Κύριε διευθυντά
Το βιβλίο της ιστορικού Ελένης ∆ημητρίου με τίτλο «Βαλκανικοί πόλεμοι 1912-1913» (το οποίο παρουσίασε ο Ηλίας Μαγκλίνης στη στήλη του ∆ΙΑ∆ΡΟΜΕΣ) σκιαγραφεί σημαντικά γεγονότα για την απελευθέρωση των Νέων Χωρών της Β. Ελλάδος. Η συγγραφέας αναφέρεται επίσης στις πολεμικές επιχειρήσεις στη στενωπό του Σαρανταπόρου (μεταξύ Ελασσόνας και Σερβίων), που διεξήχθησαν την 9η Οκτωβρίου, στις οποίες έπεσαν ηρωικά πολλοί στρατιώτες. Στην περιοχή έχει ανεγερθεί μνημείο στη μνήμη των πεσόντων αξιωματικών και στρατιωτών και κάθε χρόνο την 9η Οκτωβρίου τελείται επιμνημόσυνη δέηση. Εδώ θα αναφέρω συμπληρωματικά μερικά στοιχεία. Η μορφή του εδάφους στην περιοχή του Σαρανταπόρου, που ενώνει τη Θεσσαλία με τη ∆υτ. Μακεδονία, είναι εξαιρετικά ορεινή και δύσβατη, ώστε αποτελεί φυσική οχυρωματική θέση. Από εκεί διερχόταν τότε ο αμαξιτός δρόμος Κοζάνης – Λάρισας, ο οποίος έκλεινε τον χειμώνα λόγω χιονιού και πάγου. Η διάβαση του Ελληνικού στρατού τον Οκτώβριο του 1912 από το Σαραντάπορο ήταν ένα εξαιρετικά δύσκολο εγχείρημα. Τον στρατό μας συνέδραμαν οι χωρικοί της περιοχής, οι οποίοι μέσα από δασικά μονοπάτια οδήγησαν τους Ελληνες στρατιώτες αριστερά και δεξιά του πεδίου της μάχης, ώστε να εγκλωβιστούν οι τουρκικές δυνάμεις, που δέχονταν πυρά και από την πίσω τους πλευρά.
Ετσι, οι Τούρκοι εγκατέλειψαν τη μάχη και ετράπησαν σε φυγή, αφήνοντας τον οπλισμό τους, και υποχώρησαν προς την Κοζάνη που απείχε περί τα 35 χιλιόμετρα. Κατά την οπισθοχώρηση οι Τούρκοι, περνώντας από τα Σέρβια, κατακρεούργησαν 117 ιερείς, δασκάλους και προκρίτους, τους οποίους κρατούσαν ομήρους. Οι πολεμιστές που συνέτριψαν τους Τούρκους εισήλθαν στα Σέρβια στις 10 Οκτωβρίου και τα απελευθέρωσαν. Να σημειωθεί ότι τις ημέρες εκείνες έβρεχε καταρρακτωδώς. Εξω από την Κοζάνη στο χωριό Πετρανά, σε απόσταση περίπου οκτώ χλμ., οι Τούρκοι είχαν τοποθετήσει τα κανόνια τους σε διάταξη, για να βομβαρδίσουν την Κοζάνη, με επικεφαλής τον αρχιστράτηγο Ταχσίν πασά. Τελικά όμως δεν βομβάρδισαν την Κοζάνη και κατέφυγαν προς τη Βέροια, ενέργεια που εγείρει ερωτήματα.
Την 11η Οκτωβρίου, ημέρα Πέμπτη και ώρα 4 μ.μ., ο Ελληνικός στρατός εισήλθε στην Κοζάνη. Η βροχή σταμάτησε και ένα ουράνιο τόξο διεγράφη πάνω από την περιοχή, σημάδι ότι γιόρταζε και ο ουρανός της Κοζάνης για την απελευθέρωση! Οι Κοζανίτες χαιρετιούνταν με το «Χριστός Ανέστη». Οι Κοζανίτισσες βλέποντας τη βροχή προνόησαν και έφτιαξαν εσώρουχα για τους πολεμιστές, τους φιλοξένησαν στα σπίτια τους, τους έδωσαν στεγνά ρούχα, ενώ οι γιαγιάδες έπλεκαν κάλτσες για τους ελευθερωτές. Οι στρατιώτες φάγανε ζεστό φαγητό και το κόκκινο κρασί των Κοζανιτών έρρεε για τα μπαρουτοκαπνισμένα παλικάρια. Εν τω μεταξύ, οι Τούρκοι στρατιώτες εγκατέλειψαν το στρατόπεδο της Κοζάνης, αφήνοντας και τον οπλισμό, και υποχώρησαν προς το Αμύνταιο, για να πάρουν το τρένο προς τη Θεσσαλονίκη, μαζί με τους δημόσιους υπάλληλους των Νεοτούρκων. Οι Κοζανίτες πήραν τον οπλισμό από το στρατόπεδο και συγκρότησαν εθελοντική ομάδα από 200 άτομα, με επικεφαλής τον δικηγόρο και λογοτέχνη Κων. Τσιτσελίκη. Οι εθελοντές στρατιώτες έλαβαν από ένα όπλο και φορούσαν διακριτικό περιβραχιόνιο. Η αποστολή τους ήταν να περιφρουρήσουν την Κοζάνη από τους Κονιάρους Τούρκους των γύρω χωριών.
*Συγγραφέας, Κοζάνη
