Κύριε διευθυντά
Με λύπη διάβασα το άρθρο τακτικού συνεργάτη σας στο φύλλο της Κυριακής 27ης Μαρτίου με τίτλο «Ιστορικά παράλληλα». Ο συντάκτης του, προκειμένου, υποτίθεται, να βοηθήσει τους αναγνώστες σας να κατανοήσουν τα κίνητρα της εισβολής των Ρώσων στην Ουκρανία μιλάει για το αίσθημα ανασφάλειάς τους που, κατ’ αυτόν, έχει τροφοδοτήσει «σειρά επιθέσεων (της Δύσης) – από την Πολωνία το 1605, τη Σουηδία το 1707, τη Γαλλία το 1812, τη Γερμανία το 1914 και εκ νέου το 1941».
Παραλείπει όμως, ως δεν ώφειλε, να μιλήσει για την ανασφάλεια των γειτόνων τους, την οποία τροφοδοτεί το παρελθόν και δη οι ρωσικές επιθέσεις στην Πολωνία (την οποία μαζί με την Αυστρία και την Πρωσία, εξαφάνισαν για ένα διάστημα από τον πολιτικό χάρτη), στα βαλτικά κράτη, στη Φινλανδία και φυσικά τις χώρες του τέως σοσιαλιστικού μπλοκ που, μετά την προέλαση του Κόκκινου Στρατού προς το Βερολίνο, έγιναν δορυφόροι της. Με άλλα λόγια, αν η Ρωσία του Πούτιν νιώθει ανασφάλεια τι πρέπει να πουν η Πολωνία, η Τσεχία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Εσθονία, η Φινλανδία…
Δεν θα έμπαινα στον κόπο να σχολιάσω τα γραφόμενα του συνεργάτη σας αν, επειδή διδάσκω ιστορία για περισσότερα από 20 χρόνια, δεν είχα αναπτύξει μια ευαισθησία για τη δημόσια χρήση της. Η επιστήμη μας δυστυχώς κακοποιείται από ερασιτέχνες, στην καλή περίπτωση, και κακόβουλους, στην κακή.
Οι πρώτοι δεν ξέρουν τους επιστημολογικούς προβληματισμούς, τα μεθοδολογικά προβλήματα, τις δυσκολίες που θέτουν η ανεύρεση και ερμηνεία των πηγών, η κριτική εξέταση της βιβλιογραφίας κ.λπ.
Οι δεύτεροι διαστρεβλώνουν εκ του πονηρού τα πορίσματα της έρευνας, π.χ. με τη μέθοδο της μισής αλήθειας όπως συμβαίνει, φοβάμαι, με τον συνεργάτη σας – ο οποίος εύκολα, υποθέτω, θα μπορούσε να παρασύρει τους καλόπιστους πλην μη ειδικά ενημερωμένους αναγνώστες, κάνοντας επίδειξη λογιοσύνης με την παράθεση αποσπασμάτων λόγων του Πάλμερστον, σειράς χρονολογιών κ.λπ.
Το μυαλό των ανθρώπων, έλεγε ένας Ιταλός συνάδελφός μου, δεν είναι φτιαγμένο για την επίπονη επιστημονική δουλειά· εκείνο που θέλει είναι ν’ ακούει συνεκτικές ιστορίες. Τούτου δοθέντος τι μπορεί να κάνει κανείς; Περιοριζόμενος στον Τύπο, θα έλεγα πως εφημερίδες που θέλουν να ασκούν υψηλής ποιότητας δημοσογραφία όπως η δική σας οφείλουν να εκπαιδεύουν διαρκώς τους συνεργάτες τους σε τέτοια ζητήματα έτσι ώστε να μην προσβάλλουν ούτε τις επιστήμες ούτε, κυρίως, τους αναγνώστες τους.
