Κύριε διευθυντά
Διαβάζοντας στην «Καθημερινή της Κυριακής» (15/10/2023) το άρθρο του καθηγητή κ. Χαρίδημου Τσούκα «Πένθος, εκδίκηση, αποκτήνωση», στάθηκα ιδιαίτερα στην τελευταία λέξη: Αποθηρίωση, την έλεγαν οι αρχαίοι, πιο «κομψά», χωρίς να χάνει τίποτε απ’ τον βαρβαρισμό της. Κατά περίπτωσιν, δε, «εβουλεύοντο πως αν αποθηριώσειαν τα πλήθη», γράφει ο ιστορικός Πολύβιος. Η «τέχνη», φυσικά, δεν ήταν άγνωστη ούτε στους Αθηναίους απέναντι στους Μηλίους ούτε στους Μακεδόνες του Αλεξάνδρου, που ισοπέδωσαν τη Θήβα «μετά μουσικής».
Προσωποποιημένο, «το μίσος όταν εκραγεί αποθηριούται προς τους μισουμένους». Αποθηριούται και το πλήθος αυτο-κίνητο ή υποκινούμενο. Και ο άνθρωπος επίσης. Γνωρίζοντας ότι, ενώ ο κόσμος είναι γεμάτος «θηρία», αλλά η λέξη στη σύνθεσή της δεν είναι καθόλου γνωστή, ρώτησα μια μικρή παρέα μαθητών του γυμνασίου, που συνάντησα στον Κήπο, αν ξέρει τι σημαίνει αποθηρίωση. Η πιο πρόθυμη μαθήτρια απάντησε αμέσως: «Να μην είμαστε θηρία, κυρία». Αμ δε! ∆εν ήμουν η δασκάλα τους. Τους είπα το όνομά μου, έμαθα τα δικά τους, μιλήσαμε απλά, πήγαμε για καφέ. Ενας μαθητής κοίταξε το κινητό του, για να βεβαιωθεί απ’ το Google. Υστερα κοίταξε και τους άλλους, μες στην απογοήτευση.
«∆εν το ‘ξερα…», είπε διπλά θλιμμένος. «Νόμιζα το αντίθετο». ∆εν πειράζει, είπα αδέξια. Αρκεί η προτροπή: «Να μην είμαστε θηρία». «∆εν είμαστε ζώα», φώναζε απελπισμένη μια γυναίκα στην εμπόλεμη Γάζα. Οχι, «δεν είμαστε άνθρωποι», θα φώναζαν τα ζώα, εάν είχαν μιλιά. ∆υστυχώς, είμαστε και τα δύο, είναι θέμα τι επικρατεί κάθε φορά. Λευκός ή μαύρος Πάνας; Και σε τι ποσοστά;
Η μεταμόρφωση σε θηρίο ήταν ένα είδος εκδίκησης των θεών και τιμωρίας στην ελληνική μυθολογία. Η αρχαιολογία παρακολουθεί το θέμα στα ευρήματα και στις μελέτες της. Ως εκεί ναι, αλλά να το βιώνεις; Homo homini lupus, έλεγαν οι Λατίνοι, σε μια μεταφορά που φτάνει έως τις μέρες μας. Ο λύκος, όμως, είναι απλά ένα ζώο του δάσους. Η λέξη κτήνος είναι αλλιώς. Είναι το ζώο μέσα μας και το ζώο της πόλης. Της πολιτισμένης μας αποκτήνωσης.
Πιο βάρβαρο δεν γίνεται με την τεχνολογία του. Οσο για το Θηρίο, γνωρίζει η Αποκάλυψη, χωρίς να αποκαλύπτει.
