Κύριε διευθυντά
Εξαιρετικά ενδιαφέρουσες οι πληροφορίες για την περιώνυμη οδό Ηρώδου του Αττικού, στο κέντρο της Αθήνας, από τον διακεκριμένο αρθρογράφο σας, πολυγραφότατο Νίκο Βατόπουλο (Αντίλογοι, 9/12/2023), με αναφορά στον λαμπρό ρητοροδιδάσκαλο και σοφιστή Ηρώδη τον Αττικό. Για την προσωπικότητά του προσθέτω συμπληρωματικά.
Ο Ηρώδης Τιβέριος Κλαύδιος (103-179 μ.Χ.), γιος του Αττικού, γόνος πλούσιας οικογένειας, γεννήθηκε στον Μαραθώνα. Μαθητής πολλών φημισμένων δασκάλων (Σκοπελιανού, Πολέμωνος, Φαβωρίνου) υπήρξε μια πνευματική αυθεντία που σταδιοδρόμησε και στον χώρο της πολιτικής. Το 143 εκλήθη στη Ρώμη, αναγορευθείς ύπατος, ως παιδαγωγός των Ρωμαίων διαδόχων Μάρκου Αυρηλίου και Λευκίου Βέρρου. Ως διαπρεπής δάσκαλος ανέπτυξε έντονη συγγραφική δράση, γράφοντας επιδεικτικούς λόγους, διατριβές, ημερολόγια, επιστολές, κ.ά. από τα οποία σώθηκε μόνο ένας λόγος, Περί πολιτείας, σε καθαρά αττικιστικό ύφος, που είχε ως υπόδειγμα τον Χαλκηδόνιο σοφιστή Θρασύμαχο. Μεγάλη επίδραση άσκησε στους μαθητές του: Αίλιο Αριστείδη, Αριστοκλή από την Πέργαμο, Χρηστό από το Βυζάντιο, Ρούφο από την Πέρινθο Θράκης, τον Ρωμαίο Αύλο Γέλλιο, κ.ά. (Πρβλ. ποίημα Κ.Π. Καβάφη, «Ηρώδης Αττικός», «Α του Ηρώδη του Αττικού τι δόξα είν’ αυτή»).
Ευεργέτης και δωρητής, για κοινωφελείς σκοπούς, σε πολλά μέρη της Ελλάδας (Κόρινθο, Ισθμό, Δελφούς, Ολυμπία, κ.ά.) συνδέεται ιδιαίτερα με την πόλη των Αθηνών, όπου εξελέγη και επιμελητής των Παναθηναίων. Τη δραστηριότητά του, με υπέρογκες δωρεές, μαρτυρούν πολυάριθμα μνημεία, όπως το Παναθηναϊκό Στάδιο, με λευκά μάρμαρα από τα λατομεία της Πεντέλης, που το περιέγραψε ο Παυσανίας στα Αττικά (Α, 19, β). Επίσης, το 160 μ.Χ. το γνωστό υπό την Ακρόπολη, λεγόμενον Ωδείον Ηρώδου του Αττικού, ή άλλως Ωδείον επί Ρηγίλλη, στη μνήμη της πρόωρα αποθανούσης Ρωμαίας συζύγου του Ρηγίλλης (Αππια Αννία Ρήγιλλα), την οποία τίμησε πολλαπλώς και πένθησε υπέρμετρα. Το οικοδόμημα, προορισμένο μόνο για συναυλίες, ήταν σκεπαστό, επενδεδυμένο εσωτερικά με μάρμαρο και με αγάλματα στις κόγχες. Ιδιαίτερα θαυμάστηκε από τους συγχρόνους του η οροφή του κατασκευασμένη από ξύλα κέδρου. Ειρήσθω εν παρόδω, το Ηρώδειον, στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, χρησίμευε ως προμαχώνας της Ακρόπολης, γνωστός ως σερπεντζές.
Ο Ηρώδης πέθανε από μαρασμό στον Μαραθώνα, αλλά η ταφή του έγινε στον λόφο Αρδηττού, που υπέρκειται του Σταδίου, και στον τάφο του χάραξαν το επίγραμμα:
Ἀττικοῦ Ἡρώδης Μαραθώνιος οὗ τοῦδε πάντα κεῖται τῷδε πάντοθεν εὐδόκιμος.
*Δ.φ. Αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Φιλολόγων και του Συλλόγου «Οι Φίλοι του Μουσείου Γ. Δροσίνη»
