Κύριε διευθυντά
Υπάρχει στους Ψαλμούς η ακόλουθη μικρή φράση, πέντε λέξεις όλες κι όλες: «Γνώτωσαν ἔθενη ὅτι ἄνθρωποί εἰσιν» (Ψαλμ. 9:21). Με απλά λόγια: ας συνειδητοποιήσουν τα έθνη –ο λαός, οι μεγάλοι, ο καθένας μας– ότι είναι άνθρωποι. Τίποτε λιγότερο, αλλά και τίποτε περισσότερο. Οτι είμαστε όλοι «ἐκ τοῦ ἰδίου φυράματος», από την ίδια πρώτη ύλη. Οτι είμαστε όλοι ευάλωτοι στα ίδια πράγματα: πόνο, αρρώστιες, πείνα, στερήσεις, κακοπάθειες, θλίψη, πένθος, θάνατο, και κανένας δεν εξαιρείται. Οτι πονάμε όπως πονούν όλοι οι άλλοι, αλλά και –ακόμη πιο σημαντικό– ότι και οι άλλοι υποφέρουν όπως εμείς. Οτι, τέλος πάντων, αν κάτι που κάνουν εκείνοι δεν αρέσει σε μας, πιθανότατα και πολλά από όσα κάνουμε εμείς δεν αρέσουν σ’ εκείνους, και συνεπώς δεν μπορεί να θέλουμε να γίνεται παντού το δικό μας, γιατί ανάλογα θα σκέφτονται κι εκείνοι. Και επειδή το φύραμά μας, η πρώτη ύλη μας, είναι φθαρτή και πεπερασμένη, έχει ημερομηνία λήξεως, ας έχουμε τη σκέψη αυτή στον νου μας, όχι σαν αφορμή κατάθλιψης και παραίτησης, αλλά σαν κριτήριο για τις επιδιώξεις μας και σαν χαλινάρι για τις πράξεις μας. Ενα χρήσιμο συμπλήρωμα στον Χρυσό Κανόνα: αν κάτι δεν θέλουμε να μας το κάνουν οι άλλοι, να μην το κάνουμε κι εμείς σ’ εκείνους. ∆ύο φράσεις που, αν εφαρμόζονταν, θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν ολόκληρη την ανθρώπινη νομολογία.
