες μια υπολανθάνουσα
έπαρση, ενίοτε και μια βεβαιότητα για την κατάκτηση του
μέλλοντος.
Σήμερα, η φράση «θα ’ρθουν οι φίλοι μου να βοηθήσουν» τείνει να
γίνει σλόγκαν των νέων σκηνοθετών, ενώ δεν υπονοεί παρά μόνο την
αλληλεγγύη μεταξύ τους.
Και οι τέσσερις φαίνονταν αρκετά ρεαλιστές και σκεπτικοί για το
μέλλον τους.
Η 35χρονη Ελίνα Ψύκου έχει κάνει 2 μικρού μήκους, διαφημιστικά
σποτ για τη Λυρική και αυτό τον καιρό ετοιμάζει την πρώτη μεγάλου
μήκους ταινία της. Δεν είναι σίγουρη όμως εάν σε μερικά χρόνια θα
μπορεί να ζει από το επάγγελμα που διάλεξε. Τη φυγή στο εξωτερικό
δεν τη συζητάει γιατί είναι και μητέρα.
Η Ρηνιώ Δραγασάκη στα 31 της δηλώνει τυχερή που μπορεί και ζει
μόνη μακριά από τους γονείς της. Ακούγεται αισιόδοξη, ίσως και λόγω
της πρόσφατης μικρού μήκους, «Ο μπαμπάς μου, ο Λένιν και ο Φρέντι»,
που πάει καλά και σε φεστιβάλ του εξωτερικού.
Ο Δημήτρης Μουτσιάκας είναι 25 χρονών, εγκατέλειψε τα ΤΕΙ της
Πάτρας για να σπουδάσει σινεμά στη Σταυράκου και έχει στο
ενεργητικό του μια ταινία μικρού μήκους βασισμένη σε διήγημα του
Κουμανταρέα. Παρά την ανέλπιστη υποδοχή της στο φεστιβάλ Δράμας
είναι συγκρατημένος, «να ονειρευτείς μπορείς, να σχεδιάσεις είναι
πολύ δύσκολο».
Ο συνομήλικός του Αρης Καπλανίδης βλέπει το low budget σαν έναν
μονόδρομο επιβίωσης των νέων σκηνοθετών. Πιστεύει στις δυνατότητες
των νέων τεχνολογιών και ελπίζει στις χορηγίες. Πρωτοστάτησε και
στη δημιουργία του δικτύου νέων κινηματογραφιστών, «Chainfree».
Εχει κάνει μικρού μήκους ταινίες και μια μεγάλου μήκους που
«κανείς δεν πλήρωσε εισιτήριο για να τη δει», παίχτηκε στο
«Γκαγκάριν» και σε ένα φεστιβάλ στην Πετρούπολη.
Δουλειές του ποδαριού, διαμονή στους γονείς, συγκατοίκηση
Εδώ έχω φίλους. «Το ξεκίνημα της κρίσης με βρήκε στο μοντάζ της
ταινίας μου, οπότε από δημιουργικής πλευράς ήμουν σε καλή φάση.
Επίσης είχα και δουλειά στην ΕΡΤ, αυτές τις μέρες τέλειωσε η
σύμβαση, λέει η Ρηνιώ Δραγασάκη.
– Ζείτε από τη δουλειά σας;
– Ναι, τα λεφτά όμως είναι ελάχιστα σε σχέση με τη δουλειά. Πριν
από 2-3 χρόνια κουτσά-στραβά τα έβγαζες πέρα ως βοηθός σκηνοθέτης.
Σήμερα γίνονται λιγότερες ταινίες και με ελάχιστα χρήματα.
Δυσκόλεψαν τα πράγματα πολύ και στη διαφήμιση. Από δημιουργική και
καλλιτεχνική πλευρά όμως ίσως είναι καλύτερα για τη γενιά μου, που
είχε κάπως εγκλωβιστεί και δεν μπορούσε να προχωρήσει από τη μικρού
στη μεγάλου μήκους ταινία. Πολλοί σκηνοθέτες πήραν απόφαση να
κάνουν το μεγάλο βήμα ακόμη και με ελάχιστα μέσα.
– Πώς φαντάζεστε τον εαυτό σας σε 10-15 χρόνια;
– Αν η κατάσταση δεν αλλάξει θα έχω πάθει κατάθλιψη. Λογικά θα
πρέπει να φύγω στο εξωτερικό. Από την άλλη όμως είμαι 30 χρονών,
έχω ξεκινήσει εδώ και έχω κάνει κάτι. Εν τέλει ίσως είναι πιο
εύκολο εδώ να κάνω μια μεγάλου μήκους ταινία. Εχω φίλους που θα με
βοηθήσουν, έχουμε δημιουργήσει και μια εταιρεία.
Κεφαλαιοποιούν τις αμοιβές τους… Πριν από λίγες μέρες η Ελίνα
Ψύκου ολοκλήρωσε τα γυρίσματα της πρώτης μεγάλου μήκους ταινίας
της. Εχει μια ιδιαιτερότητα αυτή η παραγωγή, είναι η πρώτη στην
οποία εφαρμόζεται ο νόμος για τα φορολογικά κίνητρα. «Αν όλα
λειτουργήσουν σωστά θα ψάξω και για άλλους επενδυτές. Η συγκυρία
είναι πολύ κακή», λέει
– Πρακτικά πώς ξεκινήσατε;
– Με 25.000 ευρώ προϋπολογισμό για τα γυρίσματα χωρίς τις
αμοιβές τεχνικών και ηθοποιών, οι οποίες κεφαλαιοποιούνται. Δεν
υπάρχει χρηματοδότηση από το κέντρο κινηματογράφου. Εχω όμως την
υποστήριξη της ΕΡΤ σε παροχές τεχνικού εξοπλισμού. Θα χρειαστώ
περίπου 30.000 ευρώ ακόμη μέχρι να τυπωθεί κόπια. Ελπίζω να τα
καταφέρω. Βλέποντας και κάνοντας».
– Μου είπατε πως έχετε οικογένεια, μικρό παιδί, πώς ζείτε;
– Δούλευα ως βοηθός σκηνοθέτης σε ταινίες και σίριαλ, τον
τελευταίο χρόνο δυσκόλεψαν τα πράγματα. Είπα όμως να πάρω το ρίσκο
και κάνω την ταινία. Το είχα μεγάλο καημό. Δεν μπορώ να φανταστώ
ότι κάποιος θα μπορέσει να ζήσει εύκολα από τον κινηματογράφο.
Θέλει πολύ κουράγιο. Υπάρχει όμως κόσμος με όρεξη για δουλειά που
δεν μπορεί να μένει άπραγος.
Ντρέπομαι να ζητώ χάρες. Ο Δημήτρης Μουτσιάκας είναι μετέωρος
ανάμεσα στη Χαλκίδα, όπου ζουν οι γονείς του, και την Αθήνα, όπου
φιλοξενείται. «Ψάχνω για δουλειά παντού σε ταινίες, διαφήμιση,
τηλεόραση, αλλά μέχρι στιγμής δεν βρήκα τίποτα», λέει. Θέλει να
κάνει μια ή δυο ταινίες μικρού μήκους για να νιώσει «έτοιμος για τα
βαθιά νερά».
– Οταν αφήνατε τα ΤΕΙ τι είχατε στο μυαλό σας;
– Πίστευα πως θα μπορούσα να κάνω επάγγελμα το σινεμά, ποτέ δεν
αντιμετώπισα τη σκηνοθεσία σαν χόμπι. Λένε πολλοί «πάρτε μια
ψηφιακή κάμερα και γυρίστε ταινία», τα πράγματα δεν τόσο απλά. Στον
κινηματογράφο εργάζονται άνθρωποι που πρέπει να πληρωθούν. Στην
ταινία μου ήρθαν και δούλεψαν χωρίς χρήματα έμπειροι επαγγελματίες.
Ντρέπομαι να τους ξαναζητήσω χάρη, κάποια στιγμή πρέπει να μπορώ να
τους πληρώνω».
– Αν μπορούσατε να αλλάξετε μαγικά την κατάσταση…
– Μιλώντας τόσο ιδανικά θα ήθελα μια πολιτεία η οποία να
στηρίζει έμπρακτα τον πολιτισμό της, χωρίς αυτόν είμαστε χαμένοι.
Θα ήθελα χρήματα και πολιτικές για τον κινηματογράφο.
– Ο νέος νόμος δεν άνοιξε δρόμους;
– Τον διάβασα, αλλά δεν κατάλαβα και πολλά. Για παράδειγμα οι
φορολογικές απαλλαγές, ποιος ιδιώτης έχει λεφτά για να δώσει και
στον κινηματογράφο; Εγώ έκανα μια επιλογή στη ζωή μου και θα τη
υποστηρίξω μέχρι τέλος. Αλλάζουν όμως τα πράγματα από μέρα σε μέρα.
Να ονειρευτείς μπορείς, αλλά να σχεδιάσεις…
– Θα φεύγατε στο εξωτερικό;
– Σε παρέες και συζητήσεις έχει τεθεί πολλές φορές το θέμα, δεν
ξέρω όμως αν θα μπορούσα να αφομοιώσω τον πολιτισμό μιας άλλης
χώρας και να λειτουργήσω εκεί.
Τίποτα ή κάτι με το τίποτα; Ο Αρης Καπλανίδης από 18 χρονών
κάνει διάφορες δουλειές, χρηματοδοτώντας τις σπουδές στη ζωγραφική
και στο σχέδιο αλλά και στο σινεμά. Μέχρι πέρυσι συγκατοικούσε με
έναν φίλο του, φέτος, λόγω οικονομικής δυσπραγίας επέστρεψε στο
πατρικό του.
– Τι σχεδιάζεται;
– Τελειώνω μια μεγάλου μήκους ταινία την οποία ξεκίνησα με τη
βοήθεια της σχολής Σταυράκου, αλλά και φίλων. Βάλαμε 1.600 ευρώ από
τη τσέπη μας και αν δεν είχαμε κάνει γυρίσματα στην Αίγινα θα
χρειαζόμασταν λιγότερα. Βρήκαμε όμως και μικρές χορηγίες.
– Κάποιο στήριγμα πέραν της ορμής και της διάθεσης;
– Καταλαβαίνω ότι όσο λιγοστεύουν τα λεφτά, το κέντρο
κινηματογράφου δεν μπορεί να χρηματοδοτεί νέους ανθρώπους χωρίς
εμπειρία. Οι εποχές διά της ατόπου απαγωγής μας άφησαν μια και
μοναδική οδό, την αυτονομία μας. Αν καταφέρουμε, η γενιά μου, να
εξασφαλίσουμε τα όπλα του κινηματογράφου, κάμερες φώτα ή ό,τι άλλο
χρειάζεται, θα μπορούμε να αναλάβουμε τηλεοπτικές παραγωγές ή
διαφημίσεις με μικρότερο κόστος, γιατί θα είμαστε ευέλικτοι.
Πιστεύω επίσης ότι η συνεχής τριβή με το αντικείμενο και η
συναναστροφή με τους άλλους είναι αυτό που σε οπλίζει για την
επόμενη φορά. Ουσιαστικά δεν θα σταματήσουμε ποτέ να είμαστε
μαθητές. Προσωπικά, αν θέλω να βγάλω χρήματα θα πάω σε μια
καφετέρια να δουλέψω. Πέρυσι το καλοκαίρι ήμουν βοηθός σε
βυτίο.
– Το μέλλον πώς το βλέπετε;
– Δεν ελπίζω σε κάτι σταθερό. Από το να παρακαλάς τον Θεό να σου
τα κάνει εύκολα είναι καλύτερα να τον παρακαλάς να σου δίνει
δύναμη. Μακάρι οι νέοι κινηματογραφιστές να μην τα παρατήσουν. Δεν
λέω ότι θα γίνουμε ήρωες, αλλά ή δεν θα κάνουμε τίποτα ή θα κάνουμε
κάτι με το τίποτα.
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
