Σε μια περίοδο συζητήσεων με την Αγκυρα, η οποία χαρακτηρίζεται από ιδιαιτερότητες, εισέρχεται το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα η Αθήνα. Το άνοιγμα της παραλιακής οδού των Βαρωσίων, κατά παράβαση ψηφισμάτων του ΟΗΕ, αποτελεί πλέον ένα πρόβλημα το οποίο η Λευκωσία δεν μπορεί να αγνοήσει, κάτι που σημαίνει ότι οι φιλοδοξίες για άμεση έναρξη συνομιλιών για το Κυπριακό τίθενται εν αμφιβόλω. Αν και για την Αθήνα το ζήτημα αυτό είναι ηθικής αλλά και ουσιαστικής τάξης διότι αποτελεί αλλαγή στο στάτους κβο στην Κύπρο, δεν πρόκειται να υποχωρήσει από τις διερευνητικές επαφές, αφήνοντας πια την πρωτοβουλία στην Αγκυρα.
Η Τουρκία στο χρονικό διάστημα από το τέλος της «κρίσης του Αυγούστου» στην Ανατολική Μεσόγειο, έχει ήδη ανοίξει νέα μέτωπα (Βαρώσια, υποστήριξη Αζέρων στον πόλεμο με τους Αρμενίους για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, ανάπτυξη S-400 και επικείμενες βολές στη Μαύρη Θάλασσα) και δεν εμφανίζεται πρόθυμη να υποχωρήσει.
Για την Αθήνα αυτή είναι μια περίοδος εξαγωγής χρήσιμων συμπερασμάτων για την κρίση του Αυγούστου. Υπάρχουν τα ευχάριστα συμπεράσματα, όπως για παράδειγμα το γεγονός ότι το υποβρύχιο τύπου 214 «Παπανικολής» του Πολεμικού Ναυτικού (Π.Ν.) κατόρθωσε να παραμείνει για 34 συνεχόμενες ημέρες κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, εκτελώντας στο ακέραιο την αποστολή του. Η δράση του «Παπανικολή» σε συνεργασία με τα υπόλοιπα υποβρύχια του Στόλου και τη βοήθεια ελικοπτέρων ανθυποβρυχιακού πολέμου πρακτικά έγειραν καθοριστικά την πλάστιγγα υπέρ της Ελλάδας στο Αιγαίο Πέλαγος.
Ο Στόλος κατάφερε, επίσης, να χρησιμοποιήσει τις δυνάμεις του με τέτοιο τρόπο, ώστε να διαχωρίσει την Ανατολική Μεσόγειο από το Αιγαίο Πέλαγος, καθώς εκμεταλλεύθηκε τη γεωγραφία (γραμμή Ανατολική Κρήτη – Κάσος – Κάρπαθος – Ρόδος). Αυτό σημαίνει ότι σε περίπτωση επιδείνωσης της κατάστασης οι Τούρκοι πολύ δύσκολα θα μπορούσαν να μεταφέρουν δυνάμεις από το ένα θέατρο επιχειρήσεων στο άλλο.
Εξήχθησαν, ωστόσο, και συμπεράσματα τα οποία αξιολογούνται εμβριθώς από το ΓΕΕΘΑ και τα συναρμόδια επιτελεία, ΓΕΣ, ΓΕΝ και ΓΕΑ, σχετικά με το επίκεντρο της κρίσης που ήταν η Ανατολική Μεσόγειος. Το πλέον ανησυχητικό αφορά την πολύ ισχυρή παρουσία της Τουρκίας με εναέρια μέσα, τα οποία κατά πάσα πιθανότητα είχαν τη δυνατότητα να δίνουν στην Αγκυρα εικόνα του θεάτρου επιχειρήσεων της Ανατολικής Μεσογείου επί 24ώρου βάσεως. Με ιπτάμενα ραντάρ τύπου CN-235, ATR-72, το E-7T Wedgetail (Boeing) της τουρκικής αεροπορίας, αλλά και UAV, οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις (ΤΕΔ) είχαν, σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, διαρκή και άμεση αντίληψη της κατάστασης σε όλη την περιοχή ανατολικά της Ρόδου και νότια του Καστελλόριζου.
Τύποι UAV χρησιμοποιήθηκαν (και εξακολουθούν να αξιοποιούνται) και για την επιτήρηση του χερσαίου συνόρου Ελλάδας και Τουρκίας, στον Εβρο, μια παγιωμένη κατάσταση που, επίσης, παρακολουθείται με ενδιαφέρον από τις δυνάμεις του Στρατού Ξηράς στην περιοχή. Τα διδάγματα για την Αθήνα αυξάνονται, καθώς φαίνεται πόσο σημαντική είναι η χρήση και τουρκικής κατασκευής UAV με φόρτο οπλισμού που χρησιμοποιούνται από το Αζερμπαϊτζάν στον πόλεμο που διεξάγει κατά της Αρμενίας στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ τις τελευταίες ημέρες. Σχετικές ευκαιρίες είχαν δοθεί στην Αθήνα και στις σποραδικές συγκρούσεις του πρώτου μισού της δεκαετίας του ’10, ωστόσο η κάκιστη οργάνωση και η γραφειοκρατική αδιαφορία δεν βοήθησαν να εξαχθούν συμπεράσματα για τις αλλαγές που επιφέρει στο πεδίο της μάχης η παρουσία μη επανδρωμένων αεροχημάτων.
Παραπλανητικό μήνυμα
Μια ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια που αποκαλύπτει σήμερα η «Κ» συνδέεται με την πορεία που ακολούθησε η φρεγάτα «Κεμάλ Ρέις» μετά τη σύγκρουση που καταγράφηκε στις 11 Αυγούστου με τη «Λήμνος». Η εικόνα που δόθηκε από το τουρκικό ναυτικό προς τις ανοιχτές πηγές (διαδικτυακές πλατφόρμες ναυτιλίας), αλλά και το σύστημα γνωστοποίησης ναυτικής παρουσίας συμμαχικών μονάδων του ΝΑΤΟ, ήταν εκείνη της πορείας προς τα Κατεχόμενα, όπου, υποτίθεται ότι το «Κεμάλ Ρέις» έκανε και τις σύντομες επισκευές που του επέτρεψαν να φωτογραφηθεί σε άσκηση κοντά στην Κύπρο λίγες ημέρες αργότερα.
Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, τις επισκευές αυτές το «Κεμάλ Ρέις» τις έκανε στην πραγματικότητα στην Αττάλεια. Το παραπλανητικό μήνυμα που έστειλαν οι Τούρκοι μάλλον σχετίζεται με λόγους επιχειρησιακού σχεδιασμού της Αγκυρας, είναι, όμως και ενδεικτικό της κατάστασης που επικρατούσε τον Αύγουστο και των φόβων για το πώς αυτή θα μπορούσε να εξελιχθεί.
Αυτή η εμπειρία κρίσης διαρκείας οδήγησε και σε ορισμένα ακόμα συμπεράσματα σε διπλωματικό επίπεδο, σχετικά με την αξία των πολλαπλών σχημάτων συνεργασίας που έχει αναπτύξει η Αθήνα. Σταδιακά καλλιεργείται ένα κλίμα κατανόησης, συνεργασίας και, σε ορισμένες περιπτώσεις συμμαχίας, με τη Γαλλία, το Ισραήλ, την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), την Ιορδανία και τη Σαουδική Αραβία. Η συνεργασία με τη Γαλλία εξελίσσεται σε άξονα εντός της Ε.Ε., με κοινό παρονομαστή την αντίληψη ότι η Τουρκία θέτει σε δοκιμασία τη σταθερότητα στην περιοχή. Οι σχέσεις με τα ΗΑΕ και τη Σαουδική Αραβία ιδιαίτερα, αναμένεται τους επόμενους μήνες να αποκτήσουν ακόμη ισχυρότερη δυναμική, η οποία θα περιλαμβάνει όχι μόνο τον κρίσιμο τομέα των Ενόπλων Δυνάμεων, αλλά και την οικονομία.
Προφανώς οι συνεννοήσεις αυτές λαμβάνουν χώρα υπό την απόλυτη έγκριση των Αμερικανών, που παρότι επιθυμούν αυτού του τύπου την ολοένα και στενότερη συνεργασία, εξακολουθούν να προσπαθούν να διατηρήσουν την Τουρκία σε τροχιά πρόσδεσης με τη Δύση. Προβλήματα όπως οι ρωσικοί πύραυλοι S-400 είναι εξαιρετικά σημαντικά για την Ουάσιγκτον, καθώς τροφοδοτούν και το εσωτερικό πολιτικό παιχνίδι, μόλις τρεις εβδομάδες πριν από τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ. Ιδιαίτερα η περίπτωση των S-400 τους οποίους προφανέστατα οι ΤΕΔ έχουν βγάλει από τις αποθήκες (αυτή την εβδομάδα θα κάνουν βολές στη Μαύρη Θάλασσα), μπορεί να αποτελέσει ζήτημα έντονου εσωτερικού ντιμπέιτ στις ΗΠΑ. Κυρίως, όμως, αναζητούνται ισορροπίες, προκειμένου οι εκλογές και η περίοδος που θα ακολουθήσει αμέσως μετά στο εσωτερικό των ΗΠΑ, να μην αποτελέσουν ευκαιρία για παρατεταμένη κρίση στην περιοχή.
Θεωρητικά, βέβαια, η Ουάσιγκτον έχει, μεταξύ άλλων, «δώσει τα κλειδιά» της επίβλεψης των διαπραγματεύσεων ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία, στο Βερολίνο, ωστόσο, όπως προκύπτει ξεκάθαρα τις τελευταίες εβδομάδες, η Αγκυρα μπορεί να ισορροπεί ανάμεσα σε πρόκληση κρίσης και διάλογο με αρκετή ευκολία.
Η αμυντική ενίσχυση
Μετά την ανακοίνωση αύξησης κατά σχεδόν δύο δισ. των ετήσιων εξοπλιστικών δαπανών από την κυβέρνηση, επιβεβαιώνεται και η πληροφορία που επανειλημμένως έχει δημοσιεύσει η «Κ» για «εμπροσθοβαρή» αποδέσμευση χρημάτων για τα δημοσιονομικά έτη 2020 και 2021, τα οποία είναι και «καθαρά» από πλευράς περιοριστικών μέτρων λόγω COVID-19. Πέρα από τα Rafale, η ακριβής τιμή των οποίων δεν έχει ακόμα προσδιορισθεί, τμήμα των πληρωμών θα κατευθυνθεί σε δύο πλοία ενδιάμεσης λύσης για το Π.Ν., ενώ, μόλις τελειώσει και η διαγωνιστική διαδικασία για τα ναυπηγεία, θα αρχίσει να διαφαίνεται και ποια θα είναι η νέα φρεγάτα για το Π.Ν. Στον τομέα της άμυνας φαίνεται ότι η Αθήνα επιθυμεί στρατηγική παρουσία του Ισραήλ στην Ελλάδα, γι’ αυτό και προχωρά η αποκρατικοποίηση της ΕΛΒΟ. Υπενθυμίζεται ότι η Αθήνα συζητάει με το Ισραήλ και για την παραχώρηση της Καλαμάτας για δημιουργία Διεθνούς Κέντρου Αεροπορικής Εκπαίδευσης, ένα έργο οποίο έχει 20ετή διάρκεια. Σημειώνεται ότι για την αεροπορική εκπαίδευση έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον και η καναδική CAE.
