Κύριε διευθυντά
Ενδιαφέρον το άρθρο σας (3/5) με τίτλο «Μακριά από τις σειρήνες του λαϊκισμού η Παιδεία». Ενδιαφέρον, γιατί ενώ δεν υπάρχει επιφανειακώς κάποια αντίρρηση, πολλοί ευρισκόμενοι «πίσω από τις κουρτίνες» πρακτικά «λαϊκίζουν πολύ». Οι λόγοι κυρίως προέρχονται από την «πονηρή σκέψη» ότι η Παιδεία ουσιαστικά είναι το εργαλείο το οποίο η πολιτική εξουσία βλέπει ως «εξουσιαστικό μηχανισμό», ίσως ισχυρότερο από τη θρησκεία, τα όπλα ή τα μέσα ενημέρωσης. ∆εν είναι τυχαίο ότι τα τελευταία 50 χρόνια η ελληνική κοινωνία ζει το φαινόμενο ο κάθε υπουργός Παιδείας να καταστρώνει έναν νέο καταστατικό πανεπιστημιακό νόμο. Χρονικό σημείο των αλλεπάλληλων αυτών αλλαγών είναι το έτος 1982 που ψηφίσθηκε ο νόμος 1268 (κυβέρνηση Α. Παπανδρέου) που άλλαξε τον προηγούμενο νόμο 5343 του 1932 (υπουργός Παιδείας ο Γ. Παπανδρέου). Από το 1982 στον νόμο για την τριτοβάθμια εκπαίδευση έγιναν περίπου 10-15 αλλαγές σε διάφορα σημεία του.
Οι αλλαγές αυτές ήσαν πολύ ουσιώδεις, κάποτε «ανατρεπτικές» (παραβλέπω αλλαγές σε λεπτομέρειες). Οι νομοθετικές αυτές αλλαγές επέφεραν μεταβολές στη λειτουργία των ΑΕΙ, δομή, τρόπο εισόδου, προγράμματα σπουδών, εξετάσεις. Γιατί γίνονται όλα αυτά; Γίνονται με «ελαφρά καρδία» γιατί οι τυχόν αρνητικές συνέπειες δεν αφορούν τους «αποφασίζοντες» αλλά είναι «καθυστερημένα γραμμάτια». Για παράδειγμα, δεν καταλογίζεται εύκολα ευθύνη στον δράστη της κατάργησης της διδασκαλίας των διαχρονικών μορφών της ελληνικής γλώσσας (αρχαία – καθαρεύουσα – νεοελληνική), με αποτέλεσμα σε μεγάλη έκταση την «αγραμματοσύνη» των Νεοελλήνων. Και γι’ αυτόν τον λόγο η κατάργηση αυτή (με συνενοχή Παπανούτσου-Ράλλη) επιζεί μέχρι σήμερα. Από την άλλη μεριά άμεσα δημαγωγικά μέτρα, που προσφέρονται για λαϊκισμό και δημαγωγία, διατηρούνται από τα κόμματα ακόμη και όταν αυτά αλληλοδιαδέχονται στην εξουσία. Παράδειγμα η καθιέρωση «μετακλητών» διευθυντών στα σχολεία πρωτο-δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, που πρακτικά επιτρέπει στην εκάστοτε κυβέρνηση να «βολεύει» σε θέση προϊσταμένων δικούς της επιλέκτους. Παραδείγματα τέτοιων μεταβολών στην παιδεία που ήταν εξ ορισμού κακές αλλά που η επόμενη κυβέρνηση τις διατήρησε γιατί έκρινε ότι τη «βολεύουν» πολιτικά, είναι το παράδειγμα της ψήφου φοιτητών για εκλογές διοικήσεων στα πανεπιστήμια. Καθιερώθηκε το 1982 (από το ΠΑΣΟΚ με το πανίσχυρο φοιτητικό κίνημα) και όταν ήλθε στην εξουσία η Ν.Δ. (τότε πλεονεκτούσε η ΔΑΠ), διατηρήθηκε για αρκετό διάστημα μέχρι όλοι να πεισθούν ότι έπρεπε να καταργηθεί λόγω της φαυλότητας που το συνόδευε. Μια αλλαγή που έφερε (με άλλο, δικό της λαϊκισμό) η δικτατορία του 1967 είναι τα λεγόμενα «δωρεάν συγγράμματα».
Επιζεί μέχρι σήμερα και είναι αμφίβολο αν κάποια μέρα εξορθολογισθεί. Ο λαϊκισμός επιβάλλει το σύγγραμμα να το πληρώνει ο φορολογούμενος έστω και εάν η κοστολόγησή του στο πανεπιστήμιο είναι μεγαλύτερη από την τιμή στο ράφι του βιβλιοπωλείου. Οι λαϊκισμοί δεν εξαντλούνται. Ενα ακόμη δείγμα τους είναι το περίφημο άρθρο 16 του Συντάγματος που απαγορεύει την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Την ίδια στιγμή, οποιοδήποτε πανεπιστήμιο του εξωτερικού (ακόμη και ιδιωτικό) μπορεί να ιδρύσει στην Ελλάδα «παράρτημα» στο οποίο το υπουργείο Παιδείας πρακτικά δεν έχει δικαιοδοσία, δεν ασκεί έλεγχο, ούτε δύναται να επιβάλλει προδιαγραφές λειτουργίας. Ετσι εννοεί το κράτος την απαγόρευση των ιδιωτικών πανεπιστημίων. Πολύ σωστά ο κ. Παπαχελάς επισημαίνει τον κίνδυνο ενός λαϊκισμού που «ξηλώνει» από δύο κατευθύνσεις (κυβέρνηση – αντιπολίτευση).
«Βλάπτουν και δυο τους την Συρίαν το ίδιο», θα έλεγε ένας Καβάφης.
