Κύριε διευθυντά
Ο πρωθυπουργός στη συνάντηση με τον πρόεδρο Ερντογάν είπε: «Θέσαμε τα θεμέλια μιας καλής συνεργασίας». «Θεμέλια καλής συνεργασίας» έχτισαν οι Βενιζέλος και Ατατούρκ το 1923, με τη Συνθήκη της Λωζάννης και το 1930, με το Σύμφωνο Φιλίας. Ο συνεργάτης σας Σάκης Μουμτζής γράφει: «Τα προβλήματά μας με την Τουρκία είναι δυσεπίλυτα. Αυτές οι συναντήσεις κορυφής δεν γίνονται για την επίλυσή τους, αλλά για το πώς θα ζήσουν οι δύο λαοί μαζί με αυτά τα προβλήματα, χωρίς συγκρούσεις» («K» 15/3/2022), ορθώς! Οι προσπάθειες συνεχίζονται, αλλά φαίνεται πως «χτίζουμε στην άμμο παλάτια». Τον Ιούνιο 1952 είχαμε την πρόσκληση των Βασιλέων στην Πόλη, όπου τους υποδέχτηκαν με σημαίες 120.000 Ρωμιοί. Σε μια δεξίωση, η Φρειδερίκη πρότεινε, και έγινε δεκτό από τον πρόεδρο, να ονομαστεί «Γυμνάσιο Celal Bayar» ένα δίγλωσσο σχολείο που θα χτιζόταν στην Κομοτηνή. Τον Νοέμβριο ιδίου έτους, είχαμε την επίσκεψη του Τζελάλ Μπαγιάρ στην Ελλάδα. Πέρασε από τον Πειραιά και πηγαίνοντας προς Θράκη, το αντιτορπιλικό έκανε στάση στη Θεσσαλονίκη. Εχει ενδιαφέρον η υποδοχή. Τότε οι φοιτητές του ΑΠΘ είχαμε υποχρέωση να κάνουμε 50 παρουσίες τον χρόνο στο γήπεδο του «Ηρακλή» κοντά στο πανεπιστήμιο. Η «Γυμναστική» ήταν «ανάταση, πρόταση, έκταση», σκέτη βαρεμάρα. Αλλά δεν μπορούσαμε να πάμε στις εξετάσεις Ιουνίου χωρίς υπογραφή του γυμναστή στο βιβλιάριο. Μια ανακοίνωση της γραμματείας: «Οσοι έλθουν στην υποδοχή του Τζελάλ Μπαγιάρ θα πάρουν πέντε (5) παρουσίες γυμναστικής», μας ενθουσίασε.
Λιακάδα, βόλτα στην παραλία όπου το νυφοπάζαρο, και πέντε παρουσίες γυμναστικής, χαράς Ευαγγέλια. Το αντιτορπιλικό θα έφτανε στον Λευκό Πύργο πριν από το μεσημέρι. Γέμισε η παραλία από φοιτητόκοσμο, η υποδοχή λαοθάλασσα! Είχαν στήσει και μία τεράστια θριαμβευτική αψίδα με το καλώς όρισες, «Χος γκελτινίζ, Τζελάλ Μπαγιάρ!». Η «Μακεδονία» του Βελλίδη με ολοσέλιδη προσφώνηση στα Καραμανλήδικα (ελληνικά γράμματα, τουρκικές λέξεις) τον λιβάνιζε. Στην παραλία βγήκαν και αρκετοί ναύτες Τούρκοι. Επιασα κουβέντα με ένα παλικάρι έξυπνο και καλά διαβασμένο. Του λέω: «Καλά τα πάμε τώρα!». «Εμείς», μου λέει, «δεν έχουμε πρόβλημα μεταξύ μας, αλλά ούτε και άποψη. Σας είπαν οι Αγγλοι το 1919, πηγαίνετε στη Σμύρνη, ήλθατε. Μας είπαν τώρα οι Αμερικανοί, είστε αδέλφια πηγαίνετε στην Ελλάδα, ήλθαμε!». Υστερα από δύο χρόνια, σε μια διαδήλωση με το σύνθημα «Ενωση», μας πήραν σβάρνα οι χωροφυλάκοι στην πλατεία Αριστοτέλους, και μερικούς μας έριξαν στον Θερμαϊκό. Τον άλλο χρόνο, στην Πόλη είχαμε τα Σεπτεμβριανά 1955, που «άδειασαν» τη Ρωμιοσύνη. Το 1960 έγινε πραξικόπημα και ύστερα από πολύμηνες δίκες με τα πικάντικα ονόματα «πεπέκ ταβασί» και «κιοπέκ ταβασί» (δίκη μωρού και δίκη σκύλας) οι Τζελάλ Μπαγιάρ, Μεντερές και άλλοι 15 καταδικάστηκαν σε θάνατο. Εκτελέστηκε ο Μεντερές και δύο υπουργοί, οι λοιποί σε ισόβια. Ο Τζελάλ γλίτωσε την αγχόνη, πέθανε πλήρης ημερών, 103 ετών το 1986. Στη δίκη κατέθεσε και ο Αθηναγόρας, που είπε: «Δεν έχω στοιχεία για την ενοχή των κατηγορουμένων, το 1955».
