Κύριε διευθυντά
Με αφορμή μια έξοχη φωτογραφία του Αρθούρου Ρεμπώ στην «Κ» της 20/8/2023 παραθέτω τα επόμενα. Πρόσφατα βρήκα ένα κείμενο του Κώστα Ουράνη του 1939, το οποίο περιλαμβάνεται στη συλλογή του «∆ικοί μας και Ξένοι», εκδ. Εστίας, αναφερόμενο στην «ελληνική διάσταση» του μεγαλοφυούς ποιητή του «Μεθυσμένου καραβιού» Αρθούρου Ρεμπώ (1854-1891).
Τα ντοκουμέντα που επικαλείται ο Κώστας Ουράνης προκύπτουν από την αλληλογραφία του Alfred Bardey, διευθυντή του ομώνυμου εισαγωγικού και εξαγωγικού οίκου, που είχε προσλάβει στην υπηρεσία του τον Αρθούρο Ρεμπώ και τον είχε στείλει στο Χαράρ της Αβησσυνίας, να διευθύνει το λογιστήριό του. Στο Χαράρ ο Α.Ρ. γνώρισε τον Ελληνα υφιστάμενό του, Σωτήρου, τ’ όνομα, ίσως Σωτηρίου, πιθανόν από τα Δωδεκάνησα. Στις 14/12/2016, στο γνωστό παλαιοβιβλιοπωλείο του Λάμπρου στην οδό Σόλωνος, εγνώρισα την κ. Διδώ Λυκούδη, κάτοικο Γαλλίας, γεννηθείσα στην Αιθιοπία, η οποία μου είπε ότι ο ως άνω αναφερόμενος Ελληνας Σωτήρου ελέγετο Σωτηρός (Σωτήρης) Κωνσταντίνου και διέθετε και φωτογραφία αυτού. Ηταν ένας δαιμόνιος Ελληνας, ένας σύγχρονος Οδυσσέας, ευφυής, τολμηρός, εξωστρεφής. Στον άνθρωπο αυτόν ο Ρεμπώ δεν βρήκε μόνο έναν πολύτιμο συνεργάτη, αλλά έναν σύντροφο, πράγμα ακόμα πιο πολύτιμο για τον Ευρωπαίο αυτόν, τον αποξενωμένο κι ολομόναχο σε μια πρωτόγονη αβυσσηνιακή κωμόπολη, όπως σημειώνει ο Κ. Ουράνης.
Το 1883 ο Σωτήρου ανέλαβε την άκρως επικίνδυνη αποστολή να φέρει σ’ επικοινωνία τον οίκο Μπάρντεϊ με την αγορά της πόλης Ογκατέν, το νοτιότερο σημείο της Αιθιοπίας, εις την οποίαν μέχρι τότε δεν είχε πατήσει πόδι Ευρωπαίου. Ο δαιμόνιος Ελληνας κατόρθωσε, ξεπερνώντας όλες τις δυσκολίες και ξεφεύγοντας απ’ όλους τους κινδύνους, να μπει πρώτος αυτός στο Ογκατέν. Στην επιστροφή του στο Χαράρ εξιστόρησε στον Α. Ρεμπώ το ταξίδι του και τη διαδρομή του στο Ογκατέν και βάσει αυτών, ο Α. Ρεμπώ οικειοποιήθηκε το κατόρθωμα του Ελληνα φίλου του, και συνέταξε σχετική έκθεση την οποίαν απέστειλε στη Γαλλική Γεωγραφική Εταιρεία.
Οι φιλικές σχέσεις όμως των δύο φίλων εξακολούθησαν ακόμα και όταν ο Α. Ρεμπώ εγκατέλειψε το Χαράρ, δυσαρεστημένος με τους Μπάρντεϊ και πήγε στο Αντεν, με το οποίο είχε μαζί με τον Ελληνα φίλο του τακτική και εγκάρδια αλληλογραφία.
Τη δεκαετία του 1980 νομίζω, ο αξέχαστος και μοναδικός Μάνος Χατζιδάκις συνέθεσε ένα θαυμάσιο τραγούδι, σε στίχους Νίκου Γκάτσου, αφιερωμένο στον «καταραμένο ποιητή».
– Αρθούρε Ρεμπώ
απόψε θα μπω στο μαύρο μεθυσμένο σου καράβι,
μακριά ν’ ανοιχτώ
σε κύκλο φρικτό
που ο κόσμος δεν μπορεί να καταλάβει…
