Η πρώτη, έπειτα από 11 χρόνια, επίσημη επίσκεψη Ελληνα πρωθυπουργού στην Τουρκία πραγματοποιείται σε μια περίοδο κατά την οποία οι ελληνοτουρκικές σχέσεις εξέρχονται μιας δύσκολης διετίας στο Αιγαίο και αναδεικνύεται ένα «εν υπνώσει» μέτωπο ανάμεσα στις δύο χώρες, αυτό της Ανατολικής Μεσογείου. Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας θα μεταβεί σήμερα στην Αγκυρα και το απόγευμα θα έχει διμερή συνάντηση με τον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος θα παραθέσει δείπνο προς τιμήν του, αφού λίγο νωρίτερα (περί τις 19.00 ώρα Ελλάδος) προηγηθούν δηλώσεις.
Για την κυβέρνηση, η διατήρηση ανοιχτών διαύλων επικοινωνίας με τον ίδιο τον κ. Ερντογάν θεωρείται κρίσιμης σημασίας, καθώς από την απόπειρα πραξικοπήματος του Ιουλίου του 2016, οποιαδήποτε άλλη επαφή, σε διπλωματικό ή άλλο επίπεδο, δεν απηχεί πάντα τις απόψεις του ενός και μοναδικού ανδρός που κυβερνά με σιδηρά πυγμή την Τουρκία από το προεδρικό παλάτι στην Αγκυρα.
Με εξαίρεση την υψηλού συμβολισμού επίσκεψη του κ. Τσίπρα στην Αγία Σοφία, κυρίως, όμως, στη Χάλκη, όπου θα ξεναγηθεί από τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο στην κλειστή από το 1971, Θεολογική Σχολή, οι προσδοκίες στο επιτελείο του πρωθυπουργού δεν μπορεί παρά να είναι χαμηλές. Η υπόθεση των οκτώ Τούρκων πρώην στρατιωτικών στους οποίους έχει αποδοθεί οριστικά και αμετάκλητα καθεστώς ασύλου, ενοχλεί προσωπικά τον κ. Ερντογάν. Παράλληλα, η Αγκυρα προωθεί επιθετικά την ατζέντα στην Ανατολική Μεσόγειο. Ολες τις προηγούμενες ημέρες το ερευνητικό «Μπαρμπαρός» έπλεε νότια της Κύπρου, μέσα στα όρια της κυπριακής ΑΟΖ (οικόπεδα 1, 8 και 9), ενώ και ο εκπρόσωπος της τουρκικής προεδρίας Ιμπραήμ Καλίν έθεσε την ατζέντα της Αγκυρας λέγοντας ότι θα συζητηθούν «διμερείς εμπορικές σχέσεις, οι εξελίξεις στο Αιγαίο, ενεργειακά, ο TAP, ο Turkish Stream, η τουρκική μειονότητα στη Δυτική Θράκη, η μειονότητα των Ρωμιών που ζουν στην Τουρκία και τα θέματα αυτών. Το Αιγαίο, η Μεσόγειος, η υφαλοκρηπίδα, τα νησιά». Ο κ. Καλίν δεν διευκρίνισε τι εννοεί με τον όρο «τα νησιά». Επιπλέον, πρόσθεσε ότι η Τουρκία δεν θα επιτρέψει κανένα τετελεσμένο στην Ανατολική Μεσόγειο, τονίζοντας ότι «δεν θα δεχθούμε καμία ενέργεια που έχει ως στόχο να εγκλωβίσει την Τουρκία στον κόλπο της Αττάλειας».
Την ελληνική ατζέντα έθεσε ο κ. Τσίπρας με συνέντευξή του στο τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu. Αναφέρθηκε ιδιαίτερα στη σχέση που διατήρησε με τον κ. Ερντογάν στα χρόνια των κρίσεων και επισήμανε ότι πλέον μπορεί να γίνεται λόγος για «θετική ατζέντα». Αναφερόμενος στην κρίσιμη διετία 2016-18, ο κ. Τσίπρας είπε ότι «το κλίμα επιδεινώθηκε. Δυστυχώς, η προκλητική ρητορική αυξήθηκε, δεν υπήρξαν διερευνητικές συνομιλίες ή συνομιλίες για μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, ενώ η επιθετική τουρκική αεροναυτική δραστηριότητα στο Αιγαίο έφτασε σε υψηλό επίπεδο, με αποτέλεσμα να φτάσουμε σε πολύ επικίνδυνα περιστατικά. Το θέμα των Τούρκων στρατιωτικών αποτέλεσε πρόκληση στις σχέσεις μας. Ενώ η σύλληψη των δύο στρατιωτικών τις επιβάρυνε επίσης». Ο κ. Τσίπρας τόνισε ότι «τα πράγματα πρέπει να αλλάξουν» και υπογράμμισε ότι παρά τις δυσκολίες από τον Δεκέμβριο του 2017 έχει ήδη συναντηθεί τρεις φορές με τον κ. Ερντογάν. Ως σημαντικά βήματα ανέδειξε την επιστροφή των δύο Ελλήνων στρατιωτικών, αλλά και την αντίστροφη πορεία δύο Τούρκων στρατιωτικών που είχαν περάσει τον Εβρο. Ο κ. Τσίπρας ανέφερε τη Συνθήκη της Λωζάννης ως το διεθνές συμβατικό καθεστώς για τις εκατέρωθεν μειονότητες. Σε απάντηση για τους μουφτήδες της Θράκης, ο κ. Τσίπρας είπε ότι «έχουμε προχωρήσει ώς τώρα σε σημαντικά βήματα, είτε αφορούν την εφαρμογή της σαρίας και τη δομή και τη λειτουργία των μουφτειών, είτε την Παιδεία».
Εξι σημεία
Κυβερνητικές πηγές ανέφεραν ότι οι επαφές των δύο ηγετών θα επικεντρωθούν σε έξι σημεία. Πρώτον, τη μείωση της έντασης στο Αιγαίο. Οι ίδιες πηγές τονίζουν τη σύνδεση των ευρωτουρκικών σχέσεων με την πρόοδο των ελληνοτουρκικών, ενώ ανέφεραν ότι οι κ. Τσίπρας και Ερντογάν θα αναζητήσουν τις προοπτικές επανεκκίνησης των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ), με βασικούς διαύλους τους δύο υπουργούς Εθνικής Αμυνας (και τέως αρχηγούς Ενόπλων Δυνάμεων, Ευάγγελο Αποστολάκη και Χουλουσί Ακάρ) και τους γ.γ. των υπουργείων Εξωτερικών. Δεύτερον, την προώθηση των προπαρασκευαστικών επαφών σε επίπεδο ΥΠΕΞ για τη διερεύνηση των προϋποθέσεων επανέναρξης των συνομιλιών για το Κυπριακό. Τρίτον, την οικονομική συνεργασία. Κυβερνητικές πηγές ανέφεραν ότι τα υπουργεία Οικονομίας θα αναλάβουν να προωθήσουν σχέδια όπως η ακτοπλοϊκή σύνδεση Θεσσαλονίκης – Σμύρνης, η σιδηροδρομική σύνδεση Θεσσαλονίκης – Κωνσταντινούπολης και η αναβάθμιση της τελωνειακής διάβασης Κήπων – Υψάλων. Τέταρτον, θα συζητηθεί η ενεργειακή συνεργασία και δη η υφιστάμενη (ΤΑΡ), αλλά και οι προοπτικές επέκτασής της (Turkish Stream). Κυβερνητικές πηγές ανέφεραν ότι ο πρωθυπουργός θα θέσει ζήτημα σεβασμού των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Πέμπτον, οι κ. Τσίπρας και Ερντογάν αναμένεται να συζητήσουν για το προσφυγικό και την ενίσχυση του ήδη υφιστάμενου διαύλου ανάμεσα στους υπουργούς Μεταναστευτικής Πολιτικής Δημήτρη Βίτσα και Εσωτερικών Μεχμέτ Σουιλού. Τέλος, σύμφωνα πάντα με κυβερνητικές πηγές, θα συζητηθεί η ενταξιακή προοπτική της Τουρκίας προς την Ε.Ε.
