Κατά τη χθεσινή του συνάντηση με τη Γερμανίδα καγκελάριο Αγκελα Μέρκελ, ο Ελληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μπόρεσε να επιδείξει μια λίστα γρήγορων νικών από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του τον περασμένο μήνα, συμπεριλαμβανομένης και της άρσης των capital controls. Ωστόσο, προέβη και σε λάθη. Και για να αλλάξει τη χώρα «για τα καλά», πρέπει να μάθει από αυτά.
Αρχικά, ας δούμε τι έχει επιτύχει ο κ. Μητσοτάκης από τότε που κέρδισε τις εκλογές. Ανέλαβε τα καθήκοντά του με καθαρό σχέδιο και προχώρησε ταχύτατα. Διόρισε αρκετούς ταλαντούχους υπουργούς, συχνά επέλεξε και τεχνοκράτες εκτός της κεντροδεξιάς παράταξης της Νέας Δημοκρατίας.
Η κυβέρνηση δεν προχώρησε μόνο στην κατάργηση των capital controls αυτή την εβδομάδα. «Ξεκλειδώνει» επενδυτικά σχέδια, κυρίως αυτό της ανοικοδόμησης του παλιού αεροδρομίου στην Αθήνα. Έχει ξεκινήσει ένα φιλόδοξο έργο απλούστευσης των κρατικών διεργασιών προσθέτοντας να συνδέσει τις διαφορετικές κρατικές βάσεις δεδομένων. Ακόμη, προχωρά στην αποκατάσταση του νόμου και της τάξης στα πανεπιστήμια, τα οποία αποτελούσαν μέχρι πρότινος άβατο για την αστυνομία.
Φέτος, υπήρξαν ανησυχίες ότι η Ελλάδα δεν θα καταφέρει να επιτύχει τον στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ που είχε υποσχεθεί στους πιστωτές ως μέρος του προγράμματος διάσωσης. Αλλά με την ελαφρά μείωση των δημοσίων δαπανών χωρίς περικοπή των επίσημων προϋπολογισμών, ο κ. Μητσοτάκης θα έπρεπε τώρα να φτάνει τον στόχο χωρίς κανένα πρόβλημα.
Η εμπιστοσύνη από την πλευρά των επιχειρήσεων έχει αυξηθεί και η απόδοση των 10ετών κρατικών ομολόγων είναι κάτω από το 2%. Όλα αυτά σηματοδοτούν μια εκπληκτική αλλαγή από την Ελλάδα του 2015 όταν η χώρα βρισκόταν στο χείλος της χρεοκοπίας και ο πρώην υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης «πολεμούσε» με τις κυβερνήσεις της ευρωζώνης και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Αποτελεσματικά, ο κ. Μητσοτάκης είχε μια καλή ιστορία να πει στη Γερμανίδα καγκελάριο, τον πιο σημαντικό δανειστή του. Θα χρειαστεί τη βοήθειά της για να πείσει την ευρωζώνη να χαλαρώσει το φορολογικό πακέτο της χώρας από το επόμενο έτος, ώστε να μπορέσει να μειώσει τα εισοδήματα και τους εταιρικούς φόρους. Γεγονός που θα δώσει στην οικονομία μια περαιτέρω ώθηση, η οποία με τη σειρά της θα καταστήσει ευκολότερο για την Ελλάδα να σηκώνει το βάρος του χρέους της, το οποίο εξακολουθεί να είναι τεράστιο.
Η Μέρκελ δεν θα θέλει να αλλάξει τους δημοσιονομικούς στόχους. Αλλά θα μπορούσε να επιλέξει μια εναλλακτική: Να επιτρέψει στην Ελλάδα να μετρήσει ως έσοδα τα κέρδη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας από την αγορά των ομολόγων της χώρας. Αυτό αναμένεται να ισοδυναμεί περίπου με το 0,8% του ΑΕΠ για το επόμενο έτος, αρκετό για να χρηματοδοτήσει τις φορολογικές περικοπές που θέλει να κάνει ο Ελληνας πρωθυπουργός.
Ως εδώ όμως με τα θετικά νέα. Η Ελλάδα χρειάζεται περισσότερα από εφήμερες «νίκες». Η χώρα μαστίζεται από τη διαφθορά, η δικαστική εξουσία έχει «πολιτικοποιηθεί» και κάποιοι οργανισμοί είναι «σάπιοι».
Ορισμένοι θα πουν πως δεν μπορεί να αλλάξει κάτι, καθώς τέτοιες πρακτικές αποτελούν πλέον μέρος του DNA της Ελλάδας. Αυτά είναι ανοησίες. Όταν οι Έλληνες πάνε στο εξωτερικό, συχνά προοδεύουν σε σύγχρονους κα αποδοτικούς οργανισμούς. Ακόμα και έτσι, δεν θα είναι εύκολο να αλλάξει η κουλτούρα, στην οποία οφείλονται οι κακές συνήθειες των Ελλήνων. Σε αυτόν τον τομέα, ο Μητσοτάκης έχει ήδη κάνει κάποια λάθη.
Ένα εξ αυτών ήταν ο διορισμός στη διοίκηση της ΕΥΠ ενός ανθρώπου που δεν κατέχει πτυχίο αναγνωρισμένο από το ελληνικό κράτος, παρά το γεγονός ότι η σχετική νομοθεσία απαγορεύει μια τέτοια κίνηση. Ο Μητσοτάκης επέλεξε να ξεπεράσει αυτό το πρόβλημα, αλλάζοντας τον νόμο για να μπορέσει ο υποψήφιος του να αναλάβει τη θέση.
Ένα άλλο λάθος ήταν η απομάκρυνση της επικεφαλής της Επιτροπής Ανταγωνισμού, μιας γυναίκας η οποία υπήρξε σύμβουλος του πρώην πρωθυπουργού. Μπορεί κάλλιστα να ήταν λάθος η επιλογή της για τη θέση που κατείχε. Αλλά απομακρύνθηκε μέσω αλλαγής του σχετικού νομοθετικού πλαισίου, το οποίο μπορεί να ειδωθεί ως παρέμβαση σε μια υποθετικά ανεξάρτητη Αρχή.
Το πρόβλημα με αυτά τα περιστατικά είναι πως φαίνεται ότι ο κ. Μητσοτάκης δείχνει μια προτίμηση σε μικρές, εφήμερες «νίκες» παρά στην εγκαθίδρυση γενικών σταθερών κανόνων. Αν θέλει όντως να δημιουργήσει υγιείς, σταθερούς φορείς θα πρέπει να βασιστεί σε κανόνες οι οποίοι θα ισχύουν για όλους.
Ένα άλλο του παράπτωμα ήταν ο διορισμός μόλις δυο γυναικών στην κυβέρνηση του. Αν και είναι αλήθεια πως στο κόμμα του ο αριθμός των γυναικών βουλευτών δεν είναι μεγάλος και πως η Ελλάδα υποφέρει μια γενικότερη ανδροκρατική αντίληψη των πραγμάτων. Παρόλα αυτά, ο Μητσοτάκης θα έπρεπε να έχει προσπαθήσει περισσότερο.
Ευτυχώς, έχει ακόμα χρόνο για να διορθώσει αυτό το λάθος. Μια λύση θα ήταν να δημιουργήσει ένα υπουργείο της Γυναίκας. Η υπουργός θα ήταν υπεύθυνη να επιλύσει όλα τα προβλήματα που καθιστούν δύσκολη την ενασχόληση των γυναικών με το δημόσιο βίο και την οικονομία.
Υπάρχει ένα ακόμα πρόβλημα με τη σύνθεση της νέας κυβέρνησης. Το θετικό με τον διορισμό τεχνοκρατών είναι πως μπορούν πολύ εύκολα να μην έχουν επαφές ούτε με τη Βουλή αλλά ούτε και με τους πολίτες. Βρίσκονται στο στοιχείο τους όταν συζητούν μεταρρυθμίσεις με τους συναδέλφους τους.
Όταν όμως τα πράγματα θα δυσκολέψουν, το οποίο είναι βέβαιο πως θα συμβεί, η κυβέρνηση θα είναι πολύ εύκολο να κατηγορηθεί ως ελιτιστική και κοσμοπολίτικη, η οποία δεν έχει πραγματική γνώση της ελληνικής κοινωνίας. Για να προφυλαχθούν από ένα τέτοιο ενδεχόμενο, οι υπουργοί θα πρέπει να κάνουν μια συντονισμένη προσπάθεια για να βγαίνουν έξω από την «αθηναϊκή φούσκα».
Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν πως η Νέμεσις ακολουθεί την Υβρη. Ο κ. Μητσοτάκης έχει κάνει μια εντυπωσιακή αρχή. Είναι σημαντικό όμως να καταλάβει πως και εκείνος κάνει λάθη.
* Ο κ. Χιούγκο Ντίξον είναι ιδρυτής του Reuters Breaking Views.
