Κύριε διευθυντά
Με αφορμή πρόσφατο ένθετο της «Κ» για τον Ποντιακό Ελληνισμό, θα ήθελα να προσθέσω για την τραγική τύχη του, τις εντυπώσεις του Ν. Καζαντζάκη από μια αποστολή που του είχε αναθέσει ο Ελευθέριος Βενιζέλος, το 1919, για τη διάσωση των Ελλήνων Ποντίων του Καυκάσου.
Ξεφυλλίζοντας, λοιπόν, το μηνιαίο περιοδικό ΙΣΤΟΡΙΑ, σε τεύχος του 1969, βρήκα ότι ο Ν. Καζαντζάκης, το 1919 ήταν γενικός διευθυντής στο υπουργείο Προνοίας. Ετσι ο πρωθυπουργός Ελ. Βενιζέλος τον στέλνει αρχηγό της αποστολής στον Καύκασο, για να περισυλλέξει τους 150.000 εκεί Ελληνες.
Ο Καζαντζάκης δέχθηκε την αποστολή αυτή γιατί, όπως γράφει ο ίδιος, στην περικοπή που περιλαμβάνεται στο παραπάνω δημοσίευμα, από την «Αναφορά στον Γκρέκο», «πόνεσα την αιώνια σταυρωμένη ράτσα μου, που κινδύνευε πάλι στο προμηθεϊκό βουνό του Καυκάσου. Δεν ήταν ο Προμηθέας, ήταν η Ελλάδα καρφωμένη πάλι από το κράτος και τη βία στον Καύκασο… Εφυγα από την Ιταλία, πέρασα από την Αθήνα, πήρα μαζί μου μια δεκαριά διαλεχτούς συνεργάτες, κι έφυγα για τον Καύκασο, να δω από κοντά πώς θα μπορέσουν να σωθούν χιλιάδες ψυχές. Από το Νότο οι Κούρδοι πετάλωναν όσους Ελληνες έπιαναν κι από το Βορρά οι Μπολσεβίκοι κατέβαιναν με φωτιά και τσεκούρι· και στη μέση οι Ελληνες του Μπατούμ, του Σοχούμ, της Τιφλίδος, του Καρς, κι όλο στένευε γύρω από το λαιμό τους η θηλιά, και περίμεναν, γυμνοί, πεινασμένοι, άρρωστοι, το θάνατο»…
