Κύριε διευθυντά
Μεγάλη συζήτηση γίνεται από των στηλών της «Καθημερινής» –και υποθέτω των λοιπών εφημερίδων–, των ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών περί της ρήτρας αναπροσαρμογής, της νομιμότητας, του κύρους της και της τυχόν ανάγκης ή σκοπιμότητος νομοθετικής παρεμβάσεως.
Με τον τίτλο «Απρόοπτη μεταβολή των συνθηκών» το άρθρο 388 του Αστικού μας Κώδικος τάσσει τους όρους, υπό τους οποίους επιτρέπεται και τη διαδικασία, η οποία προβλέπεται, προκειμένου το δικαστήριο να μεταβάλει την παροχή του οφειλέτη ή και να ακυρώσει ολόκληρη σύμβαση (η οποία δεν αντιμετωπίζει συμβατικά το θέμα): «Αν τα περιστατικά στα οποία, κυρίως… τα μέρη στήριξαν τη σύναψη αμφοτεροβαρούς σύμβασης, μεταβλήθηκαν ύστερα από λόγους που ήταν έκτακτοι και δεν μπορούσαν να προβλεφθούν…».
Η διάταξη αποτελεί νομοθετική εισαγωγή και ρύθμιση της πανάρχαιης γενικής αρχής του δικαίου, κατά την οποία οι συμβάσεις ισχύουν και οι υποχρεώσεις δεσμεύουν, εφόσον διατηρούνται οι συνθήκες υπό τις οποίες συνήφθησαν και ανελήφθησαν. «Ούτως εχόντων των πραγμάτων» (rebus sic stantibus).
Εφόσον, λοιπόν, ο θεσμός ισχύει επί συμβάσεων που δεν ρυθμίζουν το ζήτημα, δύσκολα, νομίζω, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ακυρότης υπάρχουσας συμβατικής πρόβλεψης περί αναπροσαρμογής.
Σημειωτέον ότι, για τις ίδιες αιτίες, οι πολέμιοι της ρήτρας αναπροσαρμογής διεκδικούν και έχουν επιτύχει σε πάμπολλες περιπτώσεις νομοθετική προστασία έναντι βλαπτικών γι’ αυτούς απρόοπτων μεταβολών στις αποδοχές, στα μισθώματα, στην ακρίβεια. Δεν την αναγνωρίζουν όμως στον αντισυμβαλλόμενό τους σε περίπτωση σημαντικής αυξήσεως του κόστους παραγωγής και/ή την τιμή πρώτων υλών. «Μονά κερδίζω, ζυγά χάνεις».
