Κύριε διευθυντά
Στην «Καθημερινή» της Κυριακής 17 Σεπτεμβρίου (στήλη «Αθηναϊκά Plus») εκθειάζεται η δημιουργία, από έναν φιλοπρόοδο ιδιώτη, ενός χώρου επίσκεψης και ξενάγησης στο παλαιό υφαντουργείο Ζησιμάτου, όπου βρέθηκε και διατηρήθηκε στη θέση του ένα τμήμα του εξοπλισμού του.
Δεν έχω τίποτα εναντίον του εγχειρήματος του εμπνευστή του έργου, κ. Δημήτρη Σταυρακόπουλου, στον οποίο αξίζουν πράγματι έπαινοι για το γεγονός ότι σεβάστηκε τη φυσιογνωμία του χώρου. Ομως το άρθρο αυτό αναφέρεται στο Βιομηχανικό Μουσείο Ερμούπολης, ως εξής: «…η βιομηχανική Σύρα παρέμενε σκονισμένη, θαμμένη, ξεχασμένη, πέραν του Βιομηχανικού Μουσείου Ερμούπολης. Ωσπου το 2013, ένα νεαρός τριαντάρης Ερμουπολίτης … ήρθε να μας δείξει πως όλα είναι δυνατά…». Επειδή η αναφορά αυτή υποτιμά ένα σημαντικό έργο, που διασώζει εδώ και πολλά χρόνια τη βιομηχανική κληρονομιά της Ερμούπολης, είναι αναγκαίο να υπενθυμίσω, πολύ συνοπτικά, την ιστορία του Μουσείου αυτού.
Τη βιομηχανική κληρονομιά της Ερμούπολης την «ανακάλυψε» από τη δεκαετία του 1980 μια ομάδα ιστορικών η οποία και τη μελετά επί χρόνια. Η ιδέα του Βασίλη Παναγιωτόπουλου για τη δημιουργία ενός βιομηχανικού μουσείου στη Σύρο υποστηρίχθηκε σταθερά από την τότε νομάρχη Κυκλάδων Ελισάβετ Παπαζώη και τους δημάρχους Λευτέρη Πιταούλη και Γιάννη Δεκαβάλλα. Το Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών εκπόνησε τις μελέτες και εξασφαλίστηκε χρηματοδότηση του σχεδίου από ευρωπαϊκά, κυρίως, προγράμματα. Ετσι ανοικοδομήθηκαν δύο ερειπωμένα εργοστάσια (Κατσιμαντή και Κορνηλάκη) και συγκροτήθηκε μια πλούσια συλλογή παλαιών μηχανημάτων, ενώ καταγράφηκαν δεκάδες μαρτυρίες εργατών και στελεχών της συριανής βιομηχανίας.
Το ΒΜΕ εγκαινιάστηκε το 2000 στο εργοστάσιο Κατσιμαντή. Δυστυχώς, το αρχικό σχέδιο, που προέβλεπε την εγκατάστασή του στο μεγαλύτερο βυρσοδεψείο Κορνηλάκη, δεν ολοκληρώθηκε, εξαιτίας της παντελούς αδιαφορίας των κατοπινών δημοτικών αρχών της πόλης. Πρόσφατα μάλιστα, η δημοτική αρχή παραχώρησε το εργοστάσιο Κορνηλάκη στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, παραβιάζοντας τους όρους στήριξης του έργου από τα ευρωπαϊκά προγράμματα.
Το Μουσείο, ωστόσο, λειτουργεί έκτοτε ανελλιπώς. Με χρηματοδοτήσεις που εξασφάλιζαν κατά καιρούς οι δημιουργοί του αλλά και ιδιώτες που το στήριξαν, διέθετε διευθυντή για μερικά χρόνια και πραγματοποίησε συμπληρωματικά έργα, όπως η ανακαίνιση του σκαγιοποιείου Αναιρούση και η δημιουργία του Εργαστηρίου αποκατάστασης παλαιών μηχανημάτων, μια δράση που προβλεπόταν στο αρχικό σχέδιο του ΒΜΕ. Με τη χρηματοδότηση του Μιχάλη Πατέρα, ανασύρθηκε από τον θαλάσσιο βυθό και εκτίθεται σήμερα στο Μουσείο ο τροχός του ατμοπλοίου «Πατρίς», που ναυάγησε στα ανοιχτά της Κέας το 1868.
Επίσης, με πρωτοβουλία του Συλλόγου των Φίλων του ΒΜΕ, που ιδρύθηκε από πολίτες της Σύρου, έχουν πραγματοποιηθεί μια σειρά από θεματικές εκθέσεις στο Μουσείο για πολλούς βιομηχανικούς κλάδους της πόλης αλλά και των Κυκλάδων.
Είναι τουλάχιστον αποκαρδιωτικό, να υποβαθμίζεται ένας δημόσιος θεσμός και οι πολυετείς κόποι δεκάδων ανθρώπων, αρμόδιων για το θέμα, και να προβάλλεται η πρωτοβουλία του ενός. Συμφωνούμε ότι η «αναγέννηση είναι και θέμα … οράματος». Ομως, αν υπήρχε πραγματικό όραμα, θα έπρεπε όλες οι διαθέσιμες δυνάμεις να συγκλίνουν στην προσπάθεια να ολοκληρωθεί το σχέδιο του μεγάλου, και μοναδικού στον τόπο μας, Βιομηχανικού Μουσείου της Ερμούπολης.
Απάντηση
Της Μαργαρίτας Πουρνάρα
Απορώ γιατί η λιτή πλην τιμητική αναφορά μου στον ιστορικό θεσμό που συνιδρύσατε, εκλήφθηκε από την πλευρά σας ως υποτίμηση. Το Βιομηχανικό Μουσείο Ερμούπολης έχει 23 έτη ζωής με πληθώρα αφιερωμάτων στον Τύπο. Η προσπάθεια του νεαρού κ. ∆ημήτρη Σταυρακόπουλου μόλις ολοκληρώθηκε. Του αξίζει κατά τη γνώμη μου η μέγιστη ανάδειξη. Η εξήγηση για την ευθιξία σας βρίσκεται μάλλον στην κατάληξη της επιστολής σας: Αφενός αμφισβητείτε τον ανιδιοτελή στόχο του νεότερου δημιουργού Μουσείου στην Ελλάδα («αν υπήρχε πραγματικό όραμα» γράφετε) αφήνοντας να εννοηθεί πως θα όφειλε να μην κάνει κάτι μόνος του με ιδιωτικά μέσα («πρωτοβουλία του ενός») αλλά να αφιερώσει την ικμάδα του στη συλλογική προσπάθεια που εσείς και άλλοι φωτισμένοι πανεπιστημιακοί ξεκινήσατε («θα έπρεπε όλες οι διαθέσιμες δυνάμεις να συγκλίνουν στην προσπάθεια να ολοκληρωθεί το σχέδιο του μεγάλου, και μοναδικού στον τόπο μας, ΒΜΕ»).
Ουδείς δικαιούται από καθέδρας να υπαγορεύει πού πρέπει να διαθέσει ο καθείς τις δυνάμεις του. Είτε είναι ένας δημοσιογράφος που επιλέγει να προβάλει ένα θέμα είτε άξιοι νέοι σαν τον κ. Σταυρακόπουλο, που κάνουν το δικό τους όνειρο πραγματικότητα. Οσο περισσότερα Μουσεία και χώροι πολιτισμού υπάρχουν, αυτονοήτως τόσο το καλύτερο για όλους μας. Θα έπρεπε ωστόσο να σας προβληματίσει γιατί ένας νέος Ερμουπολίτης αποφασίζει με ίδιους λιγοστούς προσωπικούς πόρους να ξεκινήσει κάτι εκ του μηδενός και όχι να συνδράμει ένα εικοσαετές αξιόλογο Μουσείο. Το κρατικοδίαιτο ΒΜΕ δεν εμπνέει πια διότι τελεί σε εγκατάλειψη από τον ίδιο τον δήμο του νησιού εδώ και χρόνια. Φυτοζωεί, ενώ θα έπρεπε να λάμπει. Μήπως θα ήταν επωφελέστερο αντί να καταλογίζετε ότι σας υποτιμώ να πείσετε τον δήμο να μη σας υποτιμά; Να αφιερώνατε ενέργεια να αφυπνίσετε τις τοπικές αρχές να δώσουν επιτέλους προσωπικό, πόρους και έγνοια στον πράγματι σπουδαίο φορέα σας;
