Επενδύσεις που υπολογίζεται ότι θα ξεπεράσουν το 1 δισ. ευρώ στα τέλη του 2023 δρομολογούν οι εταιρείες επενδύσεων σε ακίνητη περιουσία (ΑΕΕΑΠ) αυτή την περίοδο. Μετά τα 3 δισ. ευρώ που τοποθετήθηκαν στην εγχώρια αγορά ακινήτων από τις ΑΕΕΑΠ την περίοδο από το 2013 μέχρι σήμερα, οι εταιρείες κινούνται πλέον προς ένα ιδιαίτερα διευρυμένο πεδίο δραστηριότητας, ξεφεύγοντας από το στενό πλαίσιο των κτιρίων γραφείων και εμπορικών καταστημάτων, που είχαν μονοπωλήσει τις επενδύσεις των προηγούμενων ετών. Ειδικότερα, δρομολογούν επενδύσεις σε τομείς όπως ο τουρισμός, τα logistics, οι πολυτελείς κατοικίες και τα εμπορικά πάρκα, θεωρώντας ότι οι εν λόγω κατηγορίες ακινήτων θα αναδειχθούν σε πρωταγωνιστές των προσεχών ετών, τόσο από πλευράς αποδόσεων όσο και από πλευράς εσόδων από ενοίκια.
Επίσης, μετά και την τροποποίηση του θεσμικού πλαισίου που πραγματοποιήθηκε το 2013, οι εταιρείες ξεκίνησαν να διευρύνουν το πεδίο της δραστηριοποίησής τους, ιδίως στο σκέλος που αφορά την ανάπτυξη ακινήτων, έχοντας εντατικοποιήσει σημαντικά την εμπλοκή τους σε νέες αναπτύξεις ακινήτων τα τελευταία χρόνια. Με τον τρόπο αυτόν, έχουν πολλαπλασιάσει και το αποτύπωμά τους και ασφαλώς και την προστιθέμενη αξία που προσφέρουν στην οικονομία, σε σχέση με την απευθείας απόκτηση έτοιμων ακινήτων. Παράλληλα, η ανάπτυξη ακινήτων αποδεικνύεται προτιμητέα επιλογή για αρκετές εταιρείες του κλάδου, καθώς με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουν τα ακίνητα με τις προδιαγραφές που επιθυμούν για τη μεγιστοποίηση της αξίας και της απόδοσης, και μάλιστα σε χαμηλότερη τιμή, μια και επενδύουν από την αρχή, ενσωματώνοντας ουσιαστικά και το κέρδος της εταιρείας ανάπτυξης. Η τάση αυτή αναμένεται να συνεχιστεί και στο μέλλον.
Το σημαντικότερο όμως είναι ότι ενισχύεται και το απόθεμα «πράσινων» κτιρίων της χώρας, τα οποία σήμερα ανέρχονται σε 76, από μόλις ένα μέχρι πριν από δέκα χρόνια. Κινητήριος μοχλός των επενδύσεων αυτών ήταν οι ΑΕΕΑΠ, που θέλησαν να προσθέσουν ακίνητα με βιοκλιματικά χαρακτηριστικά στο χαρτοφυλάκιό τους. Οι λόγοι είναι προφανείς, μια και τα εν λόγω ακίνητα προσφέρουν τουλάχιστον 10% υψηλότερα έσοδα από ενοίκια, έχουν μεγαλύτερη αξία από τα συμβατικά ακίνητα, είναι ευκολότερο να χρηματοδοτηθούν και να πουληθούν και συμβαδίζουν με τις αρχές του ESG (Περιβάλλον, Κοινωνία και Διακυβέρνηση). Ουσιαστικά πρόκειται για το μέλλον του real estate, με τη σχετική τάση να αρχίζει να κυριαρχεί σε όλο και περισσότερες κατηγορίες ακινήτων, από γραφεία και εμπορικά κέντρα μέχρι κατοικίες και κτίρια logistics.
Μάλιστα, σύμφωνα με στελέχη του κλάδου, εκτιμάται ότι, σε μερικά χρόνια από σήμερα, τα παλιά κτίρια, που δεν θα μπορούν να αναβαθμιστούν, είτε θα μείνουν «κουφάρια» και θα κατεδαφιστούν είτε θα υποχρεωθούν σε αλλαγή χρήσης, καθώς δεν θα είναι εφικτή η περαιτέρω αξιοποίησή τους. Δεν θα υπάρχει ζήτηση, ούτε για την αγορά τους ούτε και για την ενοικίασή τους. Ως εκ τούτου, οι επενδυτές που θα έχουν μικρότερη έκθεση σε παλιότερα κτίρια θα ισχυροποιήσουν τη θέση τους στο μέλλον, έχοντας ευκολότερη πρόσβαση σε κεφάλαια και υψηλότερα έσοδα.
Η Prodea Investments, η μεγαλύτερη εταιρεία ακινήτων της χώρας, με ενεργητικό 2,4 δισ. ευρώ, σχεδιάζει επενδύσεις της τάξεως των 415 εκατ. ευρώ για την επόμενη διετία. Εξ αυτών, το 80% θα αφορά κτίρια logistics και γραφεία. Παράλληλα, θα ενισχύσει σημαντικά το χαρτοφυλάκιό της με «πράσινα» κτίρια. Η εταιρεία αναφέρει ότι στο τέλος του 2021 το χαρτοφυλάκιό της αποτελούνταν από 350 εκατ. ευρώ ακινήτων με τέτοια χαρακτηριστικά. Κατά τη διάρκεια των επόμενων 12-18 μηνών, το μέγεθος αυτό θα αυξηθεί σε 550 εκατ. ευρώ. Η εταιρεία έχει συνάψει συμφωνίες με την Dimand Real Estate για την απόκτηση δύο νέων υπό κατασκευή συγκροτημάτων γραφείων σε Μαρούσι (πλησίον Αττικής Οδού) και Θεσσαλονίκη.
Επίσης, θα τοποθετηθεί και στην αγορά πολυτελών κατοικιών, που αποτελεί ένα σημαντικό νέο πεδίο για τις ΑΕΕΑΠ και τους θεσμικούς επενδυτές ακινήτων. Στο πλαίσιο αυτό, σχεδιάζει την ανάπτυξη ιδιόκτητης έκτασης στα νότια προάστια, στην περιοχή του Ελληνικού. Επίσης, είναι πιθανή και η ανακατανομή των χρήσεων στο κτίριο του Πύργου του Πειραιά, το οποίο βρίσκεται στο στάδιο της ανακατασκευής του. Ειδικότερα, το επενδυτικό σχήμα των Prodea-Dimand-EBRD εξετάζει την αφαίρεση μέρους των χρήσεων γραφείων και την αντικατάστασή τους με πολυτελή διαμερίσματα. Έτσι, από τα 17.000 τ.μ. που προορίζονταν για γραφεία, περίπου 7.000 τ.μ. εξετάζεται να μετατραπούν σε διαμερίσματα. Εφόσον οριστικοποιηθεί αυτή η αλλαγή, θα αφορά τους υψηλότερους ορόφους του κτιρίου, που προσφέρουν και τη σχετική θέα προς το λιμάνι.
Επενδυτικό πρόγραμμα ανάπτυξης ακινήτων, το οποίο εκτιμάται ότι ξεπερνά τα 150 εκατ. ευρώ, «τρέχει» και η Noval Property ΑΕΕΑΠ του ομίλου ΒΙΟΧΑΛΚΟ. Πρόκειται για τη δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία του κλάδου, με χαρτοφυλάκιο αξίας 390 εκατ. ευρώ. Από τις επενδύσεις που αναμένεται να «τρέξουν» τους αμέσως επόμενους μήνες είναι η ανάπτυξη πάρκου γραφείων βιοκλιματικού χαρακτήρα. Η ανάπτυξη αυτή θα υλοποιηθεί στην έκταση όπου βρίσκεται το ακίνητο της πρώην Kodak στην περιοχή του Αμαρουσίου, για το οποίο έχει πλειοδοτήσει η Noval, σε κοινοπραξία με την επενδυτική εταιρεία Brooklane Capital, προσφέροντας το ποσό των 28,5 εκατ. ευρώ. Επίσης, η εταιρεία προχωρά την αδειοδοτική «ωρίμανση» του ακινήτου της στη Λ. Πειραιώς, πλησίον του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού. Στόχος είναι η δημιουργία ενός Πάρκου Πολιτισμού και φιλοξενίας, που θα προσφέρει ξενοδοχειακές υποδομές, έναν πολυχώρο εκπαίδευσης και πολιτισμού και ένα πάρκο αναψυχής. Το συνολικό ύψος της επένδυσης αναμένεται να διαμορφωθεί σε 120 εκατ. ευρώ. Επίσης, η εταιρεία διερευνά την είσοδό της στην αγορά των πολυτελών κατοικιών, έχοντας αποκτήσει και μια πολυτελή κατοικία στην περιοχή της Κηφισιάς. Για το 2022, στόχος είναι και η είσοδος στο Χρηματιστήριο Αθηνών, με την εταιρεία να έχει λάβει προθεσμία έως τις 15 Οκτωβρίου 2022.
Την περίοδο 2020-2021, στον «χορό» των αναπτύξεων ακινήτων βρέθηκαν τόσο η Briq Properties όσο και η Trastor ΑΕΕΑΠ, ενώ και η μη εισηγμένη Trade Estates του ομίλου Φουρλή έχει ξεκινήσει μια στρατηγική συνεργασία με την Ten Brinke Hellas, την ελληνική θυγατρική του ολλανδικού ομίλου. Πρόκειται για τις εταιρείες που προστέθηκαν στη σχετική λίστα, που περιλαμβάνει ήδη την Prodea Investments, ενώ σχετικά έργα είχε «τρέξει» στο παρελθόν και η Grivalia, προτού απορροφηθεί από τον όμιλο Eurobank.
Η Briq Properties σχεδιάζει ένα πάρκο εγκαταστάσεων logistics 40.000 τ.μ. σε μια ενιαία έκταση 103 στρεμμάτων που έχει αποκτήσει στον Ασπρόπυργο. Το πρώτο κτίριο, επιφάνειας 20.818 τ.μ., έχει ήδη ολοκληρωθεί και θα εκμισθωθεί στον όμιλο Infoquest και συγκεκριμένα στη θυγατρική εταιρεία Infoquest Technologies. «Το συνολικό ύψος της επένδυσης στον Ασπρόπυργο αναμένεται να αγγίξει τα 25 εκατ. ευρώ, με την εκτιμώμενη απόδοση των κτιρίων να διαμορφώνεται πέριξ του 8%», σημειώνει η κ. Άννα Αποστολίδου, διευθύνουσα σύμβουλος της Briq. Ήδη η εταιρεία έχει επενδύσει 15 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 6,7 εκατ. ευρώ αφορούν την αγορά της γης. Τους επόμενους μήνες αναμένεται να ξεκινήσει η ανάπτυξη και των επόμενων κτιρίων που προγραμματίζονται στην έκταση της εταιρείας στον Ασπρόπυργο, τα οποία αναμένεται να είναι από 10.000 τ.μ. έκαστο.
Η εταιρεία σχεδιάζει να αντλήσει νέα ρευστότητα για την ολοκλήρωση του επενδυτικού της σχεδίου και την απόκτηση νέων ακινήτων. Προς το παρόν πάντως δεν έχει ληφθεί απόφαση για το πώς θα αναζητηθούν νέα κεφάλαια (π.χ. τραπεζικός δανεισμός ή ομολογιακή έκδοση κ.λπ.). Ωστόσο, εκτιμάται ότι στόχος είναι μια ρευστότητα της τάξεως των 40 εκατ. ευρώ, καθώς πρόθεση της διοίκησης είναι η αξία του χαρτοφυλακίου να αυξηθεί σε περίπου 150 εκατ. ευρώ σε περίπου έναν χρόνο από σήμερα.
Τις πρώτες της αναπτύξεις ακινήτων σχεδιάζει και η Trastor, η οποία διαθέτει χαρτοφυλάκιο ακινήτων αξίας 313 εκατ. ευρώ. Η εταιρεία σχεδιάζει την ανάπτυξη μιας σύγχρονης αποθήκης στον Ασπρόπυργο και ενός αυτοτελούς κτιρίου γραφείων στον Παράδεισο Αμαρουσίου. Για τον σκοπό αυτόν αποκτήθηκαν σχετικά οικόπεδα, 16 στρεμμάτων στον Ασπρόπυργο και 1,7 στρεμμάτων στην οδό Αμαρουσίου-Χαλανδρίου στο Μαρούσι. Συνολικά θα επενδυθούν περίπου 5 εκατ. ευρώ για την κατασκευή της νέας αποθήκης και 7,5 εκατ. ευρώ για το κτίριο γραφείων, δηλαδή συνολικά 12,5 εκατ. ευρώ.
Στον εμπλουτισμό του χαρτοφυλακίου της με νέες προσθήκες αναμένεται να προχωρήσει το προσεχές διάστημα και η Trade Estates. Η εταιρεία στοχεύει στην εκτόξευση της αξίας των ακινήτων που διαχειρίζεται, από τα 185 εκατ. ευρώ σήμερα σε 500 εκατ. ευρώ μέχρι το 2023. Ήδη, 200 εκατ. ευρώ αφορούν έργα ανάπτυξης ακινήτων που έχουν ήδη ξεκινήσει να υλοποιούνται. Στο πλαίσιο αυτό, η εταιρεία έχει συνάψει στρατηγική συνεργασία με την ελληνική θυγατρική του ολλανδικού ομίλου ανάπτυξης ακινήτων Ten Brinke. Η συμφωνία προβλέπει την ανάπτυξη νέων εμπορικών πάρκων σε Αθήνα, Πάτρα και Ηράκλειο Κρήτης. Στο πλαίσιο αυτό, έχουν αποκτηθεί ήδη οι σχετικές εκτάσεις σε Πάτρα και Κρήτη και δρομολογούνται οι σχετικές επενδύσεις, οι οποίες θα αφορούν τη δημιουργία σύγχρονων εμπορικών πόλων, που θα φιλοξενούν αλυσίδες του ομίλου Φουρλή, όπως ΙΚΕΑ και Intersport, αλλά και μια πλειάδα άλλων εταιρειών.
Επίσης, η Trade Estates έχει συμφωνήσει με τη Lamda Development για την ανάπτυξη ενός ακόμα εμπορικού πάρκου στην περιοχή του πρώην αεροδρομίου στο Ελληνικό. Συνολικά θα αναπτυχθούν 30.000 τ.μ. σε ένα οικόπεδο πλησίον του νέου εμπορικού κέντρου Vouliagmeni Mall. Το συνολικό ύψος της επένδυσης θα ανέλθει σε 55 εκατ. ευρώ. Η κατασκευή του νέου αυτού εμπορικού πάρκου εκτιμάται ότι θα ξεκινήσει κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2022.
