Kύριε διευθυντά
Πρόσφατα το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης φιλοξένησε έκθεση με τίτλο «Χαιρώνεια, 2 Αυγούστου 338 π.Χ.: Μια μέρα που άλλαξε τον κόσμο».
Η μάχη της Χαιρώνειας μεταξύ της ανερχόμενης δύναμης του βασιλείου των Μακεδόνων του Φιλίππου και του νεαρού γιου του Αλεξάνδρου και των ανεξάρτητων πόλεων του νότου, με επικεφαλής την Αθηναϊκή Δημοκρατία, την οποία εξώθησε σε σύγκρουση ο ρήτορας Δημοσθένης, έχει μια σημαντική θέση στην παγκόσμια ιστορία. Σήμανε το τέλος του ιστορικού ρόλου των πόλεων-κρατών. Πρόλαβαν όμως στη σύντομη ιστορική τους διαδρομή, πλην άλλων, να κληροδοτήσουν στην ανθρωπότητα την επιστήμη, το βασικό συστατικό του δυτικού πολιτισμού.
Ετσι, ένας επισκέπτης της Χαιρώνειας –γενέθλιας πόλης του αθάνατου Πλουτάρχου–, ο ένθερμος φιλέλληνας και δύο φορές πρωθυπουργός της Γαλλίας, ένας οξυδερκής πολιτικός, που διέκρινε πού ξεκινούν τα σημαντικά γεγονότα από τα εφήμερα περιστατικά, ο Ζορζ Κλεμανσό (+1929), σχολίασε τη μάχη της Χαιρώνειας με κάποια μελαγχολική διάθεση, ειπών: Ηταν η μάχη της Χαιρώνειας «το τέλος μιας ασύγκριτης στιγμής».
Η κορύφωση αυτής της «στιγμής» είναι ο λεγόμενος Χρυσούς Αιώνας του Περικλέους. Αλλά τι ανέδειξε αυτή η «στιγμή» το περιγράφουν στο μνημειώδες βιβλίο τους «Ποιος σκότωσε τον Ομηρο;», με θέμα την αποκατάσταση της ελληνικής σοφίας, οι Αμερικανοί καθηγητές των κλασικών σπουδών Victor Davis Hanson και John Heath.
Ετσι, παραθέτω αποσπάσματα από το παραπάνω βιβλίο, το οποίο εκδόθηκε από τις εκδόσεις Κάκτος τη δεκαετία του 1990, το οποίο όμως πέρασε σχεδόν απαρατήρητο.
Γράφουν λοιπόν στον πρόλογο του βιβλίου τους οι Αμερικανοί καθηγητές:
«Τούτο το βιβλίο ερευνά το γιατί οι Ελληνες είναι τόσο σπουδαίοι και το γιατί είναι τόσο λίγο γνωστοί … μας διδάσκουν ότι οι σύγχρονες δυτικές κοινωνίες της συντεταγμένης πολιτείας, του ελεύθερου λόγου, των ατομικών δικαιωμάτων, του ελέγχου των στρατιωτικών από τους πολίτες, του διαχωρισμού θρησκευτικής και πολιτικής εξουσίας, της ισοτιμίας της μεσαίας τάξης, της ατομικής ιδιοκτησίας, και της ελεύθερης επιστημονικής αναζήτησης, που είναι ζωτικής σημασίας για την ύπαρξή μας, προέρχονται από τους αρχαίους Ελληνες…
Η ελεύθερη αγορά, η δημοκρατία, η στρατιωτική δυναμοκρατία, η τεχνολογία, η ελευθερία λόγου και η ατομικότητα, καλώς ή κακώς, είναι ό,τι επιθυμούν οι περισσότεροι σε τούτη τη γη! Ολα αυτά όμως άρχισαν από τους Ελληνες και μόνο με τους Ελληνες».
Ακόμα θα μπορούσε να λεχθεί ότι στην ελληνική αντίληψη οι προλήψεις και η λογική δεν υπήρξαν ποτέ στενοί σύντροφοι. Θα προσέθετα επίσης ότι μετά τη μάχη της Χαιρώνειας κυριάρχησε, σε κάποιους τομείς, η ασιατική υπέρβαση του αρχαίου ελληνικού μέτρου.
*Μοναστηράκι Δωρίδος
