Κύριε διευθυντά
Μπήκε το βαθύ καλοκαίρι και με την απελευθέρωση από τα περισσότερα μέτρα κατά της πανδημίας η αρχαία αγορά στους πρόποδες της Ακρόπολης γέμισε πάλι με τουρίστες και επισκέπτες από όλο τον πλανήτη. Ξένοι πολλοί, Ελληνες ελάχιστοι…
Και την αρχαία εποχή η αγορά αυτή θα ήταν γεμάτη. Τους καλοκαιρινούς μήνες έμποροι, ταξιδιώτες, απλοί πολίτες, στρατιωτικοί, αργόσχολοι και αρκετοί φιλόσοφοι κατέφευγαν για λίγη δροσιά κάτω από τα λίγα δέντρα και τα ψάθινα ή πάνινα σκίαστρα, ενώ τον χειμώνα στριμώχνονταν για να ζεσταθούν στα μαγαζιά και στα εργαστήρια που διέθεταν κάποιο πύραυνο, καμίνι ή φούρνο και εκεί φλυαρούσαν, διαπληκτίζονταν και φιλοσοφούσαν με τις ώρες επί παντός του επιστητού.
Κάπου εκεί μέσα, στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ. ο σοφός Αναξαγόρας ο Κλαζομένιος, ο αποκαλούμενος και «ο Νους», που έφερε τη φιλοσοφία από την Ιωνία στην Αθήνα, λέγεται ότι «απομόνωσε» τον διάσημο γιατρό Ιπποκράτη από την Κω και του εκμυστηρεύτηκε μεταξύ άλλων και τα εξής: «Το σύμπαν, Ιπποκράτη, είναι απέραντο, το ίδιο και η ύλη, γιατί αυτή και από αυτή γεννήθηκαν αναρίθμητοι κόσμοι συνυπάρχοντες ή διαδοχικοί και αλλεπάλληλοι μέσα στο διάστημα και μέσα στον χρόνο. Δεν είναι μόνο το σύνολο της φύσης απέραντο, αλλά και αυτά (τα στοιχεία) που την απαρτίζουν είναι άπειρα και σε αριθμό και σε διαστάσεις.
Ασφαλώς θα γνωρίζεις κι εσύ, Ιπποκράτη, ότι το σύμπαν είναι μέσα στο σύμπαν, γιατί όλα είναι μέσα σε όλα και ο απόλυτος διαχωρισμός δεν είναι δυνατός, αφού μέσα σε όλα υπάρχει ένα μέρος του όλου.
Τίποτα δεν γεννιέται και τίποτα δεν χάνεται. Δεν υπάρχουν παρά μείξεις και διαχωρισμοί των πραγμάτων ή, αν θες και για να καταλάβεις καλύτερα τον συλλογισμό μου, είναι οι μετακινήσεις των ειδικών εκείνων στοιχείων της ύλης, που προκαλούν τη φαινομενική αλλαγή. Το τίποτα δεν μπορεί να γίνει κάτι. Είναι στη φύση του να μην μπορεί να είναι. Αντίθετα, η φύση του είναι να μην μπορεί να πάψει να είναι»…*
Θαυμάσιες και βαθιές σκέψεις, που διατυπώθηκαν πριν από 2.500 χρόνια (εκεί μέσα στα σημερινά ερείπια της αρχαίας αγοράς των Αθηνών) που ελάχιστα διαφέρουν από τις σύγχρονες επιστημονικές και φιλοσοφικές θέσεις και δοξασίες!
* Anaxagorae Fragmenta, έκδ. Teubner Λειψίας (1855) πολύ σπάνια, αν δεν είναι ψευδεπίγραφη…
