Το «Τοκέι Μαρού», η Σμύρνη, η έρευνα

Κύριε διευθυντά
Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων της έκθεσης «Μικρά Ασία: Λάμψη – Ξεριζωμός – Καταστροφή – Δημιουργία», στο Μουσείο Μπενάκη, παρακολούθησα μία διάλεξη που οργάνωσε η ιαπωνική πρεσβεία την Παρασκευή 23/9/22. Το θέμα ήταν «Το ιαπωνικό πλοίο “Tokei Maru”, στη Σμύρνη το 1922». Ενα εμπορικό πλοίο έσωσε περί τους 1.000 ναυαγούς, παρά τις αντιδράσεις των εχθρών Τούρκων, αλλά και «φίλων συμμάχων». Η Ιαπωνίς Nanako Murata, φοιτήτρια στο ΑΠΘ τη δεκαετία 1990, άκουσε, πιθανώς από γόνους προσφύγων, πως το 1922 ένα ιαπωνικό εμπορικό πλοίο έσωσε ναυαγούς στη Σμύρνη. Εκτοτε, η σημερινή πανεπιστημιακός ερεύνησε διάφορα αρχεία, αλλά δεν βρήκε καμία εγγραφή. Μελέτησε εφημερίδες της εποχής ελληνικές («Σκριπ», «Εμπρός», κ.λπ.) και ξένες όπου βρήκε αρκετές αναφορές για κάποιο ιαπωνικό εμπορικό πλοίο που έσωσε ναυαγούς στη Σμύρνη. «Σε ένα ιαπωνικό ναυτιλιακό περιοδικό του 1922» βρήκε το όνομα του καπετάνιου Σάτζο Χίμπι. Ο Σάτζο ήταν βουδιστής αλλά η μάνα του ήταν Ορθόδοξη Χριστιανή. Ισως αυτό να συνετέλεσε στα αισθήματα του καπετάνιου για τις τραγικές περιπέτειες των χριστιανών. Αποφάσισε να ρίξει στη θάλασσα τα εμπορεύματα μεταξιού και να περισυλλέξει ναυαγούς Ελληνες και Αρμένιους, και να τους μεταφέρει στη Μυτιλήνη. Η Nanako Murata πληροφορήθηκε πως το όνομα του πλοίου ήταν «Tokei Maru». Η έρευνα συνεχίζεται ακόμη. Την Παρασκευή 23 Σεπτεμβρίου, στις 7 μ.μ., μας υποδέχθηκαν οι ευγενέστατοι εκπρόσωποι της ιαπωνικής πρεσβείας. Οι ταξιθέτες και λοιποί, αγόρια κορίτσια, και μόνο που τους κοιτάζεις στα μάτια, κάνουν υπόκλιση. Ανά πάσα στιγμή, αισθάνεσαι πως εσύ είσαι το τιμώμενο πρόσωπο. Παρόντες ο πρέσβης της Ιαπωνίας και η υπουργός Λίνα Μενδώνη, οι οποίοι και προσφώνησαν. Μίλησε η ερευνήτρια Nanako Murata, σε άπταιστα και χαριτωμένα ελληνικά και χειροκροτήθηκε. Προβλήθηκε και η μικρού μήκους ταινία animation «Tokei Maru» του Ζαχαρία Σαμολαδά. Προσφέρθηκε μία μικρή δεξίωση και αποχωρήσαμε ευχαριστημένοι από ένα περιβάλλον όπου τηρήθηκαν όλα τα μέτρα προστασίας από την επιδημία.