Κύριε διευθυντά
Στην «Κ» της 31/5/2023 δημοσιεύτηκε κείμενο του κ. Παντελή Μπουκάλα με τίτλο «Ο ενεργός- του ενεργέως…».
Ο συντάκτης του κειμένου παραπονείται για γλωσσικά λάθη στην ιστοσελίδα του υπουργείου Εσωτερικών και υποστηρίζει ότι το επίθετο «ενεργής» δεν υπάρχει στην Ελληνική. Αποδίδει μάλιστα τη χρήση του στον «έρωτα της γραφειοκρατίας για κάποια επιπολής καθαρεύουσα, λόγω “επισημότητας”, που όμως δεν τον υποστηρίζουν οι γνώσεις των γραφειοκρατών και η μνήμη τους».
Μια ματιά εν τούτοις στο Λεξικό Liddell, Scott, Jones θα είχε διαφωτίσει τον κ. Μπουκάλα για το αντίθετο. Το επίθετο «ενεργής» απαντά σε πολλούς (παλαιότερους και νεότερους) συγγραφείς, μεταξύ άλλων στον Αριστοτέλη: «Ἔστι δ’ ἡ μὲν ἐπαγωγὴ πιθανώτερον καὶ σαφέστερον καὶ κατὰ τὴν αἴσθησιν γνωριμώτερον καὶ τοῖς πολλοῖς κοινόν, ὁ δὲ συλλογισμὸς βιαστικώτερον καὶ πρὸς τοὺς ἀντιλογικοὺς ἐνεργέστερον» (Τοπικά, A΄105a19).
Η ενεργής δημοσιογραφική κριτική είναι ασφαλώς ευπρόσδεκτη. Αρκεί να μην είναι βιαστική και να μην επιτίθεται αδίκως στα καλώς κείμενα.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Ευχαριστώ τον επιστολογράφο για τις παρατηρήσεις του. Ας μου επιτραπεί όμως να πιστεύω ότι τον τύπο «τις ενεργείς» τον έγραψε η αμηχανία, ένας σχεδόν αυτόματος υπηρεσιακός φιλοκαθαρευουσιανισμός ή η λειψή γνώση, και όχι η πολλή. ∆ιαφορετικά πρέπει να αποδεχτούμε ότι εκεί στο υπουργείο Εσωτερικών, ανικανοποίητοι από τις δύο λύσεις που τους προσφέρει η γλώσσα που μιλάμε και γράφουμε σήμερα (η ενεργός/τις ενεργούς, η ενεργή/τις ενεργές), βυθίστηκαν στη μελέτη, εντόπισαν στον Αριστοτέλη (ή τον Πολύβιο) τον τύπο «ο/η ενεργής», τον υιοθέτησαν και έγραψαν «τις ενεργείς αιτήσεις». Αδιαφορώντας για το γεγονός ότι κανένα λεξικό της νεοελληνικής δεν έχει λήμμα «ο ενεργής», που σημαίνει ότι οι λεξικογράφοι δεν τον συνάντησαν πουθενά, ώστε να τον αποθησαυρίσουν.
Απορία πρώτη: Πώς συνάδει μια τόσο λεπτή γνώση με την αδυναμία διάκρισης του στιγμιαίου μέλλοντα από τον εξακολουθητικό, εξαιτίας της οποίας οι του υπουργείου προσθέτουν λανθασμένα δεύτερο λάμδα (δύο φορές) στο «θα μεταβάλουν» που αρμόζει σε πράξη άπαξ;
Απορία δεύτερη: Υιοθέτησαν άραγε μόνο το θηλυκό ή και το αρσενικό; Θα έγραφαν δηλαδή «τους ενεργείς πολίτες» και δεν θα παραξενεύονταν;
Απορία τρίτη: Οταν ήδη η ύπαρξη δύο τύπων προκαλεί μια κάποια σύγχυση (σκέφτομαι εδώ τους βαθμολογητές των μαθητικών γραπτών), ή και κόντρες, μπορεί να δώσει λύση η νεκρανάσταση ενός τρίτου;
Απορία τέταρτη: Γκουγκλάροντας στο Ιντερνετ θα βρούμε κάμποσες γενικές «του/της ενεργούς». Πάνε άραγε τόσο καλά οι αριστοτελικές σπουδές στον τόπο μας, ώστε ο «ενεργής» να έχει γίνει ευρύτερα γνωστός, ή πρόκειται απλώς για λάθος;
Π.Μ.
