Τα αποτελέσματα των χθεσινών δημοτικών εκλογών στην Τουρκία επιβεβαιώνουν όλα όσα είχαν διαφανεί στο σύνολο των εκλογικών αναμετρήσεων στη γειτονική χώρα μετά τις μεγάλες διαδηλώσεις του πάρκου Γκεζί το 2013: ο διχασμός στην τουρκική κοινωνία βαθαίνει, η απήχηση του Ταγίπ Ερντογάν συρρικνώνεται αλλά προς το παρόν η συνολική κυριαρχία του δεν αμφισβητείται.
Οι πολίτες προσήλθαν στις κάλπες εν μέσω ενός κλίματος ιδιαίτερης οικονομικής αστάθειας, με την τουρκική οικονομία να εισέρχεται για πρώτη φορά μετά το 2009 σε τροχιά ύφεσης και την τουρκική λίρα να δέχεται σημαντικές πιέσεις. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων εβδομάδων της προεκλογικής εκστρατείας, ο όγκος των ιδιωτικών καταθέσεων σε ξένο συνάλλαγμα στις τουρκικές τράπεζες αυξήθηκε σημαντικά, επιβεβαιώνοντας το κλίμα ανασφάλειας που έχει επικρατήσει στην τουρκική κοινωνία.
Οι εκλογές διεξήχθησαν σε καθεστώς ακραίας πόλωσης, με τον Πρόεδρο της Τουρκίας να προβάλει σε ομιλίες του μέχρι και το βίντεο από την πρόσφατη τρομοκρατική επίθεση εναντίον μουσουλμάνων στη Νέα Ζηλανδία, σε μια προσπάθεια να συσπειρώσει τις θρησκευόμενες μάζες. Η προβολή των υποψηφίων της Αντιπολίτευσης από τα ΜΜΕ ήταν κάτι παραπάνω από περιορισμένη ενώ πλήθος δημοσιογράφων, ακτιβιστών και πολιτικών στελεχών παρέμειναν στη φυλακή, μεταξύ των οποίων και ο ηγέτης του φιλοκουρδικού κόμματος HDP Σελαχατίν Ντεμιρτάς.
H διαφαινόμενη νίκη του υποψηφίου των Κεμαλιστών Εκρέμ Ιμάμογλου στην Κωνσταντινούπολη είναι κάτι παραπάνω από σπουδαία. Μιας και οι μεγαλύτεροι πυρήνες αντίστασης στο σύστημα εξουσίας Ερντογάν εντοπίζονται στα μεγάλα αστικά κέντρα, για τη δύσκολη μάχη της Κωνσταντινούπολης, το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) επιστράτευσε έναν πρώην πρωθυπουργό, τον ιδιαίτερα εύπορο επιχειρηματία Μπιναλί Γιλντιρίμ. Ούτε όμως ο Γιλντιρίμ κατάφερε να ανατρέψει την αρνητική εικόνα για το AKP λαμβάνοντας 48,7%, ποσοστό ουσιαστικά ταυτόσημο με το 48,65% που έλαβε το «ΝΑΙ» στο δημοψήφισμα του 2017 στην Κωνσταντινούπολη, όταν και το «ΟΧΙ» είχε επικρατήσει με 51,35%. Αντίθετα, ο Ιμάμογλου αγγίζει το 49%, ποσοστό σημαντικά μεγαλύτερο από το 40% που έλαβε ο υποψήφιος των Κεμαλιστών στις δημοτικές εκλογές του 2014. Η υποψηφιότητα του Ιμάμογλου στηρίχθηκε θερμά τόσο από τους εθνικιστές του Καλού Κόμματος της Μεράλ Αξενέρ όσο κι από τους προοδευτικούς Κούρδους -σε μια όχι και τόσο συνηθισμένη στιγμή απόλυτης σύμπνοιας μεταξύ των κομμάτων της αντιπολίτευσης.
Η νίκη του υποψηφίου των Κεμαλιστών Μανσούρ Γιαβάς στην Άγκυρα δεν συνιστά ιδιαίτερα μεγάλη έκπληξη. Στις εκλογές του 2014, ο Γιαβάς διατηρούσε για ώρες το προβάδισμα κατά την καταμέτρηση των 3.160.821 ψηφοδελτίων αλλά τελικά έχασε τη δημαρχία για μόλις 31.732 ψήφους από τον Μελίχ Γκιοκτσεκ. Ο αμφιλεγόμενος τρόπος με τον οποίο προέκυψε το τελικό αποτέλεσμα προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων, με τους Κεμαλιστές να προβαίνουν σε πλήθος ενστάσεων και να μιλούν ανοιχτά για νοθεία. Ο Γκιοκτσέκ διατήρησε τελικά το δημαρχιακό αξίωμα για 5η συνεχή φορά, χωρίς όμως στην πραγματικότητα να καταφέρει να ανακτήσει ποτέ την εμπιστοσύνη των πολιτών της τουρκικής πρωτεύουσας. Το 2017 ήταν μεταξύ εκείνων των δημάρχων του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) που εκδιώχθηκαν από τον ίδιο τον Ερντογάν σε μια προσπάθεια ανανέωσης του κόμματος.
Ως ιδιαίτερες σημαντικές αξιολογούνται και οι νίκες των υποψηφίων των κομμάτων της Αντιπολίτευσης στην Αττάλεια και στα Άδανα ενώ αναμενόμενα εύκολη ήταν η επικράτηση των Κεμαλιστών στην «άπιστη» Σμύρνη. Αίσθηση προκάλεσε και η εντυπωσιακή εκλογική καταγραφή του υποψηφίου των Κεμαλιστών στην υπερσυντηρητική Προύσα, όπου ο υποψήφιος του AKP επικράτησε με διαφορά μόλις 50.000 ψήφων. Το μόνο αληθινά καλό νέο για τον Ταγίπ Ερντογάν ήταν η ανάκτηση μιας σειράς δήμων στις κουρδικές περιοχές από το AKP, κάτι που κυρίως επιβεβαιώνει τα σημαντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει πλέον το HDP μετά το πλήθος των νομικών διώξεων εναντίον των στελεχών του αλλά και την πλήρη εξαφάνιση του από τον μιντιακό χάρτη της Τουρκίας.
Συνολικά, παρά τη συγκέντρωση όλων των εξουσιών στο πρόσωπο του, η επιρροή του 65χρονου Ερντογάν βρίσκεται στο ιστορικά χαμηλότερο επίπεδο μετά την άνοδο του στην εξουσία το 2002. Μιας και ο ίδιος ξεκίνησε την πολιτική σταδιοδρομία του με έναν εκλογικό θρίαμβο στις δημοτικές εκλογές του 1994 στην Κωνσταντινούπολη, γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα την δυναμική που προσφέρουν τα χθεσινά αποτελέσματα στους πολιτικούς αντιπάλους του. Αν μάλιστα διατηρηθεί το θερμό κλίμα συνεννόησης μεταξύ τους, τα προβλήματα για τον συνασπισμό του AKP με τους Γκρίζους Λύκους (MHP) θα πολλαπλασιαστούν. Πλέον, ο Πρόεδρος Ερντογάν έχει μπροστά του 4,5 χρόνια καθαρού πολιτικού χρόνου, χωρίς καμία προγραμματισμένη εκλογική αναμέτρηση, για να ανακόψει τον ρυθμό της φθοράς του. Η πορεία της τουρκικής οικονομίας και ο τρόπος που θα διαχειριστεί την κρίση στις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας, θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό το πολιτικό μέλλον του. Παραμένει κυρίαρχος αλλά δείχνει λιγότερο ανίκητος από ποτέ.
*Ο κ. Μάκης Μυλωνάς εργάζεται ως σύμβουλος διεθνών σχέσεων και δημόσιων πολιτικών στην Αθήνα και στις Βρυξέλλες.
