Κύριε διευθυντά
Ο Ιπποκράτης είναι ο αναμφισβήτητος πατέρας της Ιατρικής. Αλλά γιατί; Ο λεγόμενος «όρκος του Ιπποκράτη» στον οποίον ορκίζονται οι νέοι γιατροί στη χώρα μας, απέχει σε πολλά από τις σημερινές αξίες της κοινωνίας και την ιατρική πρακτική. Ο «όρκος» αυτός δεν είναι γραμμένος από τον ίδιο τον Ιπποκράτη, αλλά από μαθητές του ή ίσως άλλους μελετητές του έργου του. Από τα εφτά βιβλία του ιπποκρατικού «corpus», μόνο οι Επιδημίες 1 και 3 θεωρούνται σήμερα από τους ειδικούς ότι είναι δικά του έργα. Τα δύο αυτά βιβλία, λένε οι ειδικοί, είναι γραμμένα από τον ίδιο άνθρωπο με ομοιόμορφο απλό στυλ, χωρίς αναφορές σε προσωπικά ή άσχετα θέματα. Πιστεύεται ότι γράφτηκαν στη Θάσο, όπου ο Ιπποκράτης παρέμεινε σχεδόν 3 χρόνια γύρω στα 470 π.Χ., προσκαλεσμένος από τους τοπικούς άρχοντες του νησιού. Αρκετά ονόματα ασθενών (Ιερόφυτος, Ναννώ, Μελίδια, Περικλής, Αντιφών, Φυλιστίς κ.ά.) έχουν διασταυρωθεί σε δημοτολόγια, επιγραφές και άλλες πηγές της ίδιας εποχής στη Θάσο ή στην απέναντι ακτή της Θράκης, όπως βεβαιώνουν αρχαιολόγοι, επιγραφολόγοι και άλλοι ειδικοί. Οι Επιδημίες 1 και 3 δεν απευθύνονται στο ευρύ κοινό, αλλά είναι σημειώσεις για προσωπική χρήση ή διδασκαλία. Πολλοί ιατρικοί όροι που χρησιμοποιούμε σήμερα είναι όροι που εισήγαγε ο Ιπποκράτης, όπως: κοτύλη, έρπης, άνθραξ, εμπύημα, κράσις, πλευρίτιδα, μελαγχολικός, παραπληγία, επιδημία, τεταρταίος πυρετός, χολή, στραγγουρία (ναι, στραγγουρία) κ.λπ. Μέχρι τότε (και για πολλούς αιώνες ακόμη) ο κόσμος πίστευε ότι τις αρρώστιες τις στέλνουν οι θεοί για να τιμωρήσουν τους ανθρώπους, να εκδικηθούν ή απλώς να κάνουν πλάκα. Ο Ιπποκράτης αγνόησε αυτές τις προλήψεις και είδε τον άνθρωπο ως μέρος του φυσικού κόσμου. Αυτό ήταν ένα τεράστιο παράτολμο βήμα, αν σκεφτούμε ότι οι σύγχρονοί του μεγάλοι ποιητές (τραγωδοί), εξετάζοντας βέβαια ζητήματα ηθικής τάξεως, έβαζαν τον άνθρωπο αντιμέτωπο με τους θεούς. Ας μην ξεχάσουμε και το «ωφελέειν ή μη βλάπτειν», που είναι οδηγός για κάθε ιατρική πράξη. Η επιρροή του Ιπποκράτη ήταν τόσο μεγάλη, ώστε οι θεωρίες του για τους «χυμούς» του σώματος παρέμειναν σεβαστές μέχρι τη Γαλλική επανάσταση και τον ∆ιαφωτισμό.
Σήμερα απορούμε πώς αυτός ο παρατηρητικός γιατρός δεν είχε υποψιαστεί την κυκλοφορία του αίματος! Θα έβγαζε πολύτιμα συμπεράσματα αν αναποδογυρίζοντας μια κλεψύδρα μετρούσε τον σφυγμό των ασθενών του. Παρά ταύτα οι περιγραφές του στις Επιδημίες 1 και 3, σε αρκετές περιπτώσεις επιτρέπουν να κάνουμε αναδρομικές διαγνώσεις (π.χ. παρωτίτιδα, ελονοσία και οξεία νεφρική ανεπάρκεια έως επιπλοκή επιλόχειας λοίμωξης).
Τέλος, ο διακεκριμένος ιστορικός Ρόμπιν Λέιν Φοξ, στο ωραίο βιβλίο του «The invention of Medicine», προτείνει (υποστηρίζει) μια συναρπαστική συσχέτιση του Ιπποκράτη με τον Θουκυδίδη, ο οποίος είχε πατρική περιουσία στη Σκαπτή Υλη απέναντι από τη Θάσο και ο οποίος έγραψε για τον λοιμό της Αθήνας 40 χρόνια αργότερα. Αλλά αυτό ας το αφήσουμε να το κρίνουν οι αναγνώστες του βιβλίου και οι ειδικοί.
Αυτά, με αφορμή πρόσφατη ιατρική εκδήλωση, για την οποία έγραψε με το γνωστό του ταπεραμέντο ο κ. Τάκης Θεοδωρόπουλος («Η Καθημερινή», 2.4).
