Κύριε διευθυντά
Το 1995 στη Βόρεια Επικράτεια της Αυστραλίας (Northern Territory) γεννιέται ο αξιοπρεπής θάνατος, δηλαδή νομιμοποιείται η εθελοντική ευθανασία, κι εγώ χαίρομαι τόσο πολύ, που μεγαλοφώνως ανακράζω: «Αλληλούια!».
Δύο Εκκλησίες, η Αγγλικανική και η Καθολική, δεν χαίρονται. Η πρώτη διά στόματος δρος Keith Rayner θεωρεί τον νέο νόμο «άσκηση ευσπλαχνίας», αλλά «με σοβαρές μακροχρόνιες επιπτώσεις για τη στάση μας απέναντι στη ζωή» («The Age», 26.5.1995). Η δεύτερη διά στόματος π. Mark Coleridge χαρακτηρίζει τον νόμο «βαθύτατα απογοητευτικό» (ό.π.).
Κατανοητή η εναντίωση των εν λόγω Εκκλησιών και σεβαστή η άποψή τους ότι η ζωή τού ανθρώπου είναι θείο δώρημα ολιγοχρόνιας διάρκειας, προερχόμενο και παρεχόμενο από υπερβατικό Ον, πολλαχώς ονομαζόμενο (Γιαχβέ, Θεός, Κύριος, Πατήρ, Αλλάχ, κ.ά.) και ασαφώς υπολαμβανόμενο (βλ. αιρέσεις και εκκλησιαστικές διαιρέσεις). Ο υπερβατικός αυτός δωροδότης – ζωοδότης αποφασίζει πότε και πώς θα ανακαλέσει το θείο δώρημα για να επέλθει ο θάνατος στον κάθε άνθρωπο. Ενδιαφέρουσα μεταφυσική άποψη, αλλά όχι αναντίλεκτη.
Η άποψή μου υπέρ της εθελοντικής ευθανασίας εδράζεται στη ρήση του Μένανδρου: «κρείσσον το μη ζην ή ζην αθλίως» (Menandri sententiae, στ. 415) και εκκινεί από το θεμελιώδες ερώτημα: «Ποιανού είναι η ζωή που τώρα ζω;».
Αναίσχυντα και απροκάλυπτα απαντώ: Η ζωή που ΤΩΡΑ ζω είναι παντελώς δική μου. Δική μου και η ευθύνη για την ποιότητά της. Κι εφόσον το ολιγοχρόνιο «ζην» είναι δικό μου, δικό μου είναι και το απειροχρόνιο «μη ζην» (εννοώ την άπειρη αναισθησία μου «εν τω τεθνάναι»).
Δεν απαιτεί τέχνη μόνο η ζωή: απαιτεί και ο θάνατος. Με άλλη τέχνη θανάτου πέθανε ο Σωκράτης, με άλλη ο Χριστός. Η πρώτη είναι ήρεμη, «πεπαιδευμένη».
Η δεύτερη ανήρεμη, εκβαρβαρισμένη. Στο ερώτημα «Ποιος θα μπορούσε να είναι ο αποκλειστικός τεχνίτης της δικής μου ζωής και του δικού μου θανάτου;», μονολεκτικά και εμφατικά απαντώ: Εγώ!
Οταν λοιπόν κρίνω πως ήρθε η ώρα της αναχώρησής μου («ήδη ώρα απιέναι»), αβασάνιστα θα επιλέξω το «αταράχως τεθνάναι» από το «αθλίως ζην». Το ίδιο θα επέλεγε ο κάθε εχέφρων άνθρωπος. Διότι το «αθλίως ζην» σημαίνει: διασωληνωμένος, αποκομμένος από το οικείο περιβάλλον, ανοήμων, ανομίλητος, ληθαργικός. Σημαίνει: ζωή ασύμφορη, άχρηστη, ανωφέλητη, οχληρή. Με άλλα λόγια, «βίος ού βιωτός ανθρώπω», όπως θα έλεγε ο Σωκράτης, του οποίου την ευθανασία (το «ευ θανείν») επιζητώ.
Κατάληξη: Ανθρώπινο δικαίωμα δεν είναι μόνο η πολυβόητη και αμφισβητήσιμη ομοφυλογαμία με όλα τα συμπαρομαρτούντα: είναι και το δικαίωμα του κάθε ανθρώπου στην εθελοντική ευθανασία, στον ήρεμο, ανώδυνο, «πεπαιδευμένο» θάνατο του Σωκράτη. Για όλους τους ως άνω λόγους, η Πολιτεία οφείλει να νομιμοποιήσει inter alia και τον αξιοπρεπή θάνατο.
