Ο βιβλιοφάγος γυμνασιόπαις, ο Εριχ Μαρία Ρεμάρκ, «Ο μαύρος οβελίσκος» και το τέρας του ναζισμού

Κύριε διευθυντά
Εδώ και κάμποσο καιρό με την οικονομική καθίζηση, τον πληθωρισμό και την κοινωνική αναστάτωση, μαζεύονται αφορμές (μάλλον, προφάσεις) και γίνεται φανερό ότι προχωράμε σε πολιτική εκτροπή και επικράτηση του φασισμού. Πρόσφατα διαβάσαμε («Καθημερινή», 1 Απριλίου) ότι αποφάσισαν να μποϊκοτάρουν τα «ιουδαϊκά καταστήματα και επιχειρήσεις», ενώ τις προάλλες οι «σιδηρόκρανοι» πήραν συγχωροχάρτι από τη νέα κυβέρνηση, αν η δράση τους υπηρετεί εθνικούς σκοπούς. Και ο νοών νοείτω… Αναφέρομαι βέβαια στα δημοσιεύματα της στήλης «90 χρόνια πριν» και στην προπολεμική Γερμανία. Η ατμόσφαιρα που αναπαράγεται με γυρίζει στον Πύργο της Ηλείας και στα γυμνασιακά μου χρόνια πριν από μισόν αιώνα (χοντρικά)… Επαιζαν τότε στον κινηματογράφο Rex την ταινία «Ουδέν νεώτερον από το δυτικό μέτωπο». Στη βιβλιοθήκη της πόλης ζήτησα το ομότιτλο έργο του Εριχ Μαρία Ρεμάρκ. Ο υπάλληλος –ονόματι Αντρέας Αγγελόπουλος από το γειτονικό χωριό Κολύρι– άνοιξε τα συρταράκια, έψαξε τις καρτέλες και απεφάνθη ότι το βιβλίο ήταν «έξω», δηλαδή κάποιος άλλος είχε προλάβει να το δανειστεί. Ισως είδε απογοήτευση στο πρόσωπό μου, κάτι έλαμψε στο δικό του το πληθωρικό και μου συνέστησε ένα άλλο μυθιστόρημα του ίδιου συγγραφέα με τίτλο «Ο μαύρος οβελίσκος». Με διαβεβαίωσε μάλιστα ότι είναι ανώτερο από το «Ουδέν νεώτερον». Πάρ’ το, μου λέει, και θα με θυμηθείς. Το βιβλίο αυτό είχε τη χαρακτηριστική μυρωδιά του παλιού κίτρινου χαρτιού και ήταν μεταφρασμένο στη δημοτική που εμείς οι μαθητές είχαμε μάθει να την ακούμε και να τη μιλάμε, αλλά όχι να τη διαβάζουμε… «Ο μαύρος οβελίσκος» αναφέρεται στη Γερμανία μετά τον Α΄ Π.Π. και στη σταδιακή επικράτηση του φασισμού, που μας θυμίζει αυτήν την περίοδο ο «Φιλίστωρ» της «Καθημερινής». Το «Ουδέν νεώτερον» αξιώθηκα να το διαβάσω αργότερα και τώρα που τα θυμάμαι αυτά, νομίζω ο μακαρίτης ο μπαρμπα-Αντρέας είχε δίκιο και δεν βρίσκω λόγο να αμφισβητήσω την προτίμησή του.