Κύριε διευθυντά
Εκπληκτοι και αμήχανοι είδαμε την απροκάλυπτη, υποτιμητική συμπεριφορά του Ερντογάν προς τον καγκελάριο Σολτς και γενικά προς τη Γερμανία και την Ε.Ε. ∆είχνει ποια είναι η ισχύς της «Ενωσης». Ομως γι’ αυτό φταίει η ίδια η Γερμανία.
Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ευρώπη προσπάθησε να οργανωθεί εσωτερικά για να μην ξαναρχίσει ποτέ ένας καινούργιος πόλεμος. Εκείνα τα χρόνια είχε ισχυρούς ηγέτες, με πίστη στην ευρωπαϊκή ενοποίηση, που στηρίζονταν στα κοινά τους βιώματα από τους δύο προηγούμενους μεγάλους πολέμους. Επεδίωξαν το όραμα της πολιτικής ενοποίησης, αλλά αποδεχόμενοι το μάταιο του πράγματος στράφηκαν σε μια οικονομική ενοποίηση. Επειδή ούτε αυτό έγινε εφικτό, κατέληξαν στη νομισματική ενοποίηση, με την προοπτική μιας οικονομικής.
Στο μεταξύ, εκείνοι οι ηγέτες έφυγαν από την πολιτική σκηνή και μαζί τους ξεθώριασαν και τα δυσάρεστα κοινά βιώματα που συντηρούσαν το όραμα και την πολιτική βούληση προς την ενοποίηση. Είναι έκτοτε αυτό που λείπει από τους επόμενους Ευρωπαίους ηγέτες. Ειδικότερα η Γερμανία, χρησιμοποίησε το κοινό νόμισμα προς την αντίθετη κατεύθυνση, για να επικρατήσει οικονομικά και στη συνέχεια να κυριαρχήσει πολιτικά στην Ευρώπη (πάλι τα ίδια). Ξεκίνησε με την περίφημη συμφωνία βιομηχάνων – εργατών για τη μείωση των αποδοχών (τότε που η Ελλάδα γέμισε «φθηνές» Μερσεντές…) και έφθασε μέχρι να «συμμαχήσει» μεμονωμένα με τη Ρωσία (όπως το 1939) για φθηνό αέριο. Αλλά η συμμαχία τερματίστηκε λόγω πανδημίας και Ουκρανίας.
Η ιστορία επαναλήφθηκε: Η Γερμανία κερδίζει τις μάχες, αλλά χάνει τελικά τον πόλεμο (εν προκειμένω τον οικονομικό), έχοντας πάντα κάνει συνολική ζημιά στην Ευρώπη. Αν η Ευρώπη ήταν ισχυρή, ο Τούρκος πρόεδρος δεν θα τολμούσε να υποτιμήσει τον καγκελάριο επειδή υπάρχουν τα δύο εκατομμύρια ψήφοι των Τούρκων της Γερμανίας. Γιατί αν ήταν ισχυρή, αυτό θα ήταν περίπου άσχετο.
Εδώ περνάμε στο επόμενο πρόβλημα της Ευρώπης: εργατικό δυναμικό. Ξεκινώντας με τους εργάτες από την Τουρκία και την Ελλάδα, περάσαμε στην ενσωμάτωση των πληθυσμών από τις αποικίες και, τέλος, στους μετανάστες. Η απουσία της προοπτικής μιας οικονομικής ενοποίησης, έστω και σαν κοινό όραμα, οδήγησε σε ανεξάρτητες εθνικές πολιτικές και πέρα από άλλες συνέπειες οδήγησε και στην καθολική αποτυχία της πολυπολιτισμικής κοινωνικής πολιτικής και συνεπώς της κοινωνικής συνοχής.
Η κατάληξη είναι ότι η Ευρώπη, για οικονομικούς και κοινωνικούς λόγους, δεν διαθέτει την απαραίτητη εσωτερική συνοχή ώστε να μπορεί να υποστηρίξει μια ενιαία, ισχυρή εξωτερική πολιτική. Για άλλη μια φορά, ένας ευρωπαϊκός πόλεμος (οικονομικός αυτή τη φορά) έγινε και έληξε. Και έχασε η Ευρώπη.
Τάσσος Παγώνης
