Κύριε διευθυντά
Αφορμή για την παρούσα το εξαιρετικό βραχύλογο άρθρο τού αγαπητού κ. Παντελή Μπουκάλα, «Η Μεγάλη Εβδομάδα και ο αντιιουδαϊσμός» («Καθημερινή», 30.4.2024). Ο παραδοσιακός θρησκευτικός αντιιουδαϊσμός, που τόσο ζωντανά ξεπήδησε από την εύγλωττη γραφίδα του εκλεκτού αρθρογράφου, δεν είναι τέκνο ιστορίας αλλά υστερίας. Ας δούμε τα πράγματα «εξ αρχής φυόμενα».
Οταν ο Ιησούς είπε στους μαθητές του ότι πρέπει να πάει στα Ιεροσόλυμα, όπου θα υποφέρει πολύ, θα θανατωθεί, αλλά τρεις ημέρες αργότερα θα αναστηθεί, ο Πέτρος τον πήρε στην άκρη και άρχισε να τον επιπλήττει: «Θεός φυλάξοι, Κύριε! Αυτό να μη σου συμβεί ποτέ!» (Ματθαίος, 16:22). Τότε ο Ιησούς γυρίζει και του λέει: «Υπαγε οπίσω μου, Σατανά! Είσαι εμπόδιο στον δρόμο μου γιατί δεν σκέφτεσαι τα του Θεού, αλλά τα των ανθρώπων» (ό.π. 16:23).
Ομως για την περαιτέρω εκδίπλωση και πραγμάτωση του θεϊκού σχεδίου (θεία πάθη-θάνατος-ανάσταση), έπρεπε να βρεθεί ο χρήσιμος προδότης και οι πρόθυμοι φονευτές. Ο προδότης βρέθηκε και με τη συνέργεια του Σατανά έφερε εις πέρας (ως ώφειλε) την ιερή αποστολή του (Κατά Ιωάννη, 13:27).
Οι φονευτές («θεοκτόνοι» κατά τους Εκκλησιαστικούς Πατέρες) επιχείρησαν να λιθοβολήσουν τον Ιησού, αλλά εκείνος την τελευταία στιγμή κατάφερε να κρυφτεί («ήραν ουν λίθους ίνα βάλωσιν επ’ αυτόν. Ιησούς δε εκρύβη και εξήλθεν εκ του ιερού» – ό.π. 8:59). Δεν έμελλε να γίνει το λιθάρι της λιθοβολίας το κύριο σύμβολο του Χριστιανισμού.
Σχετικά με την ονοματουργία τού όρου «θεοκτόνος», οι ευμήχανοι αρχαίοι Ελληνες δεν κατάφεραν να τον εφεύρουν, επειδή θεώρησαν αυτόδηλο ότι το «κτιστό» δεν φονεύει το «άκτιστο», το δημιούργημα δεν φονεύει τον Δημιουργό, το πεπερασμένο δεν αφανίζει το άπειρο (finitum non capax infinitum). Συνεπώς, μπορεί κανείς να χαρακτηρίσει τους Ιουδαίους «Χριστοκτόνους» ή/και «Κυριοκτόνους», αλλά όχι «θεοκτόνους». Ωστόσο, στους «Λόγους κατά Ιουδαίων» ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος χρησιμοποιεί και τον όρο «Χριστοκτόνος» («της Χριστοκτονίας το βδέλυγμα»).
Η ταυτοσημία των όρων «Χριστοκτόνος» και «θεοκτόνος» προφανώς προέκυψε από την όψιμη θεοποίηση του Ιησού από τον Ευαγγελιστή Ιωάννη (90-100 μ.Χ.). Οντας ο Χριστός Θεός, ο Χριστοκτόνος είναι και θεοκτόνος.
Τέλος, υπό το φως της πρόβλεψης του Ιησού, σχετικά με τον θάνατό του και την ανάστασή του –πρόβλεψη που δεν επιδεχόταν διάψευση–, ο άκρατος και εν πολλοίς υστερικός αντιιουδαϊσμός του Ιωάννη του Χρυσοστόμου, που συνοψίζεται στη φράση του: «σφαγείς ο Χριστός υπό των θεοκτόνων Ιουδαίων», βιάζει την κοινή λογική. Παραβλέπει το ότι τόσο ο Ιούδας όσο και οι «θεοκτόνοι Ιουδαίοι» έδρασαν καλώς και Θεαρέστως, προκειμένου να μη φτάσει ο Ιησούς σ’ ένα βαθύτατο αβρααμικό γήρας.
Καλώς και Θεαρέστως οδηγήθηκε ο Υιός του Θεού στον σταυρό «διά την ημετέραν σωτηρίαν».
