Κύριε διευθυντά
Στη συζήτηση για την πρόταση μομφής του ΣΥΡΙΖΑ ο πρωτοσύγκελλος της κυβέρνησης κ. Χρήστος-Γεώργιος Σκέρτσος μας κατήχησε από τον άμβωνα της Βουλής αναλυτικά και διδακτικά το επιτελικό κράτος. Τι είναι, τι δεν είναι, πώς η τεχνολογία, οι σένσορες και ο ενδελεχής σχεδιασμός θα λύσουν το αλαλούμ (αλλά στο μέλλον) και άλλα τινά. Δεν μας είπε όμως τίποτα για τους επιτελείς του κράτους. Θα μπορούσε να αντλήσει διδάγματα από τον Χέλμουτ φον Μόλτκε τον πρεσβύτερο, αρχιστράτηγο του πρωσικού στρατού για 30 χρόνια, που είχε πει το περίφημο «κανένα σχέδιο δεν επιβιώνει μετά την πρώτη επαφή με τον εχθρό». Ή πιο λαϊκά, από τον πρωτοπυγμάχο Μάικ Τάισον, που όταν τον ρώτησαν πιεστικά τι θα συμβεί στον αγώνα απάντησε: «Ολοι έχουν ένα πλάνο, μέχρι να φάνε μία γροθιά στο στόμα». Τι κάνουν, άραγε, τότε οι επιτελείς; Επειδή λοιπόν όπως είπαν ο Αϊζενχάουερ και ο Τσόρτσιλ «τα σχέδια δεν έχουν σημασία, αλλά το να σχεδιάζεις είναι το παν», μπορούμε να αντλήσουμε μερικά χρήσιμα διδάγματα από την πρόσφατη κρίση· και για το επιτελικό κράτος και για τους επιτελείς:
Πρώτον, ότι δεν γεννήθηκαν όλα τα πλάνα ίσα, είτε διαθέτεις αρκετά εκχιονιστικά (ή τριήρεις), είτε όχι. Το πλάνο του Θεμιστοκλή στη Σαλαμίνα, για παράδειγμα, ήταν πολύ καλύτερο από εκείνο του Ξέρξη. Νίκησε, παρ’ όλο που οι Πέρσες υπερτερούσαν συντριπτικά τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά.
Δεύτερον, ότι αυτό που χρειάζεται είναι μία προσαρμοστικότητα και μία ευελιξία ενσωματωμένη στα πλάνα, δηλαδή στις διαδικασίες. Οταν φας την πρώτη γροθιά στη μούρη πρέπει άμεσα να προσπαθήσεις να αποφύγεις τη δεύτερη και μετά την τρίτη, ενώ παράλληλα πρέπει να σκεφτείς τι θα κάνεις με τα καινούργια δεδομένα. Το να φυγομαχείς με τηλεοπτικές συνεντεύξεις δεν είναι λύση.
Και τρίτον, ότι οι γρήγορες αποφάσεις –κυρίως με ελλιπή πληροφόρηση, δηλαδή στη συνήθη συνθήκη των κρίσεων– είναι καίριας σημασίας. Στην προκειμένη περίπτωση, η μόνη αστραπιαία απόφαση της κυβέρνησης ήταν να πιεστεί η Αττική Οδός να δώσει τα δύο χιλιάρικα στους οδηγούς που εγκλωβίστηκαν, ανοίγοντας έτσι τον ασκό του Αιόλου. Αντήχησε και στη μακρινή Νάξο, της οποίας ο δήμαρχος, δικαίως, απαίτησε ανάλογη αποζημίωση για τους κτηνοτρόφους του δήμου του που εγκλωβίστηκαν στις στάνες τους!
Εν κατακλείδι, οι επιτελείς πρέπει να έχουν φάει το πεδίο με το κουτάλι και να κάνουν το δέον –και όχι να φροντίζουν το φαίνεσθαι. Και να μαθαίνουν. Γιατί αλλιώς, όπως τραγούδησε ο αείμνηστος Λουκιανός Κηλαηδόνης: «Ε, και τι έγινε, τι έγινε λοιπόν; / Εμείς με μια παράδοση τόσων χιλιετιών/ θ’ αντλήσουμε τα διδάγματα από τη Δεξαμενή». Δεξαμενή σκέψης και όχι δράσης.
