Κύριε διευθυντά
Εξαιρετικά ενδιαφέρον το δημοσίευμα του Αιμ.(ιλίου) Χ.(αρμπή) με τίτλο «Ζημιές και αποκαλύψεις στην αρχαία Κυρήνη» («Καθημερινή» 6/10/23), αναφερόμενο στην αρχαία Κυρήνη της Λιβύης, ένα από τα πέντε μνημεία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO στη Λιβύη.
Στο συγκεκριμένο κείμενο θα ήθελα να προσθέσω ότι η Κυρήνη υπήρξε αρχαία ελληνική αποικία των Δωριέων της Θήρας (Καλλίστη), με πρώτον οικιστή τον Βάττο ή Αρκεσίλαο, γιο του Πολυμνήστου, το 630 π.Χ., καθώς αναφέρει διεξοδικά ο Ηρόδοτος στους Λιβυκούς Λόγους της Ιστορίας του (Δ, 145-159). Ο Βάττος (λέξη λιβυκή) βασίλευσε περίπου 40 χρόνια και λατρεύθηκε ως ήρωας έχοντας ιερό στην αγορά, όπου και ο τάφος του (ηρώον).
Ο κορυφαίος χορικός ποιητής Πίνδαρος αναφέρεται, σε τρεις Πυθιόνικους, στη μυθική παράδοση του αποικισμού της Κυρήνης, σύμφωνα με δελφικό χρησμό. Ετσι, στον ΙΧ Πυθιόνικο, που γράφτηκε το 474 π.Χ. για να τιμήσει τον Τελεσικράτη τον Κυρηναίο, ο οποίος νίκησε σε αγώνα οπλιτοδρομίας στα Πύθια, αναφέρεται στον μύθο της επώνυμης νύμφης της πόλης. Ο θεός Απόλλων, θαυμάζοντας την αθλητική ρώμη της Κυρήνης, θυγατέρας του βασιλιά των Λαπιθών, Υψέα, γιου του Πηνειού, την ερωτεύθηκε και απάγοντάς την τη μετέφερε από το Πήλιο στη Λιβύη και την έκανε κυρίαρχο της χώρας και μητέρα του Αρισταίου (βλ. Anastase Stéfos, Apollon dans Pindare, 1975), θεού αγροτικού, συνδυάζοντας έτσι περίτεχνα την αφρικανική πόλη με την ελληνική μυθολογία (Κύρη, όνομα κρήνης). (Πρβλ. Καλλιμάχου, Υμνος εις Απόλλωνα). Παράλληλα, στον IV Πυθιόνικο, τη μεγαλύτερη λυρική σύνθεση που μας έχει παραδοθεί (299 στίχοι), ο ποιητής υμνεί τον βασιλιά της Κυρήνης Αρκεσίλαο, «οικιστήρα της καρποφόρου Λιβύης», όγδοο απόγονο του Βάττου Α΄, νικητή στην αρματοδρομία, στους πυθικούς αγώνες, το 462 π.Χ. Στον ίδιο νικητή ο Πίνδαρος αφιερώνει τον V Πυθιόνικο, αναφέροντας, σε θεϊκό επίπεδο, ότι ο Aπόλλων βοήθησε τον εκπρόσωπο του βασιλιά Αρκεσιλάου, αρματηλάτη Κάρρωτο, να κερδίσει τη νίκη, κάνοντας λόγο για την εορτή των Καρνείων, προς τιμήν του Καρνείου Απόλλωνος.
Η μνεία τοπογραφικών λεπτομερειών στον Επίνικο καθώς και η αποκάλυψη των σύγχρονων ανασκαφικών δεδομένων οδήγησαν τη νεότερη έρευνα στη διατύπωση της άποψης ότι ο Πίνδαρος θα επισκέφθηκε προσωπικά την Κυρήνη, ανθούσα ελληνική αποικία. Μια πόλη με επιβλητικούς ναούς, θέατρα, κοπή νομισμάτων, αγάλματα θεών κ.ά., πατρίδα των φιλοσόφων Αριστίππου (ιδρυτής της Κυρηναϊκής Σχολής) και Καρνεάδου, του ποιητή Καλλίμαχου και του ρήτορα Συνεσίου, επισκόπου Πτολεμαΐδας (βλ. Πινδάρου, Πυθιόνικοι, Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη Ηρακλείου, 1994).
