Κύριε διευθυντά
Η Αλωση της Κωνσταντινούπολης από τις οθωμανικές δυνάμεις (29/5/1453) φυσικό ήταν να προκαλέσει προβληματισμούς στα δυτικά κράτη. Καμιά από τις μέχρι τότε ιστορικές καταστροφές δεν ήταν τόσο δραματική. Πάπες, βασιλιάδες, πρίγκιπες, επίσκοποι της Ρωμαϊκής εκκλησίας και λόγιοι εκδηλώνουν σε επιστολές τη θλίψη τους για την πτώση του σημαντικού προμαχώνα του πολιτισμού και του χριστιανισμού. Περιγράφουν την κατάσταση με τα πιο μελανά χρώματα και συζητούν για την οργάνωση μιας σταυροφορίας ενάντια στο νικηφόρο Ισλάμ και τον ηγέτη του Μωάμεθ Β΄, που τον αποκαλούν «πρόδρομον του Αντίχριστου και δεύτερον Σενναχειρείμ».
Ο δυτικός αυτοκράτορας Φρειδερίκος Γ΄ σε επιστολή του προς τον Πάπα Νικόλαο Ε΄ (1447-1455) χαρακτηρίζει την πτώση της Βασιλεύουσας σαν «συμφοράν κοινήν δι’ όλον τον χριστιανικόν κόσμον». Ο καρδινάλιος Βησσαρίων θρηνεί για την Αλωση της Πόλης, που την αποκαλεί «σχολήν των καλυτέρων τεχνών» (gymnasium optimarum artium). ∆υστυχώς όμως η ∆ύση δεν κατόρθωσε να οργανώσει σταυροφορία. («Εάλω η Πόλις, Συνοπτική ιστορία των γεγονότων στην Κωνσταντινούπολη κατά την περίοδο 1440-1453», εκδ. Βεργίνα, Αθήνα 2004). «Κρίμασιν οις οίδε Κύριος» ο δυτικός κόσμος βρέθηκε σε πελάγη ιδιοτέλειας, ανοησίας και μακάριου ύπνου επιπολαιότητας, μέχρι την ώρα που είδε τις Οθωμανικές στρατιές «να κάνουν βόλτα» έξω από τη Βιέννη. Τότε ξύπνησε, σοβαρεύτηκε και αντέδρασε ριζικά στις ορέξεις ενός παμφάγου Ισλάμ. Το δράμα της Βασιλεύουσας περιγράφεται από τους Γεώργιο Φραντζή (ή Σφραντζή), Λαόνικο Χαλκοκονδύλη, Κριτόβουλο και ∆ούκα.
Από τις σπουδαιότερες πηγές στη λατινική γλώσσα είναι η αφήγηση του αυτόπτη μάρτυρα των γεγονότων αρχιεπισκόπου Μυτιλήνης Λεονάρδου του Χίου και η έκκληση του καρδιναλίου Ισιδώρου, αρχιεπισκόπου Κιέβου, σε όλο τον χριστιανικό κόσμο να τρέξει σε βοήθεια της χριστιανικής θρησκείας που κινδύνευε (At universos Christi fideles de expugnatione Constantinopolis). Η σπουδαιότερη των ιταλικών πηγών για την Αλωση είναι η «Giornale dell’assedio di Constantinopoli» του Nicolo Barbaro. Βρίσκουμε επίσης έργα στη ρωσική και τουρκική γλώσσα. Από τότε μέχρι σήμερα πονήματα διεθνώς αναλύουν και ερμηνεύουν τα γεγονότα που άλλαξαν τη ροή της ιστορίας της Οικουμένης.
*Δρ Νομικής – Συγγραφέας, Αθήνα
