Κύριε διευθυντά
Στην «Καθημερινή» της 10-11-23 υπήρχε ως ένθετο το φύλλο της 5ης Ιανουαρίου 1941 με την κυρίαρχη είδηση στην πρώτη σελίδα το «ΝΕΟΝ ΛΑΜΠΡΟΝ ΚΑΤΟΡΘΩΜΑ ΤΟΥ ΗΡΩΙΚΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΜΑΣ» και «Το υποβρύχιον “Λάμπρος Κατσώνης” εβομβάρδισε και κατεβύθισεν εις την Αδριατικήν ιταλικόν εξωπλισμένον πετρελαιοφόρον μεταφέρον καύσιμον ύλην και πυρομαχικά». Ανέγνωσα την ως άνω είδηση και θαύμασα ιδιαίτερα τα ηρωικά κατορθώματα που πέτυχε, την 31/12/1940, ο κυβερνήτης του εν λόγω υποβρυχίου Σπανίδης, γιατί και αυτά ανήκουν στο Επος του 1940.
Οι ηρωικές επιτυχίες του υποβρυχίου «Λάμπρος Κατσώνης» συνεχίστηκαν κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου με τον συνάδελφο του Θάνου Σπανίδη, τον Βασίλη Λάσκο, αντιπλοίαρχο του Πολεμικού Ναυτικού και τελευταίο κυβερνήτη του υποβρυχίου «Λάμπρος Κατσώνης». Τις θυσίες και τα κατορθώματα του Βασίλη Λάσκου τις γνώριζα, αλλά μου τις διηγήθηκε και ο αδελφός του, Ορέστης Λάσκος, που ήταν πελάτης μου. Γι’ αυτό, δοθείσης ευκαιρίας, φρονώ ότι έχω ηθική υποχρέωση, τιμής ένεκεν, προς τον μεγάλο ήρωα, τις θυσίες του για την πατρίδα να τις δημοσιεύσω περιληπτικά και στην αγαπητή «Καθημερινή», η οποία κατά τον θάνατο του Β. Λάσκου, την 14-9-43, κυκλοφορούσε υπό τον γερμανικό έλεγχο.
Ο Βασίλης Λάσκος ήταν αρβανίτικης καταγωγής, αποφοίτησε από τη Βαρβάκειο Σχολή και εισήλθε στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων το 1915 και αποφοίτησε το 1920. Κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας υπηρέτησε στα θωρηκτά «Υδρα», «Λήμνος» και «Αβέρωφ». Κατά τη Μικρασιατική Καταστροφή συμπαρατάχθηκε με το βενιζελικό κίνημα Πλαστήρα – Γονατά και αργότερα διετέλεσε υπασπιστής του δικτάτορα στρατηγού Πάγκαλου, θέση την οποία δέχτηκε να αναλάβει πιθανότατα λόγω της κοινής, αρβανίτικης καταγωγής τους. Το 1935 ο Β. Λάσκος είχε φθάσει στον βαθμό του πλωτάρχη και συμμετείχε, μάλλον απρόθυμα, στο βενιζελικό κίνημα ως κυβερνήτης του «Νηρέα» και μαζί με όλο τον στόλο κατέληξε στη Σούδα. Μετά την αποτυχία του κινήματος επιβιβάστηκε, με τον Ελ. Βενιζέλο, στο Θ/Κ «Αβέρωφ» και κατέφυγε στην Ιταλία. Το Εκτακτο Στρατοδικείο Ναυστάθμου τον καταδίκασε, ερήμην, σε θάνατο και στρατιωτική καθαίρεση. Αργότερα, όταν δόθηκε αμνηστία, επέστρεψε στην Ελλάδα και εργάστηκε στην εταιρεία Μποδοσάκη.
Μετά τη γερμανική εισβολή διέφυγε στη Μέση Ανατολή και επανεντάχθηκε στο Ναυτικό και, με δική του επιμονή, ανέλαβε κυβερνήτης του παμπάλαιου «Κατσώνη». Μόλις τελείωσε η επισκευή του σκάφους, ο «Κατσώνης» βυθίστηκε, αλλά χάρις στο πείσμα και την επιμονή του Λάσκου ανελκύσθηκε, επισκευάστηκε και εκσυγχρονίστηκε από τους Αγγλους.
Στη συνέχεια ο «Κατσώνης» ανέλαβε αποστολές στα ελληνικά νερά. Στις 14 Σεπτεμβρίου 1943, κατά τη διάρκεια αναζήτησης εχθρικής νηοπομπής, ενεπλάκη με γερμανικό καταδιωκτικό υποβρυχίων και, μετά δίωρη καταδίωξη, εξαναγκάστηκε σε ανάδυση και εξόρμηση διά πυροβόλου. Επειτα από σφοδρή ανταλλαγή πυρών εμβολίστηκε από τον διώκτη του, με αποτέλεσμα να βρει τον Λάσκο ένα βλήμα και να τον ρίξει νεκρό, και το Υ/Β να βυθιστεί σε βάθος 630 μέτρων, βόρεια της Σκιάθου. Ο Β. Λάσκος τιμήθηκε από το Πολεμικό Ναυτικό: α) με τον Πολεμικό Σταυρό Α΄ Τάξης για την τόλμη του και την επίδειξη υψηλής αίσθησης ευθύνης του καθήκοντος κατά τη διάρκεια περιπολίας του «Κατσώνη», β) με τον Πολεμικό Σταυρό Γ΄ Τάξης για επίδειξη ιδιαιτέρων ικανοτήτων σε εκτέλεση αποστολής, γ) του απονεμήθηκε το Χρυσούν Αριστείο Ανδρείας για τη συνολική του δράση στα υποβρύχια και την τελική του αυτοθυσία, δ) οι Βρετανοί του απένειμαν το παράσημο του Τάγματος Διακεκριμένης Υπηρεσίας, ε) προήχθη σε πλοίαρχο μετά τον θάνατό του «επ’ ανδραγαθία», στ) το όνομά του δόθηκε σε μία κανονιοφόρο και σε μία πυραυλάκατο, ζ) ο σκηνοθέτης και ποιητής Ορέστης Λάσκος, αδελφός του Βασίλη, συνέθεσε και αφιέρωσε τη συλλογή «Πλοίαρχος Λάσκος και άλλα ποιήματα», η) η μορφή του Λάσκου ενέπνευσε και τον Μ. Καραγάτση στη συγγραφή του βιβλίου του, «Βασίλης Λάσκος» και θ) η Ακαδημία Αθηνών βράβευσε το βιβλίο του Η. Τσουκαλά, «Υποβρύχιον Υ1», πλοιάρχου ε.α., υπάρχου του Υ/Β «Κατσώνης», που έχει αφιερωθεί στον Λάσκο.
Βασίλης Ν. Σαλακάς
Επίτιμος Δικηγόρος στον Α.Π. και στο ΣτΕ
