Κύριε διευθυντά
Η απάντηση της κ. Βούλας Λούβρου (φ. 30/3) είναι κατατοπιστική ως προς τη μεταφραστική επιλογή της για τον τίτλο του εν λόγω βιβλίου του Levi-Strauss, Tristes Tropique. Θα ήταν ωφέλιμο η τοποθέτησή της αυτή να είχε συμπεριληφθεί στην αρχική έκδοση του βιβλίου.
Θα μου επιτρέψετε όμως να επαναλάβω ότι η επιλογή της είναι ατυχής γιατί δεν αποφεύγει τον κίνδυνο να μεταδώσει, σε πρώτη φάση τουλάχιστον, μια εθνοκεντρική τάση του Δυτικού για τον πολιτισμικό του Αλλου.
Οπως άλλωστε ανέλυσα στο άρθρο μου οι επιλογές των λέξεών μας δεν είναι ουδέτερες, συχνά «αποκαλύπτουν την ασυνείδητη ή συνειδητή εθνοκεντρική άποψη του ανεπτυγμένου Δυτικού που γράφει ή μεταφράζει τον υπανάπτυκτο και συνεπώς δυστυχή, θλιβερά άμοιρο Αλλο».
Αυτή η θέση μου δεν θα εξαιρούσε ούτε τον στρουκτουραλιστή συγγραφέα Levi-Strauss, εάν δεν μας επισήμανε η μεταφράστρια ότι όταν ερωτήθηκε από τους μεταφραστές John και Doreen Weightman των εκδόσεων Penguin σχετικά με την απόδοση του τίτλου στην αγγλική, ζήτησε να μη μεταφραστεί και να παραμείνει ως έχει ο γαλλικός τίτλος. Προφανώς για να αποφευχθούν ατυχείς ή/και εθνοκεντρικοί όροι στη μετάφραση. Με αυτή την έννοια άλλωστε στην πρώτη αγγλική μετάφραση του έργου που πραγματοποιήθηκε από τον John Russell ο τίτλος αποδόθηκε ως A World on the Wane (Ο Κόσμος σε Παρακμή).
Αυτό που αναδεικνύει ο Levi-Strauss στο εν λόγω σημαντικό βιβλίο είναι την κατάσταση που δημιούργησε η Δύση ως αποικιοκρατική δύναμη με την εισβολή της στους Τροπικούς, μεταξύ άλλων λαών και πολιτισμών (π.χ. Βραζιλία, Καραϊβική), τη συγκεκριμένη ιστορική εποχή. Και είναι μια κατάσταση όντως θλιβερή.
Γι’ αυτή τη θλιβερή κατάσταση οι ίδιοι οι Τροπικοί δεν θα μπορούσαν να είναι παρά θλιμμένοι. Και αν μάλιστα ήξεραν ότι αναπαριστώνται εκ των υστέρων ως θλιβεροί θα ήταν και εξαγριωμένοι. Εκτός αν αυτό που εν τέλει μας αφορά εμάς τους «Δυτικούς» είναι μόνο η δική μας εξωτερική, αποστασιοποιημένη ματιά σε έναν εξαντικειμενοποιημένο Αλλο.
Και μια επεξήγηση σχετικά με τα «καημένα» ελληνικά, όπως το έθεσε η κ. Λούβρου.
Η θλίψη είναι έννοια που σηματοδοτεί την κατάσταση συμπίεσης ενός σώματος από αντίρροπες δυνάμεις μέχρι παραμόρφωσής του. Είναι συνεπώς μια αισθητήρια-συναισθηματική εμπειρία που μόνο να ωραιοποιηθεί ή να ωραιοποιήσει δεν μπορεί. Αντίθετα η μελαγχολία είναι μια ψυχολογική κατάσταση, μια ψυχική διαταραχή, και κάθε προσπάθεια ψυχολογικής ερμηνείας μιας πρωτόγονης κοινωνίας είναι η έσχατη δυτική εθνοκεντρική ερμηνεία.
