Συμμετέχοντας τα τέσσερα τελευταία χρόνια ως ακαδημαϊκός υπεύθυνος του διαγωνισμού Great Place to Work, τον οποίο διεξάγει κάθε χρόνο το Great Place to Work Hellas, με την ακαδημαϊκή συνδρομή του ALBA Graduate Business School, The American College of Greece, είχα την ευκαιρία να διαμορφώσω μια γενική αντίληψη των κοινών χαρακτηριστικών μεταξύ των εταιρειών που διακρίθηκαν.
Το βασικότερο κοινό χαρακτηριστικό είναι ότι, σε μεγάλο βαθμό, οι επιχειρήσεις αυτές έχουν μια δυνατή «οικογενειακή» κουλτούρα, η οποία δημιουργεί έναν ισχυρό δεσμό μεταξύ των εργαζομένων, καθώς και μεταξύ των εργαζομένων και της επιχείρησης. Μια οικογενειακή κουλτούρα χαρακτηρίζεται από αξίες, όπως εμπιστοσύνη στη διοίκηση και στους συναδέλφους, σεβασμό στον εργαζόμενο, δικαιοσύνη και συναδελφικότητα. Το «εύρημα» αυτό, φυσικά, δεν προκαλεί έκπληξη, καθόσον οι αξίες αυτές είναι ευθυγραμμισμένες με τα κριτήρια που το Great Place to Work χρησιμοποιεί για να αξιολογήσει το εργασιακό περιβάλλον των επιχειρήσεων. Το ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσο μια οικογενειακή κουλτούρα μπορεί να συνδράμει θετικά στην αντιμετώπιση των σύγχρονων προκλήσεων και ειδικότερα αυτής του ψηφιακού μετασχηματισμού, με την οποία πολλές ελληνικές επιχειρήσεις, σε διαφορετικό βαθμό φυσικά, έχουν έρθει αντιμέτωπες. Η απάντηση είναι ότι είναι αναγκαία, αλλά όχι επαρκής.
Διάφορες έρευνες καταδεικνύουν ότι τα μέχρι σήμερα ποσοστά αποτυχίας των ψηφιακών μετασχηματισμών διεθνώς είναι απογοητευτικά και κυμαίνονται μεταξύ 64% και 85%. Ωστόσο, αν και απογοητευτικά, τα ποσοστά αυτά είναι ανάλογα με τα ποσοστά αποτυχίας αλλαγών ευρείας κλίμακας διαχρονικά. Οι λόγοι αποτυχίας των προσπαθειών για ψηφιακό μετασχηματισμό που αναφέρονται από διάφορες έρευνες είναι σε σημαντικό βαθμό κοινοί με αυτούς που αφορούν αλλαγές ευρείας κλίμακας γενικότερα και συμπεριλαμβάνουν την κουλτούρα της επιχείρησης ως έναν κρίσιμο παράγοντα.
Αναμφίβολα, οι αξίες μιας οικογενειακής κουλτούρας (σεβασμός, εμπιστοσύνη, κ.λπ.) μπορούν να συνδράμουν αποφασιστικά στον επιτυχή σχεδιασμό και εφαρμογή ευρειών αλλαγών, κάθε μορφής, συμπεριλαμβανομένου και του ψηφιακού μετασχηματισμού. Για παράδειγμα, χωρίς εμπιστοσύνη στη διοίκηση της επιχείρησης και στο όραμά της, οι πιθανότητες επιτυχίας μειώνονται σημαντικά. Χωρίς ομαδικότητα και σεβασμό στην άποψη και στις ιδέες των εργαζομένων, η επίλυση πολύπλοκων προβλημάτων και οι αυξημένες απαιτήσεις και ευθύνες που επιφέρει ένας ψηφιακός μετασχηματισμός καθίστανται ανυπέρβλητα εμπόδια. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός, ωστόσο, απαιτεί την ανάπτυξη επιπρόσθετων αξιών που μπορεί να μη συμπεριλαμβάνει μια οικογενειακή κουλτούρα. Σύμφωνα με διάφορες έρευνες, αξίες όπως ο προσανατολισμός στο εξωτερικό περιβάλλον (συμπεριλαμβανομένων των πελατών), η συνεχής μάθηση, ο πειραματισμός και η συνεχής βελτίωση, καθώς και η αντιμετώπιση των λαθών ως αναπόφευκτων στοιχείων της διαδικασίας του πειραματισμού και της μάθησης, είναι επίσης αναγκαίες για τη δημιουργία μιας λεγόμενης «ευέλικτης» κουλτούρας (agile culture).
Συνοψίζοντας, οι επιχειρήσεις που διακρίθηκαν στον διαγωνισμό Best Workplaces έχουν αναπτύξει στοιχεία οικογενειακής κουλτούρας, που μπορούν να συνεισφέρουν σημαντικά στον επιτυχή σχεδιασμό και στην εφαρμογή ευρειών επιχειρηματικών αλλαγών, συμπεριλαμβανομένου του ψηφιακού μετασχηματισμού. Σε ό,τι αφορά τα στοιχεία που συνιστούν μια ευέλικτη κουλτούρα, σημαντικός αριθμός από τις επιχειρήσεις αυτές έχει ήδη επενδύσει στην ανάπτυξη σχετικών αξιών και δεξιοτήτων του προσωπικού της. Σχετικά παραδείγματα αποτελούν, μεταξύ άλλων, η έμφαση στη συνεχή μάθηση μέσω διαφόρων εφαρμογών online learning, η εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού τους στην εφαρμογή ευέλικτων μεθοδολογιών εργασίας και επίλυσης προβλημάτων (π.χ. design thinking, μεθοδολογίες scrum) και η ευρεία λειτουργία ανεξάρτητων ευέλικτων ομάδων. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η χρήση από τους εργαζομένους ευέλικτων μεθοδολογιών, όπως του design thinking, συνεισφέρουν στη δημιουργία κουλτούρας με έμφαση στον χρήστη-πελάτη, στη συνεργασία, στην ανάληψη ρίσκου και στη μάθηση.
Μία από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις αυτές είναι η συνεχής επένδυση στην ενδυνάμωση της κουλτούρας τους, με έμφαση στις αξίες που προαναφέρθηκαν, ώστε να μπορέσουν να αναπτύξουν και να διατηρήσουν το ανθρώπινο δυναμικό τους. Η πρόκληση αυτή είναι αρκετά μεγάλη, λόγω της μετανάστευσης μεγάλου αριθμού ταλαντούχων νέων στο εξωτερικό, της γενικότερης, σε παγκόσμιο επίπεδο, έλλειψης προσωπικού με τις λεγόμενες «ψηφιακές» δεξιότητες και της έλλειψης επαρκών πόρων λόγω της παρατεταμένης οικονομικής κρίσης. Ανεξάρτητα από τις προκλήσεις που έχουν να αντιμετωπίσουν, τους αξίζουν θερμά συγχαρητήρια για τη σημαντική διάκρισή τους!
