O κ. Άλφρεντ Κάμερ είναι διευθυντής του Ευρωπαϊκού Τμήματος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Προσήλωση στον στόχο επιστροφής σε πρωτογενές πλεόνασμα, συνετή αύξηση κατώτατου μισθού, καλά στοχευμένα και φιλικά προς την ανάπτυξη μέτρα στήριξης είναι οι βασικοί άξονες πολιτικής που πρέπει να ακολουθήσει η παρούσα αλλά και η επόμενη κυβέρνηση το 2023, για να αποφευχθεί ο εκλογικός κίνδυνος για την οικονομία, σύμφωνα με τον Άλφρεντ Κάμερ, διευθυντή του Ευρωπαϊκού Τμήματος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Η «συνταγή» του ΔΝΤ περιλαμβάνει επίσης συνέχιση των μεταρρυθμίσεων σε τομείς όπως η αγορά εργασίας, σωστή αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και ενίσχυση των ισολογισμών των τραπεζών.
Σε συνέντευξή του για την παρούσα ειδική έκδοση της «Κ», ο κ. Κάμερ προβλέπει ότι το ελληνικό χρέος θα υποχωρήσει ραγδαία λόγω πληθωρισμού και ισχυρής ανάπτυξης, αλλά επισημαίνει ταυτόχρονα ότι, για να εξασφαλισθεί η επενδυτική βαθμίδα που επιδιώκει η Ελλάδα, πρέπει η δημοσιονομική πολιτική να εμπνέει εμπιστοσύνη ότι το χρέος θα παραμείνει βιώσιμο όχι μόνο την προσεχή δεκαετία, αλλά και μακροπρόθεσμα.
O υπεύθυνος για την ευρωπαϊκή πολιτική του ΔΝΤ υποστηρίζει την ανάγκη επιστροφής της Ευρώπης συνολικά στη δημοσιονομική εξυγίανση το 2023 και θεωρεί σωστή την πολιτική νομισματικής σύσφιξης που ακολουθεί η ΕΚΤ. Τάσσεται ξεκάθαρα κατά των μειώσεων φόρων ως μέτρων στήριξης κατά της ακρίβειας. Υποστηρίζει, μάλιστα, ότι τα όποια μέτρα συνεπάγονται πρόσθετες δαπάνες πρέπει να συνοδεύονται από αντίστοιχα αντίμετρα.
– Αναφέρατε στην ετήσια σύνοδο του ΔΝΤ τον Οκτώβριο ότι οι προοπτικές για την ευρωπαϊκή οικονομία έχουν επιδεινωθεί λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και εκφράσατε ανησυχίες για την πιθανότητα χαμηλότερης ανάπτυξης από την προβλεπόμενη 0,6%, καθώς και υψηλότερου πληθωρισμού από το 6%. Εξακολουθείτε να βλέπετε τους ίδιους κινδύνους; Θεωρείτε ότι η Ευρώπη ή κάποιες ευρωπαϊκές χώρες οδεύουν προς ύφεση το 2023;
Η προοπτική και οι κίνδυνοι παραμένουν περίπου ίδιοι, καθώς πολλές περιοχές της Ευρώπης προβλέπεται να εισέλθουν σε τεχνική ύφεση, ενώ ο πληθωρισμός θα παραμείνει υψηλός και επίμονος. Την ίδια ώρα, οι κινητήριες δυνάμεις των εξελίξεων μετακινήθηκαν ελαφρώς τελευταίως σε αντίθετες κατευθύνσεις. Από τη μία μεριά, σε μια θετική εξέλιξη, η δυναμική της εγχώριας ζήτησης στην Ευρώπη παρέμεινε ισχυρή το 3ο τρίμηνο του 2022, συνεισφέροντας σε καλύτερα από τα αναμενόμενα αποτελέσματα στην ανάπτυξη, για παράδειγμα στη Γερμανία. Επιπλέον, οι τιμές του αερίου υποχώρησαν και οι κυβερνήσεις ενίσχυσαν τα μέτρα στήριξης σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις, γεγονότα που αναμένεται να τονώσουν την ανάπτυξη και το 2023. Από την άλλη, ωστόσο, οι χρηματοπιστωτικές συνθήκες έχουν γίνει πολύ πιο περιοριστικές, πιέζοντας την εμπιστοσύνη καταναλωτών και επιχειρήσεων σε πολύ ασθενή επίπεδα. Αυτή η σύσφιξη εν μέρει αντανακλά την επιμονή του πληθωρισμού, η οποία οδήγησε τις κεντρικές τράπεζες, περιλαμβανομένης της ΕΚΤ, να στείλουν σήμα για περαιτέρω σύσφιξη της πολιτικής τους στο μέλλον. Ο υψηλότερος και επίμονος πληθωρισμός επίσης διαβρώνει την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών και την ιδιωτική κατανάλωση. Όλοι αυτοί οι παράγοντες θα μετρήσουν στην εγχώρια ζήτηση και ανάπτυξη του 2023. Εν τω μεταξύ, ενώ ο πληθωρισμός προβλέπεται να υποχωρεί σταθερά, θα παραμείνει πιθανότατα πάνω από τους στόχους των κεντρικών τραπεζών ως το τέλος του 2023. Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία θα διατηρήσει ψηλά την αβεβαιότητα, με κίνδυνο επιβράδυνσης της ανάπτυξης και επιβάρυνσης του πληθωρισμού. Θα αναθεωρήσουμε τις προβλέψεις μας τον Ιανουάριο, γι’ αυτό παρακαλώ μείνετε συντονισμένοι για μια επικαιροποίηση.
– Aνησυχείτε μήπως η περαιτέρω σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, την οποία ενθαρρύνετε, μπορεί να οδηγήσει στην πράξη σε ύφεση, χωρίς να τιθασεύσει τον πληθωρισμό;
Δεδομένου ότι ο πληθωρισμός συνεχίζει να μας εκπλήσσει ανοδικά και η διάχυση από την ενέργεια και τα τρόφιμα στον δομικό πληθωρισμό αυξάνεται, είναι σημαντικό να συγκρατήσει η ΕΚΤ τις πληθωριστικές προσδοκίες και την αύξηση των ονομαστικών μισθών, ώστε να επιτευχθεί μεσοπρόθεσμα ο στόχος πληθωρισμού 2%. Αυτό κατά πάσα πιθανότητα θα απαιτήσει περαιτέρω αυξήσεις επιτοκίων και μετακίνηση σε μια συσταλτική θέση νομισματικής πολιτικής το 2023, εκτός κι αν η ασθενέστερη ανάπτυξη και οι προοπτικές της αγοράς εργασίας μειώσουν ουσιαστικά τις μεσοπρόθεσμες πληθωριστικές προοπτικές. Φυσικά, δεδομένου ότι η προοπτική του πληθωρισμού είναι τόσο αβέβαιη, οι αποφάσεις για τη μελλοντική πολιτική επιτοκίων πρέπει να βασίζονται στις τελευταίες εξελίξεις και προβλέψεις, επιτρέποντας στην ΕΚΤ να προσαρμόζει την πορεία της ανάλογα με τις ανάγκες.
– Βλέπετε κίνδυνο μιας νέας κρίσης χρέους σε υπερχρεωμένες χώρες, όπως η Ελλάδα;
Όχι. Σύμφωνα με τις προβλέψεις μας, δεν βλέπουμε κίνδυνο μιας κρίσης χρέους στην Ευρώπη. Οι περισσότερες χώρες της ΕΕ βγήκαν από την πανδημία με υψηλότερα χρέη και ελλείμματα, ενώ οι συνεχιζόμενες κρίσεις ενέργειας και κόστους ζωής επιβαρύνουν τα δημόσια οικονομικά. Επιπλέον, ενώ αρχικά τα χαμηλότερα πραγματικά επιτόκια –ως αποτέλεσμα, σε μεγάλο βαθμό, του υψηλότερου πληθωρισμού– βοήθησαν πολλές χώρες να μειώσουν το ποσοστό χρέους τους και το βάρος της εξυπηρέτησής του, τώρα οι σφιχτότερες χρηματοπιστωτικές συνθήκες πιέζουν προς τα πάνω το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους. Ωστόσο, με συνετή δημοσιονομική πολιτική αυτό είναι διατηρήσιμο. Τι σημαίνει αυτό; Χώρες με υψηλό ποσοστό χρέους θα έχουν περισσότερη ανάγκη δημοσιονομικής εξυγίανσης, τόσο για να διασφαλίσουν τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών τους, όσο και για να χτίσουν τον χώρο που χρειάζεται ώστε να είναι σε θέση να παρέχουν αντικυκλική υποστήριξη σε περίπτωση μιας μελλοντικής καθοδικής πορείας του οικονομικού κύκλου. Αλλά αυτή είναι μια προσπάθεια που προϋποθέτει πολλά έτη καλά ισορροπημένης και σταθερής δημοσιονομικής πολιτικής, με στόχο τη σταδιακή βελτίωση της συνολικής δημοσιονομικής θέσης. Σημαντικά στοιχεία για να επιτευχθεί αυτό το αποτέλεσμα είναι ένα εύρωστο ευρωπαϊκό δημοσιονομικό πλαίσιο και αξιόπιστα μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά προγράμματα.
Όσον αφορά την Ελλάδα, παρότι το χρέος είναι υψηλό, υπάρχουν παράγοντες που περιορίζουν το πρόβλημα: Το μεγαλύτερο μέρος του χρέους βρίσκεται στα χέρια του επίσημου τομέα, με μακρές περιόδους χάριτος και ωριμάνσεις και χαμηλά, σταθερά επιτόκια. Ως αποτέλεσμα, δεδομένου του υψηλού πληθωρισμού και της ισχυρής ανάπτυξης, το ποσοστό του χρέους προβλέπεται στην πραγματικότητα να υποχωρήσει απότομα αυτόν τον χρόνο και μεσοπρόθεσμα και οι χρηματοδοτικές ανάγκες να παραμείνουν επίσης διαχειρίσιμες, ενόψει και του μεγάλου μαξιλαριού ρευστότητας της Ελλάδας.
– Μπορεί η Ελλάδα να πετύχει την επενδυτική βαθμίδα το 2023;
Αυτή είναι ερώτηση για τους οίκους αξιολόγησης, αλλά θα ανέμενα ότι ένας σημαντικός παράγoντας που θα εξετασθεί είναι κατά πόσο η δημοσιονομική πολιτική εμπνέει εμπιστοσύνη ότι το χρέος θα είναι βιώσιμο, όχι μόνο την επόμενη δεκαετία, αλλά και μακροπρόθεσμα, όταν το χρέος που διακρατείται από τον επίσημο τομέα θα αντικαθίσταται σταδιακά με χρέος χρηματοδοτούμενο από τις αγορές. Επιπλέον, όπως προανέφερα, στην επίτευξη αυτού του στόχου θα συνεισφέρουν η ενίσχυση των ισολογισμών των τραπεζών και η αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων του NGEU.
