Κύριε διευθυντά
Κάποτε η πρόληψη των ατυχημάτων επικεντρωνόταν σε ευχολόγια του τύπου, πρόσεχε, ο Θεός να μας φυλάει, μπαμπά μην τρέχεις, και τα μέτρα πρόληψης εκπορεύονταν από την παροιμιακή ρήση «παθός μαθός».
Σήμερα και ένας μαθητευόμενος τεχνικός ασφαλείας θα μπορούσε να μας μιλήσει με λεπτομέρειες για τις σύγχρονες μεθόδους που εφαρμόζονται στην ανάλυση της επικινδυνότητας και την πρόληψη των ατυχημάτων. Είναι γνωστές με τα αρκτικόλεξα HAZOP (HAZard and OPerability), HAZAN (HAZard ANalysis), ή εύγλωττους τίτλους What If?, ή Fault Tree Analysis (γνωστή η τελευταία ως δένδρο των αιτίων) και πολλές άλλες. Μαθηματικές έννοιες όπως οι πιθανότητες και η στατιστική, αλλά και η τεχνολογία με την εργονομία και φυσικά η εμπειρία κατάφεραν να συνδυασθούν και να δώσουν ποιοτικές και ποσοτικές διαστάσεις σε μια αφηρημένη έννοια, την πρόληψη.
Στόχος αν όχι ο μηδενισμός, η ελαχιστοποίηση των ατυχημάτων. Στις μεθόδους αυτές με σχολαστικές και διαδοχικές υποθέσεις ερευνάται το τι θα γίνει αν κάτι πάει στραβά και τι συνέπειες θα έχει. Εντοπίζεται ο κίνδυνος και λαμβάνονται μέτρα. Ο ρόλος του ανθρώπινου παράγοντα από φυσικής, γνωστικής, κοινωνικής, συναισθηματικής, ακόμη και πολιτιστικής άποψης εξετάζεται επίσης. Ετσι, με αυτή την απλή συλλογιστική οργανώνονται τα συστήματα ασφαλείας όχι για μία αλλά πολλές χιλιάδες διατάξεις σε μεγάλες μονάδες και δοκιμάζονται περιοδικά με πρωτόκολλα ελέγχου. Φυσικά δεν καταργείται ο άνθρωπος που θα επέμβει αν κάτι απρόβλεπτο ανατρέψει την αυτοματοποιημένη διαδικασία. Δεν νομίζω ότι ο ΟΣΕ και τα στελέχη του δεν είναι γνώστες όλων αυτών, ούτε διατείνομαι πως κομίζω γλαύκα εις Αθήνας.
Πρέπει όμως να είμαστε ακόμη οπαδοί της θεωρίας «παθός μαθός» όταν υπάρχει συσσωρευμένη γνώση και εμπειρία από κάποιους άλλους που έπαθαν και έμαθαν; Σκέφτομαι και προβληματίζομαι κι εγώ όπως όλος ο κόσμος και ρωτάω. Γιατί τόσος πόνος; Γιατί να γίνονται ακόμη ανθρωποθυσίες; Γιατί να χρειαζόμαστε και σήμερα έναν Θησέα για να μας απαλλάξει από τον Μινώταυρο, τον Σίνη, τον Προκρούστη; Και πώς είναι δυνατόν ενώ καλούμε αλλοδαπούς διαιτητές για να διευθύνουν τους ποδοσφαιρικούς μας αγώνες να κινούμε υποψίες μεροληψίας για εγχώρια επιτροπή έρευνας δυστυχήματος; Απορίας άξιον!
