Κύριε διευθυντά
Την 29η Μαΐου 1453, ημέρα Τρίτη και ώρες πρωινές η Πόλις εάλω. Φρίξον ήλιε! Πάρθηκε η Πόλη κι εγώ ακόμη ζω; Κραυγή ουρανομήκης, σπαραχτική οιμωγή αβάσταχτου πόνου. Ξεπέζεψε στην Πύλη του Αγίου Ρωμανού, πέταξε πέρα τη βασιλική χλαμύδα και όρμησε κατεπάνω στα στίφη των γενιτσάρων που είχαν ήδη κατακλύσει την Πόλη. Ετσι τελείωσαν οι οδύνες του εθνομάρτυρα «Αυτοκράτορα και Βασιλέως των Ρωμαίων κυρού Κωνσταντίνου ΙΑ΄ Δραγάτση του Παλαιολόγου» και άρχιζαν τα βάσανα των Ρωμιών.
Ο Πορθητής κίνησε γη και ουρανό για να βρεθεί το πτώμα. Αναγνωρίστηκε από τις περικνημίδες και τους βασιλικούς αετούς. «Ποιος τον σκότωσε;» «Εγώ!» πρόφτασε να θριαμβολογήσει ένας πελώριος Αιθίοπας, προτού σωριασθεί νεκρός με ένα νεύμα του σουλτάνου.
Υστερα, το ιερό σκήνωμα παραδόθηκε στον διορισμένο Πατριάρχη Γεώργιο (Γεννάδιο) Σχολάριο και ετάφη με όλες τις τιμές. Το λάδι που έκαιγε στο καντήλι του πληρωνόταν από το προσωπικό ταμείο του σουλτάνου, τιμής ένεκεν.
Και οι δικοί του; Οι δικοί του τον πίκραναν εν ζωή και μετά θάνατον. Οσο ζούσε δεν είχε μόνο να παλεύει μέρα νύχτα επί των επάλξεων φροντίζοντας για την άμυνα της Πόλης, αλλά είχε επωμισθεί και το θλιβερό καθήκον να ομονοεί τους Ελληνες, οι οποίοι τυφλωμένοι από θρησκευτικό μίσος, χωρισμένοι σε ενωτικούς και ανθενωτικούς, δεν έβλεπαν τον θανάσιμο κίνδυνο που τους περιέσφιγγε. Οι ανθενωτικοί κολλούσαν προκηρύξεις στις πόρτες των ενωτικών που τους καλούσαν να παραδοθούν γιατί… «είναι θέλημα Θεού η Πόλη να τουρκέψει». Η άμυνα της Πόλης στηριζόταν σ’ αυτούς τους λίγους αποφασισμένους να πεθάνουν και στους ξένους, Λατίνους και Γερμανούς, μισθοφόρους.
Ο Λουκάς Νοταράς, ο πρώτος μετά τον αυτοκράτορα, που προτιμούσε να δει στους δρόμους της Πόλης τουρκικόν φακιόλιον παρά τιάραν λατινικήν, είδε, προτού αποκεφαλισθεί, τη φρίκη με τα μάτια του, μαζί με άλλους προύχοντες, διότι είχαν την απεχθή υστεροβουλία να φυλάξουν για τον κατακτητή το χρυσάφι και τα ασημικά τους. «Γιατί δεν τα δίνατε στον βασιλιά σας για να σωθεί η Πόλη;» «Τα φυλάξαμε για σένα, Πατισάχ!» Ο Μωάμεθ Β΄, ο Πορθητής, μπορεί να ήταν κυκλοθυμικός, αλλά ανόητος δεν ήταν. «Την προδοσίαν πολλοί ηγάπησαν, τον προδότην ουδείς». Και την ξεχασμένη και χορταριασμένη επί δυόμισι αιώνες Κερκόπορτα ποιος την άνοιξε; Οποιος ωφελείτο από το έγκλημα.
Στον αντίποδα, ο μεγαλοπρεπής Αυτοκράτωρ και Βασιλεύς των Ρωμαίων, Κωνσταντίνος ΙΑ΄ ο Παλαιολόγος, ήταν ο ίδιος εκείνος άνθρωπος, που ως ταπεινός χριστιανός, δακρυσμένος, ζήτησε συγγνώμη από τον Θεό και τους υπηκόους του, προτού μεταλάβει των Αχράντων Μυστηρίων, κατά την τελευταία εκείνη συγκλονιστική θεία λειτουργία στην Αγια-Σοφιά. Ο ιερός Αυγουστίνος, επί παραδείγματι («Θεέ μου, κάνε με να μην αμαρτάνω, αλλά όχι αμέσως τώρα… αργότερα»), δεν έλεγε ότι χωρίς αμαρτία δεν υπάρχει μετάνοια και χωρίς μετάνοια δεν υπάρχει σωτηρία; Η μετάνοια ίσχυσε για να κηρυχθεί άγιος ο αμαρτωλός Αυγουστίνος, όπως και πολλοί άλλοι με βαρύτατα αμαρτήματα (ονόματα δεν λέμε για να μη σκανδαλιζόμαστε οι πιστοί), αλλά δεν ήταν αρκετή για τον εθνομάρτυρα Κωνσταντίνο Παλαιολόγο;
Ηταν ο τελευταίος που έκλεισε αξιοπρεπώς με τα πάθη και τη θυσία του ένα κεφάλαιο χιλίων χρόνων της Ιστορίας μας και, επειδή η Ελλάδα ποτέ δεν πέθανε, μπορούμε να πούμε ότι ήταν και ο πρώτος των νεομαρτύρων, κληρικών και λαϊκών, της Εθνικής Παλιγγενεσίας, που έπεσαν μαχόμενοι υπέρ Πίστεως και Πατρίδος.
