Κύριε διευθυντά
Αύριο 10 Απριλίου συμπληρώνονται 196 χρόνια από την υπέρτατη και ηρωική θυσία των Μεσολογγιτών (Κυριακή των Βαΐων, 1826), η επική και ανεπανάληπτη Εξοδος των «Ελεύθερων Πολιορκημένων», από τις υψηλότερες και ενδοξότερες πράξεις της παγκόσμιας Ιστορίας. Ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός γράφει τη μεγάλη επικολυρική σύνθεση «Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» (άλλοι τίτλοι: Μισολόγγι, Χρέος, Αδελφοποιτοί), από τα κορυφαία έργα του ποιητή και της νεοελληνικής μας ποίησης, με διαστάσεις οικουμενικές και βαθιά φιλοσοφικό χαρακτήρα. Ο ποιητής, στη διάρκεια της πολιορκίας, βρίσκεται στην πατρίδα του τη Ζάκυνθο, ακριβώς απέναντι στα δρώμενα στα οποία συμμετέχει ολόψυχα. Από τη βίωση αυτή, από το ιστορικό γεγονός που μετουσιώνεται σε ποιητικό όραμα, προέκυψε το σύνθεμα κατανεμημένο σε τρία Σχεδιάσματα, με διαφορετική στιχουργική μορφή, που αποτελούν ισάριθμους αναβαθμούς για την κατάκτηση της ελευθερίας.
Η υπόθεση του έργου αναφέρεται στις δεκαπέντε τελευταίες ημέρες από τη μάχη στο νησάκι της Κλείσοβας, όπου μεγαλούργησε ο Κίτσος Τζαβέλλας, αγωνιστής στο Σούλι, ώς την Εξοδο, μέσα σε μιαν ατμόσφαιρα υψηλού ηρωισμού. «Είν’ έτοιμοι στην άσπονδη πλημμύρα των αρμάτων / δρόμο να σχίσουν τα σπαθιά, κ’ ελεύθεροι να μείνουν, / εκείθε με τους αδελφούς, εδώθε με το Χάρο» (13ο σολωμικό απόσπασμα). Το μικρό «αλωνάκι» συμπυκνώνει την ουσία της πατρίδας και της ζωής. Οι πολιορκούμενοι υψώνονται σε σύμβολο όχι μόνο της αγωνιζόμενης για την ελευθερία ιερής πόλης, αλλά και σε παγκόσμιο σύμβολο της ανθρωπότητας, που προσπαθεί να απελευθερωθεί από ποικίλους καταναγκασμούς, οδεύοντας προς την πνευματική αρτίωση του ανθρώπου, με τον αγώνα του για την ηθική και εσωτερική του ελευθερία. Το μεγαλείο και η δόξα της Εξόδου απαθανατίσθηκαν από χορεία ποιητών και καλλιτεχνών, ξένων φιλελλήνων και Ελλήνων: Ουγκώ («Les Orientales» = Τα Ανατολικά), Γκαίτε, Μίλερ, Σολωμό, Παλαμά, Δροσίνη, Ζαλοκώστα, Βαλαωρίτη, Μαλακάση και τους ζωγράφους: Βρυζάκη, Κελαϊδή, Ντελακρουά, Δαυίδ ντ’ Ανζέ, Λιπαρίνι κ.ά.
Η άφιξη του Βύρωνα στο Μεσολόγγι (4/1/1824), με αποθεωτική υποδοχή, αναπτέρωσε το ηθικό των πολιορκουμένων, γιατί ο μεγάλος αυτός φιλέλληνας κατέβαλε φιλότιμες προσπάθειες για την ηθική και υλική ενίσχυση των Μεσολογγιτών, οι οποίοι τον ανακήρυξαν επίτιμο πολίτη. Ο πρόωρος θάνατός του, σε ηλικία 36 ετών, βύθισε σε πένθος όλους και υμνήθηκε ως νεότερος Τυρταίος.
Σημαντικές πληροφορίες για τα συγκλονιστικά γεγονότα της Εξόδου, με τον επίσκοπο Ιωσήφ Ρωγών να κοινωνεί τους μελλοθανάτους, την ανατίναξη της οικίας του Χρίστου Καψάλη, την ηρωική έξοδο των τριών φαλάγγων, παρέχονται στο βιβλίο – έκδοση του Συλλόγου «Οι Φίλοι του Μουσείου Γ. Δροσίνη», Πτυχές της Εξόδου του Μεσολογγίου, βασισμένο σε ιστορικές πηγές χρονογράφων και μελετητών. Την ολέθρια νύκτα της Εξόδου σκοτώθηκαν πολλοί επιφανείς: ο Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος, πολιτικός διοικητής της πόλης, οι στρατιωτικοί Κωνσταντίνος Σαδήμας και Αθανάσιος Ραζής, ο γενικός αρχηγός Αθανάσιος Ραζηκότσικας, ο μηχανικός Μιχαήλ Κοκκίνης, ο Παύλος Μελάς, παππούς του ομώνυμου Μακεδονομάχου, ο μεγάλος Ελβετός φιλέλληνας Ιωάννης-Ιάκωβος Μάγερ, πρωτεργάτης του επαρχιακού Τύπου και της ελληνικής δημοσιογραφίας, εκδότης των «Ελληνικών Χρονικών», που κυκλοφόρησε σε πολλά μέρη του εξωτερικού, κάνοντας έτσι γνωστό τον αγώνα των Μεσολογγιτών στα πέρατα του κόσμου. Ο Μάγερ πολιτογραφημένος δημότης Μεσολογγίου, πολέμησε ως αξιωματικός στον προμαχώνα του Γουλιέλμου Τέλλου, μεγαλειώδους προγόνου του, όπου θα βρει ένδοξο θάνατο, με την Ελληνίδα σύζυγό του και τα δυο τους παιδιά. Οι σοροί τους μεταφέρθηκαν και ετάφησαν στον Κήπο των Ηρώων στο Μεσολόγγι, όπου βρίσκονται οι τάφοι σημαντικών Ελλήνων και Φιλελλήνων.
Ο ποιητής και Ακαδημαϊκός Γεώργιος Δροσίνης, ως Γραμματέας Δημοσιευμάτων της Ακαδημίας Αθηνών, συνέλαβε την ιδέα του εορτασμού της εκατονταετηρίδας του Μεσολογγίου και οργάνωσε την πραγματοποίησή της. Για την ιδέα αυτή συγκέντρωσε όλα τα υπάρχοντα κείμενα του εκδότη Μάγερ και συνέθεσε το βιβλίο «Ημερολόγιον της Πολιορκίας του Μεσολογγίου», το οποίο και επιμελήθηκε. Παράλληλα, κυκλοφόρησε αναμνηστικό μετάλλιο και αναμνηστικά γραμματόσημα. Η ανεκτίμητη προσφορά του Μεσολογγίου στην έκβαση του απελευθερωτικού αγώνα κατά των Τούρκων, αναγνωρίσθηκε από την Πολιτεία και η πόλη ανακηρύχθηκε Ιερά Πόλις και η σφραγίδα του δήμου έχει ως έμβλημα τη Νίκη στις επάλξεις της πόλης.
Στις εορτές της Εξόδου, της 17ης Απριλίου 1989, ο κορυφαίος Λάκων ποιητής και Ακαδημαϊκός Νικηφόρος Βρεττάκος τόνισε στον λόγο του ότι πρέπει οι μαθητές των σχολείων όλης της χώρας να προσανατολίζονται, σε μια ολιγόλεπτη σιωπή και περισυλλογή, προς το Μεσολόγγι, γιατί το πιο κοντινό μας μνημείο, μετά τον Παρθενώνα και την Αγία Σοφία, είναι το ιδεατό μνημείο του Μεσολογγίου, η μεγάλη αχειροποίητη εικόνα του Ελληνισμού, στην οποία θα πρέπει να προσέρχονται οι πολιτικοί μας αρχηγοί σε κάθε επέτειο, δημιουργώντας μια Αμφικτιονία του Μεσολογγίου. «Να απλώνουν το χέρι και να ορκίζονται πάνω στο ιερό χώμα, ενθυμούμενοι τους πολιορκούμενους, που νεκροί σχεδόν από την πείνα, εβάδιζαν προς την Εξοδο, ως να είχαν αγγελοποιηθεί και να μην πατούσαν στο χώμα».
