Κύριε διευθυντά
Απέναντι από τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης υψώνεται επιβλητικός ο λόφος του Φιλοπάππου (147 μ.), αγαπητός στους κατοίκους του «κλεινού άστεως» και πασίγνωστος από τις χιλιοτραγουδημένες νεανικές ερωτικές συναντήσεις στις παρυφές του καθώς και από την ανύψωση των χαρταετών, την Καθαρά ∆ευτέρα, στην κορυφή του.
Ο λόφος στην αρχαιότητα ονομαζόταν Λόφος των Μουσών, αφιερωμένος στις εννέα Μούσες, προστάτιδες της πνευματικής δημιουργίας, σε αντιδιαστολή προς τον όμορο Λόφο των Νυμφών, με την Πνύκα και το Αστεροσκοπείο. Αργότερα ο λόφος μετονομάσθηκε σε Μουσείον, από το όνομα του Μουσαίου, ποιητή και μαθητή του Ορφέα, ο οποίος, σύμφωνα με την ελληνορωμαϊκή παράδοση που αναφέρει ο Παυσανίας, είχε ταφεί στον χώρο του. Τέλος, τον 1ο αιώνα μ.Χ. η περιοχή ονομάσθηκε Λόφος του Φιλοπάππου, από το ταφικό μνημείο που σώζεται μέχρι σήμερα σε καλή κατάσταση, στην κορυφή του σε περίοπτη θέση. Το εντυπωσιακό μνημείο φιλοτεχνήθηκε, με δαπάνες των Αθηναίων, τα έτη 114-116 μ.Χ. στη μνήμη του ευεργέτη τους Φιλοπάππου, ανακηρυχθέντος Αθηναίου πολίτη και ενταφιασθέντος στον λόφο.
Ο Φιλόπαππος, Γάιος – Ιούλιος – Αντίοχος ο Επιφανής, από τη Συρία, διατελέσας ύπατος και άρχων των Αθηνών (90-100 μ.Χ.), ήταν εγγονός του τελευταίου βασιλιά της Κομμαγηνής (ΒΑ Συρία), εκθρονισθέντος από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Βεσπασιανό το 72 μ.Χ., Αντιόχου Δ΄ του Επιφανούς, τον οποίο υπεραγαπούσε απ’ όπου και το προσωνύμιο.
Ο μνημειώδης τάφος, μεγαλοπρεπούς ρυθμού, είναι ορθογώνιο μαρμάρινο οικοδόμημα, μήκους περίπου 12 μέτρων, και αποτελείται από μία μαρμάρινη πρόσοψη, επάνω σε πώρινη κρηπίδα, με τρεις κόγχες, μεταξύ παραστάδων, εντός των οποίων ήταν τοποθετημένα ανάγλυφα αγάλματα των τιμωμένων νεκρών. Του Φιλοπάππου Επιφανούς Βησαέως, από τον Δήμο Βήσας της Αντιοχίδος φυλής της Αττικής, του βασιλέως Αντιόχου και του Σελεύκου Νικάτορος. Οι επιγραφές, στην ελληνική και λατινική γλώσσα, εξηγούν το γενεαλογικό δένδρο του ενταφιασθέντος Φιλοπάππου, ενώ στην πρόσοψη, κάτω από την κόγχη, υπάρχει έγγλυπτη παράσταση θριαμβευτικής πορείας Ρωμαίου αυτοκράτορα.
Το μνημείο διατηρήθηκε σχεδόν ακέραιο μέχρι το 1436 μ.Χ., όπως το περιγράφει ο επισκεφθείς την Αθήνα Ιταλός αρχαιολόγος Κυριακός ο εξ Αγκώνος (1391-1452).
Εκτός του μνημείου, σε μικρή απόσταση, σώζονται λείψανα Πύργου, από την οχύρωση του Δημητρίου Πολιορκητή, το 294 π.Χ., για τη στέγαση μακεδονικής φρουράς, φρέατα και δεξαμενές, καθώς και πολλά ερείπια κατοικιών, λαξευμένων σε βράχους, και τρία σπηλαιώδη οικήματα, καλούμενα σήμερα Φυλακαί του Σωκράτους.
Από τον λόφο του Φιλοπάππου ο Ενετός Μοροζίνι βομβάρδισε την Ακρόπολη, τον Σεπτέμβριο του 1687, και κατέστρεψε τον ναό της Απτέρου Νίκης. Ο λόφος χρησιμοποιήθηκε και κατά την Επανάσταση του 1821 για την εγκατάσταση πυροβολείων· υπήρχε μάλιστα ένα σπήλαιο, Σπηλιά του πολέμου, που χρησιμοποιήθηκε κατά τον αγώνα του 1821 και κατόπιν, εξαιτίας λατομήσεων, εξαφανίσθηκε.
Σε όλη τη λοφογραμμή, από την κορυφή του ώς την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου του Λουμπαρδιάρη, μπορεί κάποιος να παρακολουθήσει τα θεμέλια του διατειχίσματος, που σχεδίαζαν να ανεγείρουν οι Αθηναίοι, μετά τη μάχη της Χαιρωνείας (338 π.Χ.), περιορίζοντας το μήκος του ευρύτερου οχυρωματικού περιβόλου της πόλης, ως αποτέλεσμα του αμυντικού πανικού εξαιτίας της επέλασης των Μακεδόνων.
Ολη η περιοχή αποτελεί μια θαυμάσια πανοραμική θέα της Αθήνας, που εκφράζει το μεγαλείο και τη λάμψη της περιώνυμης πόλης της Παλλάδος Αθηνάς.
