Είμαι μαθητής της Γ’ τάξης του Λυκείου. Τα υπόλοιπα παιδιά, όπως και εγώ, συνεχίζουμε απρόσκοπτα την προετοιμασία μας για τις επερχόμενες πανελλαδικές εξετάσεις. Το άγχος αυξάνεται, οι ρυθμοί ανεβαίνουν καθώς βαδίζουμε προς την τελική ευθεία. Είμαστε όλοι συγκεντρωμένοι στους στόχους μας και έτσι σε συνεργασία με τους καθηγητές του σχολείου και του φροντιστηρίου πασχίζουμε να τους πετύχουμε. Ωστόσο, όχι και τόσο μακριά από μας, στην Ουκρανία που βρίσκεται στην Ανατολική Ευρώπη εκτυλίσσεται ένας δραματικός πόλεμος.
Ο τίτλος του παρόντος κειμένου είναι φαινομενικά αντιφατικός. Παρόλα αυτά, η ουσία του ίσως να κρύβει τη δικιά μου οπτική και πολλών άλλων νέων. Η προσέγγιση μου ενδέχεται να σχετίζεται με το νεαρό, ιδανικό ή και αφελές (αν θέλετε ή αν σας βολεύει) της ηλικίας μου.
Η σημαντικότερη άμεση, ορατή και ανυπολόγιστη συνέπεια ενός πολέμου είναι η θανάτωση, δολοφονία, εξόντωση ανθρώπων. Κατά κανόνα, η πλευρά του πολεμούντων με τις περισσότερες ανθρώπινες, εδαφικές και υλικές απώλειες χαρακτηρίζεται ως «ηττημένη πλευρά» ενώ εκείνη με τις λιγότερες απώλειες ως «πλευρά των νικητών». Έτσι διαμορφώνεται το αποτέλεσμα ενός πολέμου και ρυθμίζονται οι διάφορες παράμετροι του.
Ας εξετάσουμε όμως το ζήτημα μακροσκοπικά γιατί είναι πιθανό τελικώς ένας εφηβικός νους να «εντοπίζει» αυτό που ένας ωριμότερος αδυνατεί. Το γεγονός ότι μία ομάδα ανθρώπων έχει ως αυτοσκοπό να θανατώσει μία άλλη ομάδα ανθρώπων είναι το λιγότερο, βλακώδες. Αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα είναι ο άνθρωπος να στρέφεται εναντίον του ίδιου του ανθρώπου. Μήπως τελικά το παραπάνω συνιστά αυτοκτονία; Για να καταστήσω σαφέστερη τη θέση μου σκεφτείτε μία ομάδα μπάσκετ, ποδοσφαίρου ή οποιουδήποτε άλλου αθλήματος να επιδιώκει αθέμιτα, δόλια να εξοντώσει τους παίκτες άλλων ομάδων στο όνομα της νίκης, ώστε να κατισχύσει η ίδια. Με τον τρόπο αυτό όμως επιτυγχάνεται η καταβαράθρωση του εκάστοτε αθλήματος και φυσικά επέρχεται η μείωση του επιπέδου της ομάδας, αποτέλεσμα αντίθετο του αναμενόμενου, αυτοκαταστροφικό… Ίσως όμως ο άνθρωπος να αδυνατεί να κατανοήσει το παραπάνω και να στρέφεται εναντίον του ίδιου του του είδους επειδή δεν έχει κάποιον αντίπαλο (όπως στο ποδόσφαιρο και το μπάσκετ) ώστε να συσπειρωθεί για να τον αντιμετωπίσει. Η ανάλυση αυτή εντούτοις παρεισφρέει σε φιλοσοφικές ατραπούς και εγώ θέλω να αναλύσω την πρακτική πτυχή του θέματος.
Η προσέγγιση μου χωρίζεται σε δύο κύριους θεματικούς άξονες. Ο πρώτος αφορά την ανθρωπιστική μας παιδεία, αυτή που – θεωρητικά – μας παρέχει το σχολείο. Χαρακτηριστικό είναι ότι για την πλειονότητα των σχολείων (με ορισμένες φωτεινές εξαιρέσεις) η μέρα πριν τη ρωσική εισβολή ήταν ίδια με τη σχολική μέρα μετά τη ρωσική εισβολή. Σαν να μη συνέβη τίποτε. Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι όπως ήταν καθυστερημένα τα αντανακλαστικά των δυτικών ηγετών στα τεκταινόμενα, έτσι ήταν και του σχολείου. Ωστόσο η ίδια κατάσταση συνεχίστηκε και πλέον οδεύουμε να κλείσουμε ένα μήνα εισβολής.
Εγώ λοιπόν μέσα μου διερωτώμαι, ποιος είναι ο ρόλος του σχολείου; Υπάρχει μονάχα ως «εκπαιδευτήριο» για να μας προετοιμάζει για τις πανελλαδικές; Έπαψε να συνιστά τον θεμελιώδη φορέα Παιδείας; Δεν επιρρίπτω ευθύνες στο εκπαιδευτικό προσωπικό του δικού μου ή άλλων σχολείων (το οποίο σημειωτέον μαζεύει τρόφιμα ως ανθρωπιστική βοήθεια, μία πράξη την οποία όλοι χαιρετίζουμε) καθώς ένας εκπαιδευτικός μπορεί να βρεθεί ακόμα και υπόλογος γιατί συζήτησε με τα παιδιά και δεν παρέδωσε φυσική, χημεία ή ιστορία ενώ μπορεί να βρεθεί σε ακόμη πιο δυσμενή θέση επειδή δήθεν «προωθεί» ιδεολογικές αντιλήψεις στους μαθητές. Αυτό που θέλω να τονίσω δηλαδή, είναι πως δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο μάθημα, ή εκπαιδευτική ώρα, κατά την οποία πέραν από την προβλεπόμενη ύλη, θα βλέπουμε, θα συζητάμε, θα προβληματιζόμαστε αναφορικά με κρίσιμα ζητήματα της επικαιρότητας, όσα συμβαίνουν γύρω μας καθημερινά, με σκοπό να δημιουργήσουμε προσωπικές απόψεις, ανόθευτες και αυτόνομες.
Σε μας τους μαθητές συνεπώς δεν λείπει η ατελείωτη παράδοση ύλης, αλλά η όξυνση της κριτικής μας σκέψης, η σφυρηλάτηση ηθικής συνείδησης, μας λείπει ο γόνιμος διάλογος ,μας λείπει η πολιτικοποίηση (ΟΧΙ κομματικοποίηση) καθώς όπως έλεγε και ο Περικλής σε ελεύθερη μετάφραση : αυτόν που δεν ασχολείται με τα κοινά όχι άπραγο, αλλά άχρηστο τον θεωρούμε.
Μονάχα κατά αυτόν τον τρόπο θα έχουμε μία ολόπλευρη, σφαιρικά διαμορφωμένη εικόνα που θα συνεπάγεται και την ανάλογη ευαισθητοποίηση και κατ’ επέκταση κινητοποίηση απέναντι στο όνειδος του πολέμου. Η συγγραφή του παρόντος κειμένου συνιστά για μένα ακριβώς αυτό : ένα μέσο εξωτερίκευσης των σκέψεων μου και συνάμα έναν από τους δυνατούς τρόπους κινητοποίησης μου απέναντι στα γεγονότα.
Ο δεύτερος θεματικός άξονας της προσέγγισης μου σχετίζεται με την αντίληψη μας, εμάς των Ελλήνων για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Παρατηρώ στα κοινωνικά δίκτυα (twitter, instagram, facebook) διάχυτη για άλλη μία φορά την ύπαρξη δύο αντιπάλων στρατοπέδων. Από τη μία οι «αντιρώσοι» που καταδικάζουν απερίφραστα -και ορθώς- την ρωσική εισβολή, που συντάσσονται πλήρως με τις κινήσεις ΗΠΑ και ΕΕ, που όποιος παραθέσει ακόμη και εμπεριστατωμένα επιχειρήματα που εξηγούν (ΟΧΙ δικαιολογούν) τη στάση της Ρωσίας , είναι apriori κομματικός εγκάθετος. Από την άλλη οι «φιλορώσοι» που αντιμετωπίζουν τη φράση «ιμπεριαλιστικά συμφέροντα» ως πανάκεια και για όλα ευθύνονται ο καπιταλισμός, οι Αμερικάνοι και οι κεφαλαιοκράτες.
Το αντιρώσοι και φιλορώσοι το τοποθέτησα σε εισαγωγικά διότι θεωρώ πως όσοι υποστηρίζουν τις παραπάνω θέσεις δεν είναι ούτε αγνοί ιδεολόγοι, ούτε απλοί υποστηρικτές. Είναι άκριτα σκεπτόμενοι! Εκφράζουν όμως μια μεγάλη μερίδα του πληθυσμού και αναρωτιέμαι οι ιδεολογίες υπάρχουν για να προσφέρουν μια συγκεκριμένη κοινωνικοοικονομική πρόταση ζωής ή για να πολώνουν τα πλήθη, για να δημιουργούν αντιμαχόμενα στρατόπεδα; Και εδώ προσοχή…δεν είναι σκόπιμο να αντιτίθεται κανείς σε όσους ασπάζονται συγκεκριμένες ιδεολογίες, αλλά σε όσους η ιδεολογία μεταλλάσσεται σε ιδεοληψία.
Κλείνοντας θα ήθελα να επισημάνω πως τέτοιου είδους προσεγγίσεις του πολέμου το μόνο που επιτυγχάνουν είναι να μας κρύβουν μέρος της αλήθειας. Όσοι τις ανατροφοδοτούν και τις προωθούν επωφελούνται από αυτές εις βάρος της κριτικής μας σκέψης, εις βάρος της νόησης μας. Χρέος μας, μικροί και μεγάλοι είναι να υιοθετήσουμε ένα βαθιά αντιπολεμικό αίσθημα ,με εξωστρέφεια, ώστε να γίνει άμεσα αντιληπτό από τους εκπροσώπους μας, τους πολιτευτές και πολιτευόμενους. Αυτοί οφείλουν να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για αυτό, εμείς δε ως κοινωνική πλειοψηφία να συνεισφέρουμε έμπρακτα σε όλους αυτούς τους ανθρώπους που αιφνίδια έχασαν τους οικείους τους, την πατρίδα τους, το σπίτι τους, την οικογένειά τους, την γαλήνη τους. Και τέλος ας ομονοήσουμε σκεπτόμενοι μία φράση του Γάλλου φιλοσόφου Πωλ Βαλερύ για το ανόητο του πολέμου : «πόλεμος είναι όταν αλληλοσκοτώνονται άνθρωποι που δεν γνωρίζονται μεταξύ τους, επειδή κάποιοι άλλοι που γνωρίζονται καλά μεταξύ τους, δεν κατάφεραν να συνεννοηθούν».
