Κύριε διευθυντά
Μπορεί, δυστυχώς, ο μεγάλος σύγχρονος Γάλλος διανοητής Ρεϊμόν Αρόν να «παραμένει άγνωστος παρ’ ημίν», όπως, με προφανή απογοήτευση, διαπιστώνει ο εκλεκτός, συνεπώνυμος, συνεργάτης σας κ. Τάκης Θεοδωρόπουλος σε πρόσφατο άρθρο του («Κ» 30.08.2023), όμως η χώρα μας και οι αληθινά μεγάλες προσωπικότητές της, πολιτικές και πνευματικές, δεν τον άφησαν αδιάφορο.
Ετσι στα περίφημα «Απομνημονεύματά» του, υπό τον τίτλο «Memoires – 50 ans de reflexion politique», που εκδόθηκαν στο Παρίσι, το 1983, από τις εκδόσεις Julliard, αναφέρεται εκτενώς, πέραν της χώρας μας και σε δύο μεγάλες σύγχρονες προσωπικότητές της: Τον εθνάρχη Κωνσταντίνο Καραμανλή και τον ιδιοφυή Παναγή Παπαληγούρα.
Γράφει ο κορυφαίος διανοούμενος, αναφερόμενος στο πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967: «Οταν πληροφορήθηκα το ελληνικό “coup d’ Etat”, αισθάνθηκα την επιθυμία να ξαναγίνω σπουδαστής για να έχω το δικαίωμα να κραυγάσω την αγανάκτησή μου». Και συνεχίζει: «Ποια υπήρξαν τα ευεργετήματα για τα οποία οι κρατούντες καυχώντο; -Η τάξη βασιλεύει στην Αθήνα-» διερωτάται, ανακαλώντας στη μνήμη την περίφημη δήλωση του υπουργού του Λουδοβίκου – Φιλίππου, Σεμπαστιανί, στη Γαλλική Εθνοσυνέλευση, με αφορμή την καταστολή από τους Ρώσους, με ανελέητο τρόπο, της ηρωικής εξέγερσης της Βαρσοβίας (Νοέμβριος 1830). Kαι προσθέτει ότι «αυτή η περιπέτεια κινδυνεύει να αποβεί τραγική για μια χώρα της οποίας οι άνθρωποι κυριαρχούνται από το πάθος της ελευθερίας» (σελ. 594).
Οταν ο ακαδημαϊκός Τιερί Μολνιέ (συνεργάτης της Action Francaise) αφιέρωσε, το 1967, σειρά άρθρων του, ευνοϊκών του καθεστώτος των συνταγματαρχών, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, που τον αποκαλεί κορυφαία φυσιογνωμία, και ο επίσης φίλος του, σπουδαίος διανοητής, Κώστας Παπαϊωάννου, τον προστάτευσαν, αν και δεν είχε ανάγκη, όπως ο ίδιος τονίζει, από μια ανάλογη συμπεριφορά.
Αρθρογραφώντας στη Figaro, λάμβανε πολλές εχθρικές επιστολές, ενίοτε βίαιες, με τις οποίες εγκαλείτο για το με ποιο δικαίωμα «καθίστατο δικαστής μιας χώρας που αναζητούσε την οδό σωτηρίας της, μόνη της, αδιαφορούσα για την ετυμηγορία απαιτητικών, ανεύθυνων, διανοουμένων».
Κάνοντας αναφορά στο πρόσωπο του Κωνσταντίνου Καραμανλή υπογραμμίζει τις πολλές συναντήσεις που είχε μαζί του και σημειώνει: «Οταν, κατόπιν αιτήσεως της διεύθυνσης της Figaro, του ζήτησα συνέντευξη, αρνήθηκε, γιατί υποστήριζε ότι θα μιλούσε όταν οι Ελληνες θα ήταν διατεθειμένοι να τον ακούσουν».
Αξια μνείας είναι επίσης η αναφορά του στον Παναγή Παπαληγούρα, που έχει ως εξής: «Η Ευρώπη, από το 1917, έχει εισέλθει σε μια νέα ιδεολογική φάση από την οποία ακόμη δεν εξήλθε και που παρασύρει ολόκληρο τον κόσμο. Βρήκα όμως σε μια διδακτορική διατριβή, που υποστηρίχθηκε στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης, τις έννοιες που αναζητούσα για να προσδιορίσω τους δύο τύπους των διεθνών σχέσεων: “Σύστημα ομοιογενές” (systeme homogene)… και “Σύστημα ετερογενές” (systeme heterogene)… Συγγραφέας αυτής της διατριβής υπήρξε ο Παναγής Παπαληγούρας, που υπηρέτησε ως κορυφαίος υπουργός στις κυβερνήσεις του Κ. Καραμανλή» (σελ. 302).
Το έργο αυτό, του προικισμένου σύγχρονου Ελληνα πολιτικού και διανοητή, εκδόθηκε στη Ζυρίχη το 1941, υπό τον τίτλο «Θεωρία περί της διεθνούς κοινωνίας» (Theorie de la societe internationale), λόγω όμως της υψηλής ποιότητας του περιεχομένου του, διαιρέθηκε σε δύο μέρη εκ των οποίων το πρώτο θεωρήθηκε ως διδακτορική διατριβή και το δεύτερο ως υφηγεσία, με τον Παναγή Παπαληγούρα να αναδεικνύεται υφηγητής του περίφημου ελβετικού πανεπιστημίου σε ηλικία μόλις 23 ετών.
Κλείνοντας, θα μου επιτραπεί να προσθέσω ότι συμμερίζομαι απόλυτα ενδεχόμενους εύλογους συνειρμούς του συνεργάτη σας, σε αντιπαραβολή, με αφορμή τα παραπάνω, με τα σήμερον κρατούντα.
