Κύριε διευθυντά
Αναφέρομαι στο σχόλιό σας «Φιλότιμο και βούρδουλας» στην «Κ» της 13.9.2023 (σελ. 1η) και ειδικότερα στη φράση σας: «…τίποτα δεν θα αλλάξει, καμία μεταρρύθμιση δεν θα πραγματοποιηθεί χωρίς να γίνει ιδιοκτησία των δημοσίων υπαλλήλων και όλων όσοι εμπλέκονται στη διοίκηση του κράτους». Οι υπάλληλοι χρειάζονται «κινητοποίηση», όπως γράφετε, για να πιστέψουν και να πιστέψουμε όλοι ότι «ναι, μπορούμε να αλλάξουμε τη χώρα». Πόσο δίκιο έχετε!
Αντιπαραθέτω όμως στη σκέψη σας (που την ασπάζονται πολλοί, μα πάρα πολλοί) την πραγματικότητα, όπως αυτή προκύπτει από πολλών ετών από τη νομοθεσία μας: Κάθε υπουργός μπορεί να διορίζει δεκαοκτώ συνεργάτες, κάθε υφυπουργός δώδεκα, κάθε γενικός γραμματέας τέσσερις. Αντίστοιχα ισχύουν και στην αποκεντρωμένη διοίκηση και στην τοπική και την καθ’ ύλην αυτοδιοίκηση, των οποίων προΐστανται γενικοί γραμματείς, διοικητές, πρόεδροι, δήμαρχοι, περιφερειάρχες κ.λπ. Οι συνεργάτες τους είναι προδήλως «δικοί τους».
Μα με τόσους δικούς τους συνεργάτες πώς προλαβαίνουν, άραγε, οι πολιτικοί προϊστάμενοι της δημόσιας διοίκησης να συμβουλεύονται, να συμβουλεύουν, να αξιοποιούν, να καθοδηγούν, να ενθαρρύνουν, να προειδοποιούν τα στελέχη της Υπηρεσίας, δηλαδή τους γενικούς διευθυντές, τους διευθυντές, τους τμηματάρχες και τους υπαλλήλους, να τους εμψυχώνουν, να τους δημιουργούν την αίσθηση ότι είναι χρήσιμοι και απαραίτητοι και ότι το έργο τους αξιοποιείται, και μάλιστα με παραγωγή θεσμικής μνήμης; Πώς μπορούν να τους «κινητοποιήσουν», αφού ζήτημα είναι αν τους γνωρίζουν καν, ιδίως τους χαμηλόβαθμους;
Η επαφή της Υπηρεσίας με τον πολιτικό προϊστάμενό της γίνεται δι’ αντιπροσώπων, δηλαδή διά των «συνεργατών». Η δε παθογένεια του αντιπροσωπευτικού συστήματος, από τη γένεσή του στην Αγγλία έως και σήμερα διεθνώς, είναι γνωστή: Αλλη είναι συχνά η σκέψη και η βούληση του αντιπροσωπευόμενου και άλλη η σκέψη και η βούληση, αν μη και το συμφέρον, του αντιπροσώπου. Η Υπηρεσία όμως πρέπει να γνωρίζει απευθείας τη βούληση και τη σκέψη του αντιπροσωπευόμενου, δηλαδή του πολιτικού προϊσταμένου της, και όχι του συνεργάτη και αντιπροσώπου του.
Κινητοποίηση της Υπηρεσίας χωρίς προϋπάρχουσα και τεκμαιρόμενη εμπιστοσύνη προς αυτή δεν νοείται. Αν δε η εμπιστοσύνη προδοθεί, η έννομη τάξη, από παλαιοτάτων χρόνων, προβλέπει βαριές κυρώσεις.
Εχω ακουστά ότι υψηλόβαθμο υπηρεσιακό στέλεχος της προεδρίας της Γαλλίας υπέβαλε, ευθύς μετά την ανάληψη της προεδρίας από τον Μιτεράν, την παραίτησή του. Ο πρόεδρος τον κάλεσε για να του ζητήσει εξηγήσεις. «Μα, κύριε πρόεδρε, δεν είμαι σοσιαλιστής». «∆εν σας φτάνει», τον ρώτησε ο Μιτεράν, «που είμαι εγώ σοσιαλιστής; – Τον αντίλογό σας επιζητώ». ∆εν αποδέχθηκε την παραίτηση. Η παραίτηση ανακλήθηκε.
