Κύριε διευθυντά
Δεδομένου ότι ο πολιτικός διάλογος που διεξάγεται στη χώρα μας αυτή την περίοδο ουσιαστικά αφορά εκλογές για το εθνικό και όχι για το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, αποκτούν ενδιαφέρον οι απόψεις επτά σοφών της αρχαιότητας για το πολίτευμα και για τη δημοκρατία, όπως αυτές αναφέρονται στο «Επτά σοφών συμπόσιον» του Πλούταρχου (Ηθικά, τόμος 4, σελ. 185-199, εκδόσεις Κάκτος (1995)).
Οι Σόλων ο Αθηναίος, Βίας ο Πριηνεύς, Θαλής ο Μιλήσιος, Κλεόβουλος ο Ρόδιος, Πιττακός ο Μυτιληναίος, Χίλων ο Λακεδαιμόνιος και Ανάχαρσης ο Σκύθης (έζησαν κατά την περίοδο 650 π.Χ. – 520 π.Χ.), κατά τον Πλούταρχο οι επτά σοφοί της αρχαιότητας, πήραν μέρος σε συμπόσιο οργανωμένο από τον τύραννο της Κορίνθου Περίανδρο, τον οποίον ορισμένοι αρχαίοι συγγραφείς τον περιλαμβάνουν στην επτάδα των σοφών αντί του Ανάχαρση.
Κατά σειρά αναφοράς στο κείμενο, για τη μοναρχία υποστηρίχθηκε ότι «Ενας βασιλιάς ή τύραννος θα δοξαζόταν, αν από τη μοναρχία θέσπιζε τη δημοκρατία για τον λαό του» (Σόλων), «Αν βέβαια ήταν ο πρώτος που συμμορφωνόταν με τους νόμους της πατρίδας του» (Βίας). Επιπλέον, «Ευτυχία για έναν κυβερνήτη είναι να πεθάνει γέρος από φυσικό θάνατο» (Θαλής), «Αρκεί μόνο να είναι μυαλωμένος» (Ανάχαρσης), «Αν δεν εμπιστεύεται κανέναν από το περιβάλλον του» (Κλεόβουλος) και «Αν καταφέρει ο άρχων να φοβούνται οι υπήκοοί του όχι αυτόν, αλλά για αυτόν» (Πιττακός). Τέλος, «Ο άρχων δεν πρέπει να έχει σκέψεις θνητού, αλλά πάντα αθανάτου» (Χίλων). Κλείνοντας τον κύκλο των απόψεων ο Περίανδρος θεώρησε ότι «Ολες οι απόψεις που ακούστηκαν ουσιαστικά αποτρέπουν τον μυαλωμένο άνθρωπο από την εξουσία».
Αναφορικά με την ισονομία υποστηρίχθηκε ότι «Ευημερεί και διατηρεί πιο αποτελεσματικά τη δημοκρατία η πόλη, στην οποία τα άτομα που δεν έχουν αδικηθεί, συμμετέχουν εξίσου με αυτόν που υπέστη την αδικία, στη δίωξη και τιμωρία εκείνου που αδίκησε» (Σόλων), «Αριστη δημοκρατία είναι εκείνη, στην οποία όλοι φοβούνται τον νόμο, όσο και τον τύραννο» (Βίας), «(Αριστη δημοκρατία) είναι εκείνη, στην οποία οι πολίτες της δεν είναι ούτε υπερβολικά πλούσιοι, ούτε υπερβολικά φτωχοί» (Θαλής) και «(Αριστη δημοκρατία) είναι εκείνη, στην οποία, ενώ τα υπόλοιπα θεωρούνται ίσα, η αρετή καθορίζεται ως το καλύτερο και η κακία ως το χειρότερο» (Ανάχαρσης).
Επιπλέον, «Η πιο συνετή δημοκρατία είναι εκείνη, στην οποία οι πολιτικοί φοβούνται περισσότερο τη μομφή παρά τον νόμο» (Κλεόβουλος), «(Η πιο συνετή δημοκρατία είναι) εκείνη, στην οποία δεν επιτρέπεται στους κακούς να άρχουν και στους καλούς να μην άρχουν» (Πιττακός) και «Η καλύτερη πολιτεία είναι εκείνη, στην οποία δίνεται μεγαλύτερη προσοχή στους νόμους παρά στους ρήτορες που μιλούν για αυτούς» (Χίλων). Κλείνοντας και αυτήν την ενότητα, ο Περίανδρος δήλωσε: «Μου φάνηκε ότι όλοι επαινούν μια δημοκρατία που μοιάζει πάρα πολύ με αριστοκρατία».
Κάποιες από τις εν λόγω απόψεις φαντάζουν παρωχημένες, κάποιες ουτοπικές και κάποιες, δυνητικά, απόλυτα εφαρμόσιμες και στις ημέρες μας. Διαλέγουμε και παίρνουμε…
*Αθήνα
