Η έφοδος στο Καπιτώλιο έφερε στη μνήμη πολλών Ελλήνων, πολιτικών και πολιτών, την πολιορκία και την αποτυχημένη έφοδο του όχλου στην ελληνική Βουλή, την Τετάρτη 5 Μαΐου 2010, την παραμονή της ψήφισης του πρώτου μνημονίου. Μπορούμε να πούμε ότι η Ελλάδα –ως τόπος πειραματισμών της Ιστορίας– προπορεύτηκε κατά μία δεκαετία. Στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, στο οποίο, όπως τότε επί κυβερνήσεως Γιώργου Παπανδρέου, έτσι και σήμερα ηγείται ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, τα γεγονότα στην Ουάσιγκτον οδήγησαν τις συζητήσεις στην πιο θλιβερή μέρα της ελληνικής κρίσης. Μπορεί άλλες ημερομηνίες να είχαν μεγάλη δραματικότητα και ιστορικότητα (ποιος δεν θυμάται την επίθεση στον Κάρολο Παπούλια στην παρέλαση στη Θεσσαλονίκη την 27η Οκτωβρίου 2011 ή το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου 2015).
Ομως η 5η Μαΐου 2010 είναι η πιο θλιβερή μέρα γιατί, παράλληλα με την πρωτοφανή στα χρονικά επίθεση στη Βουλή, έγινε η πυρπόληση του υποκαταστήματος της Marfin στην οδό Σταδίου 23 που στοίχισε τη ζωή σε τρεις νέους ανθρώπους, ανάμεσα στους οποίους ήταν μία έγκυος γυναίκα. Πρόκειται για ένα έγκλημα που ακόμα διχάζει την πολιτική ζωή και αναζητεί ενόχους, τιμωρία και κάθαρση.
«Συνονθύλευμα οπλισμένων»
Δέκα χρόνια μετά, μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι η Αλέκα Παπαρήγα ήταν η μοναδική πολιτικός που απέδωσε τις ευθύνες για όλα τα επεισόδια βίας εκείνης της μέρας τόσο στην Ακροδεξιά («στους χρυσαυγίτες», όπως είπε, όταν ακόμα η Χ.Α. δεν είχε εκλέξει βουλευτές – αυτό έγινε το 2012) όσο και στους «γνωστούς αγνώστους». Στέλεχος των δυνάμεων της Αστυνομίας που εκείνο το μεσημέρι βρισκόταν δίπλα στα ΜΑΤ παραπλεύρως του μνημείου του Αγνώστου Στρατιώτη και σήμερα υπηρετεί στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη επιβεβαιώνει την αφήγηση της γενικής γραμματέως του ΚΚΕ. «Μπροστά στη Βουλή ήταν το ΠΑΜΕ, που κρατούσε αντίσταση απέναντι σε ένα συνονθύλευμα οπλισμένων με μαχαίρια ακροδεξιών και ακροαριστερών αναρχικών στοιχείων. Κάποια στιγμή η γραμμή του ΠΑΜΕ έσπασε και οι ακραίοι πέρασαν μπροστά».
«Ηταν η μεγαλύτερη διαδήλωση βίας της Μεταπολίτευσης», λέει ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης. Ηταν όμως και η διαδήλωση που για πρώτη φορά συνάσπισε όλα τα ακραία στοιχεία, που ανέλαβαν δράση. «Εκείνη τη μέρα ένιωθες ότι το μίσος είχε υλική υπόσταση», λέει πρόσωπο που βρισκόταν στη διαδήλωση. Μέσα στη Βουλή η Αλέκα Παπαρήγα πλησίασε τον κ. Χρυσοχοΐδη: «Τα πράγματα είναι δύσκολα. Δεχόμαστε μεγάλη πίεση». Εννοούσε ότι η συνοχή του μπλοκ του ΠΑΜΕ απειλούνταν από επιθέσεις ακραίων ομάδων που ήθελαν να περάσουν μπροστά για να εισβάλουν στη Βουλή. Ο Γιώργος Παπανδρέου συνομίλησε στο γραφείο του με τον υπουργό. Η ερώτηση του πρωθυπουργού ήταν μονολεκτική: «Αντέχεις;»
Ο κ. Χρυσοχοΐδης είχε τοποθετήσει 7 διμοιρίες των ΜΑΤ στη Βουλή, δηλαδή περίπου 150 άτομα. Απομονώθηκε στον πρώτο όροφο, σε ένα γραφείο της γραμματείας του υπουργικού συμβουλίου, για να επικοινωνήσει με τις δυνάμεις της Αστυνομίας και της Πυροσβεστικής, που τον ενημέρωσαν για τα επεισόδια που βρίσκονταν σε εξέλιξη σε διαφορετικά σημεία του κέντρου (από τη λεωφόρο Συγγρού έως τη Σόλωνος) και κυρίως για την παρεμπόδιση των οχημάτων της Πυροσβεστικής που επιχειρούσαν να φθάσουν στο υποκατάστημα της Marfin στη Σταδίου. Στη συνέχεια ήταν στις σκάλες της Βουλής, πάνω από το μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη. Θυμάται σήμερα ότι οι δυνάμεις των ΜΑΤ, στα σκαλιά μπροστά από το άγαλμα του Ελευθέριου Βενιζέλου, δύο φορές υποχώρησαν μερικά μέτρα μπροστά στην ξαφνική πίεση των ακραίων. Αμέσως επέστρεψαν στις θέσεις τους. Ηταν οι κρίσιμες στιγμές. Αν έσπαγε η άμυνα, το Κοινοβούλιο θα μετατρεπόταν σε «σκηνή εγκλήματος», όπως τώρα αποκαλείται το Καπιτώλιο. Ομως, η άμυνα άντεξε. Το ΠΑΜΕ είχε ήδη προβάλει αντίσταση. Οσοι ήταν μάρτυρες των γεγονότων βεβαιώνουν σήμερα πως αν το ΠΑΜΕ είχε συνασπιστεί με τις δυνάμεις των ακραίων που πίεζαν για έφοδο, η γραμμή άμυνας των ΜΑΤ θα είχε σπάσει και η Βουλή θα είχε καταληφθεί.
Τα social media
Συνομιλητές του κ. Χρυσοχοΐδη λένε ότι η 5η Μαΐου 2010 ήταν το πρώτο γεγονός που η ερμηνεία του επιβλήθηκε από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τα social media, από «ιδιωτικό παιχνίδι», αναδείχθηκαν σε δημόσια μέσα έκφρασης της οργής λόγω της ανασφάλειας και της μεταβολής των σχεδίων ζωής που επέβαλε το μνημόνιο. Η δυναμική των κοινωνικών μέσων επέβαλε την άποψη ότι τα παραδοσιακά μέσα ήταν «πουλημένα», με αποτέλεσμα αυτά να μην κατορθώσουν να επιβάλουν την ερμηνεία του μνημονίου ως συμφωνίας διάσωσης. Το ελληνικό κατεστημένο –όπως και το αμερικανικό τα τελευταία χρόνια– δεν κατανόησε τους νέους μηχανισμούς κατασκευής της πολιτικής ερμηνείας και συμμετοχής. Ο στρατός των τρολ καθιέρωσε τις αναλογίες της ψήφισης του μνημονίου με τα Ιουλιανά («κοινοβουλευτικό πραξικόπημα») και της επιτήρησης με την Κατοχή. Η αναζήτηση έμπνευσης στο παρελθόν δεν ήταν ελληνική πρωτοτυπία. Τα κινήματα ανατροπής τρέχουν να φορέσουν τα ρούχα τού χθες.
Ο Μαρξ στη «18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη» εξήγησε ότι η φαντασία υποστηρίζει την πολιτική γιατί μεταφέρει νοητά τη δράση σε μια πιο ηρωική εποχή. Τουλάχιστον οι δικοί μας δεν ντύθηκαν Μπλεκ, όπως έκαναν οι Αμερικανοί…
Η δύναμη του πλήθους και τα ακραία στοιχεία
«Η Βουλή είναι ένα κτίριο με στενούς διαδρόμους, μικρά γραφεία και σημαντικό αριθμό υπαλλήλων», λέει στην «Κ» ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης. «Εάν οι δυνάμεις των ΜΑΤ δεν είχαν κρατήσει τη γραμμή άμυνας και είχε ορμήσει το πλήθος στη Βουλή, θα θρηνούσαμε θύματα». Τα φαινόμενα ακραίας βίας δεν χαρακτηρίζουν παρά μια ισχνή μειοψηφία μιας διαδήλωσης. Ομως μια μεγάλη διαδήλωση, που μπορεί να είναι αποτέλεσμα γενικευμένης αποδοκιμασίας ή αγανάκτησης, είναι η προϋπόθεση που ζητούν τα ακραία στοιχεία. Αξιοποιούν το φορτισμένο κλίμα ως πρόσχημα και ως προκάλυμμα για να προχωρήσουν σε πράξεις βίας που στόχο έχουν τη διατάραξη της ομαλότητας και την επίθεση στο πολίτευμα.
Τα ακραία στοιχεία δεν παίρνουν ρητές εντολές από κομματικές ηγεσίες. Διατηρούν όμως εκλεκτικές συγγένειες με κομματικά πρόσωπα σμιλευμένες σε «αγώνες στον δρόμο». Επικρατεί κλίμα άρρητης συνεννόησης, ενώ τηρούνται οι περιβόητοι κανόνες συνωμοτικότητας που έχουν αναπτύξει διανοούμενοι της ανατροπής, όπως ο Κάρλος Μαριγκέλα, σε άλλες χώρες και σε άλλες εποχές.
Χαρακτηριστική τακτική των άκρων είναι η αντιστροφή των ερμηνειών. Η δολοφονία των υπαλλήλων της Marfin αποδόθηκε από κέντρα του αντιεξουσιαστικού χώρου σε «παρακρατική συμμορία» που υποτίθεται στόχο είχε να μπλοκάρει τη λαϊκή αγανάκτηση για να ψηφιστεί το μνημόνιο την επόμενη ημέρα, 6η Μαΐου. Στην Αμερική «έπαιξε» η διάδοση –που υιοθέτησε ασμένως ο Τραμπ– ότι την έφοδο στο Καπιτώλιο την οργάνωσαν «οι εχθροί του Τραμπ».
Εκείνο το μεσημέρι η Αλέκα Παπαρήγα γνώριζε με ακρίβεια τι συνέβαινε, επειδή συνομιλούσε με τους επικεφαλής του μπλοκ του ΠΑΜΕ. Αυτά που γνώριζε ήταν συμβατά με όσα γνώριζε και η αστυνομία και τα οποία έχουν καταγραφεί στην επίσημη αναφορά για την ημέρα, που διαθέτει η «Κ». Σύμφωνα με την αστυνομία, στις 11 το πρωί είχαν συγκεντρωθεί στην πλατεία Ομονοίας 20.000 μέλη του ΠΑΜΕ ενώ «στο Αρχαιολογικό Μουσείο περί τα 8.000 άτομα, μέλη της νεολαίας του ΣΥΡΙΖΑ, ΑΝΤΑΡΣΥΑ, αριστερίστικων οργανώσεων, συλλόγων μεταναστευτικών οργανώσεων και ατόμων του αντιεξουσιαστκού-αναρχικού χώρου». Σε αυτούς θα πρέπει να προστεθούν 15.000 άτομα μέλη των ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ που ήταν συγκεντρωμένα στο Πεδίον του Αρεως.
Οταν όλοι οι παραπάνω βρέθηκαν στο Σύνταγμα, τα ακραία στοιχεία, εκμεταλλευόμενα τη δύναμη του πλήθους, επιχείρησαν να εισβάλουν στη Βουλή.
«Οργή με κύριο αποδέκτη το πολιτικό σύστημα»
Την 5η Μαΐου 2010 βρισκόταν σε εξέλιξη σε επιτροπή της Βουλής η συζήτηση για το μνημόνιο, ενώ στην Ολομέλεια οι βουλευτές συμμετείχαν σε συζήτηση για το σχέδιο νόμου του υπουργείου Παιδείας με τίτλο: «Αναβάθμιση του ρόλου του εκπαιδευτικού – καθιέρωση κανόνων αξιολόγησης και αξιοκρατίας». Το μεσημέρι ο πρόεδρος του ΛΑΟΣ Γιώργος Καρατζαφέρης αναφέρει ότι «υπάρχει ένας νεκρός». Η υπουργός Παιδείας Αννα Διαμαντοπούλου επισημαίνει ότι τα μέσα ενημέρωσης απεργούν (η απεργία ανεστάλη λίγη ώρα μετά). Επιβεβαιώνει την είδηση για ένα νεκρό και συμπληρώνει: «Κατευθύνεται μια οργή με κύριο αποδέκτη το πολιτικό σύστημα».
«Αυτή τη στιγμή παίζεται τι μέλλον θα έχει η χώρα», λέει ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ Πέτρος Ευθυμίου. Ο κ. Καρατζαφέρης ζητεί από την ηγεσία του ΚΚΕ να ξεκαθαρίσει «αν ξεκίνησε πάλι αντάρτικο», για να εισπράξει την έντονη αποδοκιμασία των βουλευτών του κόμματος που του φωνάζουν: «Φασίστα!» Η γενική γραμματέας του ΚΚΕ παίρνει τον λόγο: «Οταν έφθασε η πορεία του ΠΑΜΕ [στη Βουλή], θα δείτε ότι εκεί ήταν χρυσαυγίτες, γνωστοί άγνωστοι που το 1994 είχαν κάψει το Πολυτεχνείο… Και πήγαμε, τους αφοπλίσαμε, τους πήραμε και τα δύο κοντάρια που είχαν με τη σημαία του ΠΑΜΕ, τους αφοπλίσαμε».
Ο πρόεδρος της Βουλής Φίλιππος Πετσάλνικος ενημερώνει το Σώμα ότι «δυστυχώς τα θύματα είναι τρία» και συμπληρώνει: «Από τα στοιχεία που μας έδωσε ο κ. Χρυσοχοΐδης φαίνεται ότι ο θάνατος επήλθε από ασφυξία από τους καπνούς που προκλήθηκαν από μολότοφ». Οι βουλευτές τήρησαν όρθιοι ενός λεπτού σιγή. Στην αίθουσα βρίσκονταν 280 βουλευτές. Ψήφισαν 153 υπέρ και 127 κατά. Μετά την ψηφοφορία ζήτησε τον λόγο ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου: «Είναι ώρα ευθύνης για όλους». Ο πρόεδρος της Ν.Δ. Αντώνης Σαμαράς είπε: «Στη Δημοκρατία δεν υπάρχει χώρος για βία». Και ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας, μάλλον προφητικά, είπε: «Με βαθιά θλίψη παρακολουθούμε γεγονότα που μοιάζουν με στιγμές από το μέλλον». Πρόσθεσε με νόημα ότι «τη βία δεν την επιλέγει το λαϊκό κίνημα, αλλά αυτοί που φοβούνται τον λαό». Η φράση αυτή ερμηνεύτηκε από πολλούς ως δηλωτική της απόκρουσης ευθυνών που θα μπορούσαν να αποδώσουν στον ΣΥΡΙΖΑ τα άλλα κόμματα.
Σε αυτές τις υποθέσεις, όμως, η ευθύνη για παράνομες πράξεις και εγκλήματα που διαπράττουν παράνομες ομάδες δύσκολα μπορεί να συνδεθεί με την υποκίνηση ή τη διχαστική ρητορική που μπορεί να επιλέγουν θεσμικές ηγεσίες. Αυτό φάνηκε και πρόσφατα στην Ουάσιγκτον. Ο πρόεδρος Τραμπ υποκίνησε ρητά τον όχλο και δεν επενέβη για πολλή ώρα μετά την έφοδο στο Καπιτώλιο. Στη συνέχεια έστειλε στους καταληψίες την αγάπη του (!) ζητώντας τους να αποχωρήσουν. Στις επόμενες ημέρες τούς αποκήρυξε και καταδίκασε τη βία με σειρά από δηλώσεις του. Η έφοδος στο Καπιτώλιο σήκωσε κύμα αντίδρασης και αποδοκιμασίας κατά του «κινήματος Τραμπ».
Αντίθετα, η αποτυχημένη έφοδος στη Βουλή το 2010 έγινε η ληξιαρχική πράξη γέννησης του «αντιμνημονιακού κινήματος» και της συμπλοκής των άκρων που οδήγησαν στους «Αγανακτισμένους» το 2011 και έκαναν τη συγκυβέρνηση Αριστεράς και ακραίας Δεξιάς το 2015 να μοιάζει φυσιολογική.
Την 5η Μαΐου 2010 η Ελλάδα αποφάσισε να βαδίσει στον δρόμο που οδήγησε στο δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου 2015. Στην Αμερική η έφοδος στο Καπιτώλιο μοιάζει με αρχή του τέλους. Στην Ελλάδα η επίθεση στη Βουλή ήταν το τέλος της αρχής.
